به گزارش خبرنگار مهر، به تازگی قانون «حمایت از توسعه صنایع پایین دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه گذاری مردمی» از سوی مجلس شورای اسلامی تصویب و سپس توسط رییس جمهور به دستگاه‌های مربوطه ابلاغ شده است. وزارت نفت نیز به عنوان مجری اصلی طرح، نسخه پیش‌نویس آیین‌نامه اجرایی این قانون را تدوین نموده و این نسخه هم‌اکنون در حال بررسی در کمیسیون اقتصادی دولت است. با توجه به نظرات کارشناسان در صورتی که این آیین‌نامه به خوبی تدوین شود شاهد تسریع در روند ساخت یا توسعه واحدهای پالایشی نفت خام و میعانات گازی در کشور هستیم.
به گفته متخصصین یکی از نکاتی که باید مجریان ساخت این واحدهای صنعتی به آن توجه داشته باشند، طراحی واحدهای مذکور متناسب با نیازهای روز دنیا است. زیرا روند رشد تقاضای محصولات نفتی در آینده می‌تواند نقش مهمی در فروش محصولات پتروپالایشگاه داشته باشد. برای این کار ضروری است به جای طراحی الگوهای قدیمی پالایشی با درجه پیچیدگی پایین، به طراحی واحدهای پتروپالایشگاهی جدید که حاوی فرآورده های پتروشیمیایی نیز هستند اقدام شود تا بتواند با کمترین مانع در آینده، محصولات خود را به فروش برساند و به وسیله آن ارزش افزوده بیشتری کسب کند.
صابر آزاد، کارشناس صنعت پالایشی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه با توجه به تحلیل و انتشار داده‌های مرکز بین المللی چشم انداز انرژی (Energy Insights Mc Kinsey) تا سال ۲۰۳۵ میلادی، مجموع ۷.۵ میلیون بشکه نفت به تقاضای سال ۲۰۱۸ میلادی افزوده می شود، گفت: در نتیجه این افزایش تقاضای نفت خام باید گفت روند تغییر بخش‌های مختلف کاملا با یکدیگر متفاوت است. بدین صورت که در مجموع کشورهای دنیا بخش‌های برق و حمل و نقل جاده‌ای با کاهش تقاضای نفتی تا سال ۲۰۳۵ میلادی روبرو است، اما در مقابل سوخت هوایی و بخش پتروشیمیایی با افزایش تقاضای نفتی روبرو می‌شوند.
میزان تغییر تقاضای نفت بخش‌های مختلف در سال ۲۰۳۵ نسبت به سال ۲۰۱۸ در شکل زیر آورده شده است:
تغییر تقاضای نفت بخش‌های مختلف در سال ۲۰۳۵ نسبت به سال ۲۰۱۸ (میلیون بشکه در روز)
وی افزود: با توجه به این آمار، در سال ۲۰۳۵ میلادی نسبت به سال ۲۰۱۸ میلادی بخش های حمل‌ونقل جاده‌ای و برق با کاهش تقاضای به ترتیب ۲ و ۷۵ درصدی مواجه می شوند اما در مقابل سوخت هوایی و بخش پتروشیمیایی با افزایش ۴۶ درصدی و ۴۸ درصدی روبرو خواهند بود. به بیان دیگر می‌توان گفت بخش صنایع پتروشیمیایی بیش از نیمی از رشد تقاضای نفت طی ۱۵ سال آینده را به خود اختصاص می دهد در حالی که شدیدترین کاهش تقاضا در بخش برق اتفاق می‌افتد. با توجه به این مطلب، ساخت پتروپالایشگاه بیش از گذشته ضرورت دارد و می‌تواند به روش‌های مختلفی انجام شود.
بهترین گزینه؛ تبدیل نفتا به محصولات الفینی
این کارشناس حوزه پالایشگاهی ادامه داد: یکی از روش‌های مطرح برای طراحی پتروپالایشگاه، تبدیل کروسین (سوخت جت) به محصولات الفینی است. اما با توجه به اینکه کروسین بیشترین قیمت را در میان سوخت ها و فرآورده های پالایشی دارد و همچنین با توجه به افزایش مصرف تقاضای سوخت هوایی به نظر می‌رسد این گزینه برای آینده مناسب نباشد. به همین دلیل بهتر است سوخت جت تولیدی در پالایشگاه باقی مانده و به محصولات پتروشیمیایی تبدیل نشود.
وی با بیان اینکه روش دوم برای طراحی یک پتروپالایشگاه، تبدیل نفتای خروجی از برج اتمسفریک به محصولات الفینی به جای تبدیل نفتا به بنزین است، تصریح کرد: در واحدهای پالایشی ایران، نفتای خروجی از برج اتمسفریک عمدتا وارد واحد ریفورمینگ شده و پس از آن به بنزین تبدیل می‌شود. این امر در حالی است که در بسیاری از پالایشگاه‌های دنیا به جای تبدیل نفتا به بنزین، از شکست حرارتی نفتا در پالایشگاه استفاده شده و در نتیجه به جای تولید بنزین، محصولات پتروشیمیایی با ارزشی مانند پروپیلین و اتیلن تولید می‌شود. در واحدهای مورد اشاره در سطح دنیا، تولید بنزین از روش های جایگزین و به کمک واحدهای شکست حرارتی یا شکست کاتالیستی نفت کوره از طریق واحدهای کک سازی تاخیری یا واحدهای کراکینگ کاتالیستی بستر سیال (RFCC) انجام می شود.
شکل ۲- نمونه جریان پالایشی یک پتروپالایشگاه با واحد شکست بخار
به گفته آزاد استفاده از روش شکست حرارتی نفتا (واحدهای الفین) در واحد پالایشگاهی در واقع متداول‌ترین شیوه ساخت یک پتروپالایشگاه است که نمونه‌های فراوان آن در کشورهای چین، امریکا، هند، کره جنوبی و اروپا مشاهده می‌شود. با توجه به رشد ۴۶ درصدی در بخش مصرف فرآورده‌های پتروشیمیایی به نظر می‌رسد که این گزینه برای طراحی پتروپالایشگاه بسیار مناسب باشد. شکل زیر نمونه‌ای از یک واحد پتروپالایشگاهی با این الگوی فرآیندی را نشان می‌دهد. همچنین می‌توان در یک پتروپالایشگاه علاوه بر خوراک نفتی، از خوراک گازی نیز استفاده و در واحد شکست بخار، ترکیبی از نفتا و خوراک گازی اتان را استفاده کرد.
به گزارش خبرنگار مهر، مطالعات اقتصادی نشان می‌دهد که برای ساخت یک پالایشگاه ۲۵۰ هزار بشکه‌ای، میزان IRR ( نرخ بازدهی داخلی) طرح در حدود ۱۲.۵ درصد است. در حالی که اگر از واحد شکست بخار در این پالایشگاه استفاده شود، میزان IRR طرح به ۳۰.۷ درصد می رسد. در نتیجه می‌توان گفت نرخ بازده داخلی ساخت یک پتروپالایشگاه با واحد شکست بخار بیش از ۲ برابر پالایشگاه است.
با توجه به سود بالا و همچنین روند رشد تقاضای نفت در بخش محصولات پتروشیمی مختلف باید به گزینه تبدیل نفتا با فرآیند شکست بخار به جای تبدیل این محصول به بنزین به عنوان یکی از اصلی‌ترین گزینه‌های پتروپالایشگاهی توجه کرد و با انجام مطالعات دقیق‌تر از این فرآیند در واحدهای جدید پالایشی کشور استفاده کرد.