حجت‌الاسلام سید سعید لواسانی درباره مسأله عدالت در بیانیه گام دوم به خبرنگار مهر گفت: به عقیده من انقلاب اسلامی در بحث عدالت خیلی خوب کار کرده است و هر کسی هم که منصفانه نگاه می‌کند این مسئله را تأیید می‌کند. ما با نظام ستمشاهی مبارزه کردیم و کاری که انجام شد کار بسیار بزرگی بود و به نظر می رسد که ما گام های خیلی خوبی را برداشته ایم، اما در میانه راه به یک اشکال جدی برخورد کردیم و آن این است که به نظر می رسد به مرور زمان ما دچار یک غفلت شده ایم. این غفلت در ما ایجاد تسامح کرد و باعث شد که مقداری از آن پایه و مایه ای که انقلاب اسلامی بر اساس آن شکل گرفته بود به چالش کشیده شود.
غفلت و تسامح نسبت به برخی تخلفات در سیستم مدیریتی
امام جمعه لواسان افزود: آن غفلت به این مسأله مربوط است که ما در سیستم مدیریتی خودمان به این نتیجه رسیدیم که اگر بخواهیم به سرعت به توسعه برسیم، لازم است که مقداری چشم مان را به یک سری تخلفات ببندیم و این بستن چشم به تخلفات آرام آرام زیاد شد و این مشکلی که عرض کردم برای ما ایجاد شد. بنابراین اتفاقی که افتاد را نامش را غفلت می‌گذاریم. غفلتی که نباید انجام می شد. مشکل اساسی در این غفلت و تسامحی است که ما پشت سر این غفلت انجام دادیم.
منافذ قانونی عامل فساد و تبعیض را ببندیم
وی ادامه داد: ما چند کار اساسی باید انجام دهیم؛ یکی این است که منافذ قانونی که ایجاد فساد و تبعیض می‌کند و عدالت را به چالش می کشد را باید ببندیم. یعنی یکی از کارهایی که مجلس باید انجام دهد این است. به عنوان مثال راجع به کمیسیون ماده ۱۰۰ همه به این نتیجه رسیده اند که یکی از منفذهایی است که موجب تخلف و فساد در شهرها می شود. این منفذ باید از لحاظ قانونی بسته شود. یعنی قانون قابل تفسیر نباشد و کاملاً شفاف باشد. یا مثلاً قوانین دیگری که در زمین، در روستاها، در زمین های کشاورزی و در منابع طبیعی و امثال این ها داریم. این قوانین حتماً باید اصلاح شود.
سعید لواسانی سپس گفت: بنابراین اولین مطلب این است که باید بر روی منافذ قانونی تجدید نظر جدی شود و آن جاهایی که مشکل داریم برطرف شود. مثال دیگر قانون شهرداری است که متعلق به سال ۱۳۳۴ است. چهل سال از انقلاب گذشته است و باید قانون را متناسب با مقتضیات زمان خودمان را اصلاح کنیم. بنابراین قدم اول اصلاح قوانین یا به تعبیر دیگر بستن منافذ فساد از حیث قانونی است. باید قوانین شفافی داشته باشیم که غیر قابل تفسیر باشند و دقیقاً بتوانیم آن ها را به اجرا بگذاریم. دوپهلو نباشد تا بتوان تفسیرهای گوناگون از آن ارائه کرد.
نظام پولی و بانکی و روند خصوصی سازی از بسترهای فسادزاست
وی اظهار داشت: مجلس در کنار قانونگذاری یک وظیفه نظارتی هم دارد و باید این وظیفه خود را به درستی انجام دهد. یعنی باید بر روی دولت نظارت وجود داشته باشد. اگر در جایی اشکال یا فسادی دارد پیش می آید باید سریع بررسی و برخورد کند، وزیر مربوطه را بخواهد و از ابزار قانونی خود برای نظارت به بهترین نحو استفاده کند. نکته دوم بسترهایی است که فساد را در درون کشور ایجاد می‌کند و این مسئله به دولت برمی‌گردد. دولت باید این بسترها را جلوگیری کند. به عنوان مثال نظام پولی و بانکی ما یکی از بسترهایی است که ایجاد فساد می کند.
سعید لواسانی اضافه کرد: نمونه دیگر نظام خصوصی سازی است که الان ما را گرفتار کرده است و به گونه ای شده است که با این شیوه اصلاً به اهداف مان نخواهیم رسید. در حال حاضر ۸۰ درصد اقتصاد در اختیار دولت است. این درصد اصلاً منطقی نیست و خلاف مبانی عدالت است. بنابراین جلوی بسترها یا ریشه های ایجاد فساد و به چالش کشیدن عدالت باید گرفته شود. این بخش مربوط به دولت می‌شود و کار عمیقی است یعنی به سادگی قابل انجام نیست. منتها دولت‌های ما به مرور این کار را نکرده اند. یعنی هر دولتی که آمده شعار کوچک سازی را داده است اما این شعار کوچک سازی برعکس شده است.
وی یادآور شد: مثلاً در دولت اول آقای احمدی‌نژاد این بحث مطرح شد که یعنی چه که وزارت نفت در تهران باشد؟ وقتی مرکز نفت در خوزستان است وزارت آن در تهران چه می کند؟ بعد از پایان دولت دهم دیدیم ساختمان‌های وزارت نفت اضافه شد! یعنی شعار کوچک سازی داده شده اما در عمل این شعار انجام نشده است. این یک کار بسیار عمیق و جدی می خواهد که دولت‌ها باید انجام دهند و فارغ از اینکه چه دولتی باشد نظام دولتی ما باید وارد میدان شود و بر روی این ریشه ها تمرکز پیدا کند.
مماشات کردن با فساد و تخلف خطرناک است
سعید لواسانی افزود: نکته سومی که باید روی آن کار شود به قوه قضاییه بر می گردد و آن این است که اگر تخلفی انجام شد یا دیده می شود که دارد انجام می‌شود با این تخلفات جدی برخورد شود. مماشات کردن با فساد و تخلف خطرناک است. همین کاری که اخیراً قوه قضاییه به طور جدی دارد انجام می دهد. ما نباید بگذاریم کارها دچار مرور زمان شوند. مثلاً تخلفی در سال ۱۳۹۰ به وجود بیاید بعد ما در سال ۱۳۹۸ آن را بررسی کنیم. این اصلاً منطقی نیست. باید سریع و قاطع و البته بر اساس تمامی موازین شرعی و قانونی به آن رسیدگی شود و مجازات مربوطه صورت بگیرد. در عین حال سازمان بازرسی کل کشور آن جاهایی که وظیفه نظارتی دارد باید وظیفه اش را به درستی انجام دهد. به نظر می رسد قوه قضاییه خیلی خوب در این زمینه وارد شده است.
خواست عدالت باید به یک جریان اجتماعی تبدیل شود
وی همچنین عنوان کرد: نکته چهارم که خود به دو بخش تقسیم می شود بخش مردمی کار است که بسیار مهم است. عدالت یا خواست عدالت باید به یک جریان اجتماعی تبدیل شود و بر روی جریان اجتماعی تأکید می کنم. اصلاً نباید این مسئله وارد بحث های سیاسی شود و جناح های مختلف همدیگر را متهم کنند. چیزهایی که در دعواهای سیاسی دیده می شود این ها خوب نیست و مردم را بی اعتماد می‌کند. باید یک جریان اجتماعی انقلابی شکل بگیرد. عدالت جزو اهداف انقلاب اسلامی است. بنابراین یک جریان اجتماعی یا به تعبیر دیگر یک فرهنگ اجتماعی و یک فرهنگ عمومی باید در جامعه شکل بگیرد تا مردم عدالت را بخواهند و با فساد به عنوان یک ضد ارزش اجتماعی و یا ضد هنجار مبارزه کنند و عدالت را به عنوان یک ارزش اجتماعی بخواهند. الحمدالله این جریان اجتماعی الان در مملکت ما به نظر می رسد که شروع شده است.
سعید لواسانی اظهار داشت: در بیانیه گام دوم مقام معظم رهبری به ویژه در بند چهارم به نظر می رسد که ایشان خیلی جدی دارند این نکته را جلو می‌برند و الحمدالله نتایج آن را داریم می بینیم که این جریان اجتماعی به عنوان یک مطالبه اجتماعی آرام آرام دارد شکل می گیرد. البته از ظاهر باید مقداری به عمق وارد شود و بر روی آن کار شود. بخش دومی که در این زمینه وجود دارد مربوط به این است که این مسئله باید به یک مسئله عمیق علمی و معرفتی تبدیل شود. ما باید بدانیم عدالت در ارض یعنی عدالت در زمین چیست و فساد در زمین چیست و با چه چیزی باید مبارزه شود و چه چیزی را باید بسط دهیم.
به بهانه سخن گفتن از عدالت و فساد مردم را ناامید نکنیم
وی افزود: این یک کار علمی است که نخبگان حوزوی و دانشگاهی ما باید آن را انجام دهند تا مقداری این جو را به سمت معرفت افزایی و آگاهی بخشی و تبیین حقایق ببرند و مردم با این مسائل آشنا شوند تا خدای نکرده ما مسائل را با هم اشتباه نگیریم. مثلاً جایی وارد حریم خصوصی مردم شویم در صورتی که نباید وارد شویم. یا جایی که باید شفافیت باشد به بهانه حریم خصوصی شفافیت را رعایت نکنیم. یا مثلاً به بهانه این که می ترسیم به نظام ضربه بخورد عدالت را مطرح نکنیم و از فساد حرف نزنیم و یا به بهانه سخن گفتن از عدالت و فساد مردم را ناامید نکنیم. این مقداری کار جدی نیاز دارد.
سعید لواسانی در ادامه گفت: این چهار ضلعی که خدمت شما عرض کردم در بیانیه گام دوم مقام معظم رهبری هم اگر دقت کنید آمده است. در بند چهارم که بحث عدالت و مبارزه با فساد مطرح می شود ایشان مفصل این بحث هایی را که من عرض کردم را توضیح داده اند. اگر ما این چهار ضلع یعنی مجلس، دولت و قوه قضاییه از یک سو به عنوان حاکمیت نظام جمهوری اسلامی و مردم و نخبگان را از سوی دیگر داشته باشیم، به آن چه مدنظرمان است خواهیم رسید. در این جهت رسانه‌ها هم در جهت مسائل عمیق آن و هم در جهت اتفاقات روز خیلی می توانند کمک کنند.
وی اضافه کرد: ایشان در بیانیه گام دوم اشاره می کنند که عدالت و مبارزه با فساد لازم و ملزوم یکدیگر هستند. می فرمایند خطر این تهدید در جمهوری اسلامی هم که روزی مسئولانش مسابقه زهد و ساده‌زیستی می‌دادند هرگز بعید نبوده و نیست و این ایجاب می‌کند که دستگاهی کارآمد با نگاهی تیزبین و رفتاری قاطع در قوای سه گانه وجود داشته باشد. این به این معناست که قوای مختلف باید وظایف نظارتی خود را انجام دهند. اگر کارشان را درست انجام دهند حتماً می توانند با فساد درون دولت یا مجلس یا قوه قضاییه یا مردم به شدت برخورد کنند و اجازه ندهند که فساد پرورش پیدا کند.
سعید لواسانی خاطرنشان کرد: یکی از نکاتی که مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم به آن اشاره کردند دفاع از نظریه نظام انقلابی است. وقتی ایشان می گویند نظام انقلابی یعنی به انقلاب اسلامی توجه دارند. انقلاب اسلامی در منظومه فکری ایشان معنای جامعی دارد که به بعثت نبوی بر می گردد. یعنی دقیقاً وقتی ما می‌گوییم نظام انقلابی و اندیشه انقلابی یا آن نگاهی که انقلاب به جهان دارد، یعنی به یک معنا برگشت به مبانی اصیل اسلام که پیامبر اکرم (ص) پایه گذاری کرده و در دوره معاصر حضرت امام (ره) آن را احیا کردند. بنابراین یک نظریه به نام نظریه نظام انقلابی داریم که تمامی ارزش ها از جمله عدالت، ولایت فقیه، حاکمیت و اقتدار اسلام، قدرت در برابر دشمن و ... تحت عنوان این نظام انقلابی دارد خود را نشان می دهد.
وی همچنین گفت: به تعبیر مقام معظم رهبری نظام سازی بر اساس یک حساسیت مثبت و نه منفعلانه و تجدیدنظرطلبانه نسبت به انقلاب و تمام ارزش‌های انقلابی که ارزش‌های دینی هستند شکل گرفته است. یعنی ارزش هایی که پیامبر اکرم و امیرالمومنین و ائمه اطهار آن ها را پایه‌گذاری و پیگیری نموده اند. همچنین ارزش هایی که امام زمان در کل جهان پیاده خواهند کرد. تعبیر نظام‌سازی خیلی مهم است. ما باید نظام سازی کنیم. یعنی حکومتی بر پایه بایدها و نبایدهای اسلام. اصلاً هم در مسیر دچار رکود، خمودگی و یأس و ناامیدی نشویم. بلکه با یک نظم سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جلو برویم تا انشالله بتوانیم اسلام را در دوره معاصر آن گونه که شایسته مقام اسلام است پیاده کنیم.
سعید لواسانی سپس عنوان کرد: از نکات دیگری که مقام معظم رهبری در این بیانیه می فرمایند این است که به جوانان توصیه می کنند که بر عملکردها نظارت کنند. یعنی نظارت را به خود ملت واگذار می کنند. به جوانانی اشاره می‌کنند که چهار شاخصه دارند: اولاً مومن هستند، ثانیاً انقلابی اند، ثالثاً دانا هستند و رابعاً کاردان هستند. از طرفی یکی از وظایف قانونی مجلس نظارت بر دولت است و اگر مجلس نظارت خود بر دولت را به طور جدی و بدون مماشات انجام دهد کاملاً می تواند دولت را کنترل کند. از نگاه حضرت امام (ره) مجلس در رأس امور است. این حرف حضرت امام (ره) تعارف نیست و رأس امور به این معناست که اداره و کنترل دولت را بر عهده دارد.
وی افزود: آن چه که از بیانیه رهبری معلوم می شود حضور جدی تر ملت است. در نشریات، مطبوعات، رسانه ها و خبرگزاری های ما یک نظارت جدی و دقیق باید وجود داشته باشد. البته مستند و نه حرف هایی که متکی به هیچ سندی نیست و صرفاً کلی گویی است. بلکه باید سند دقیق داشته باشند و این مسئله بسیار می تواند به کنترل فسادها کمک کند. در کنار همه این مسائل مسئله شفافیت هم مهم است. از بیانیه گام دوم انقلاب بر می آید که شفافیت اگر باشد خیلی از مسائل ما را حل خواهد کرد. به این مسئله ایشان در سبک زندگی و در عدالت اشاره کرده‌اند. شفافیت در نظام دولتی به ویژه اهمیت دارد. افرادی که می‌آیند باید زندگی شان کاملاً شفاف باشد. آخرین مسئله در بحث نظارت، نظارت شخصی است که ایشان بحث معنویت و اخلاق را مطرح کردند. همه ما باید مراقب آفت دنیاطلبی باشیم.
در نظام ما به هیچ وجه فساد نهادینه نیست
سعید لواسانی ادامه داد: امروز نکات مثبت و امید آفرین زیادی داریم. اگر کسی با دقت به مسائل نگاه کند نکات مثبت ما الحمدالله زیاد است. یک نکته این است که در نظام ما به هیچ وجه فساد نهادینه نیست. این یکی از مهم‌ترین مسائلی است که ما داریم. اگر خدای نکرده در نظام فساد نهادینه شود یعنی فساد سیستماتیک شود کاری نمی توان کرد. در شرایط کنونی اصلاً این گونه نیست. یعنی ریل گذاری نظام به سمت فلاح و عدالت است. لذا اگر قوه قضاییه به طور جدی وارد عمل شود می توانیم نتیجه بگیریم، جوانان وارد شوند نتیجه می گیریم، یک خبرگزاری وقتی یک پرونده را می گشاید نتیجه حاصل می شود. معلوم است که خدای نکرده نظام دچار فساد سیستمی نیست بلکه ریل گذاری نظام به سمت عدالت است.
وی همچنین گفت: نکته دیگر که در نظام جمهوری اسلامی می بینیم و به نظر من خیلی مهم است اقتداری است که در نظام ما وجود دارد. آن اقتداری که نمونه های آن را در قضیه زدن پهپاد آمریکایی و توقیف نفتکش انگلیسی شاهد بودید. این ها خیلی مهم است و این ها نشان می‌دهد ما نظام مقتدری داریم که این نظام مقتدر می‌تواند وارد شود و با مثال مختلف برخورد کند. به عبارت دیگر خود نظام می تواند با فساد برخورد کند و نیازی نیست که کسی از بیرون کاری کند. در درون نظام پتانسیل و توان مبارزه با فساد و بسط عدالت وجود دارد.
سعید لواسانی افزود: نقطه امید بعدی جوانان ما هستند و توانایی و ظرفیت جوانان در کشور ما فوق العاده زیاد است. ما کشوری هستیم که جوانان زیادی داریم و خیلی از جوانان ما نخبه هستند. متأسفانه در دوران شاه جوانان نخبه ما هرز رفتند، اما در زمان انقلاب و در زمان جنگ دیدیم که همین جوانان شدند شهید باکری و شهید بابایی و غیره. این جوانان استعدادها و ظرفیت‌های بسیار زیادی دارند. توانایی‌های آنان بزرگ و فوق العاده است. در صنایع موشکی، در مرز های مختلف فناوری و در عرصه‌های نظامی این را دیده ایم و در جاهای دیگر هم می توانیم ببینیم.
وی در ادامه گفت: نکته دیگری که روی آن می‌توان تأکید کرد این است که ما توانسته ایم در حوزه علم و پژوهش جلو برویم. البته در این زمینه باید در حوزه علوم انسانی و بحث هایی مانند عدالت و سبک زندگی کارهای بیشتری انجام دهیم. این ها نیز بخشی است که جوانان دانشگاهی و حوزوی ما می توانند روی آن کار کند. نکته بعدی استقلال و آزادی و مستقل بودن کشور ماست که خیلی مهم است. تا این مسئله را درک نکنیم خیلی از مسائل را متوجه نخواهیم شد. ما خودمان برای خودمان تصمیم می گیریم و از بیرون به ما تحمیل نمی‌شود. اگر هم خطا می کنیم خودمان هستیم و آزادی نیز در این کشور وجود دارد.
سعید لواسانی اظهار کرد: به عنوان مثال بنده می‌گویم فلان آدم به درد ریاست جمهوری نمی خورد یا می خورد. اما مردم آزادانه می‌آیند و رأی می‌دهند. پس اگر اشتباه کردیم خود ما اشتباه می کنیم و اگر جلوتر رفتیم خودمان داریم جلو می رویم. این آزادی باعث می شود که ما بتوانیم قله‌های رفیع را آزادانه و مستقل طی کنیم. در کنار همه این ها بحث عزت ملی نیز وجود دارد. الحمدالله در بحث زدن پهپاد آمریکایی دیدید که این مسئله چگونه خود را نشان داد. در برخی از ارتباطاتی که ما با غرب و آمریکا پیدا کردیم عزت ملی ما داشت شکسته می شد اما باز ملت آمد و این عزت ملی را حفظ کرد. بخشی از این مسأله به روابط خارجی و مرزبندی با دشمن بر می‌گردد که مظاهر عزت جمهوری اسلامی است اما شجاعت، حکمت و مدیریت جهادی که ملت ایران بارها تجربه کرده است می‌تواند به کمک ما بیاید و ما را جلو ببرد.
وی سپس گفت: نکته آخر بحث معنویت و اخلاق است. ما الحمدالله در این زمینه هم جلو رفتیم. مشکلاتی هم داریم که من می فهمم اما شما نگاه کنید در کشور ما معنویت جدی است. در ماه های گذشته عید غدیر، ماه مبارک رمضان، محرم و اربعین را دیدید. وجدان اخلاقی، شعور معنوی، توجه به ارزش های معنوی مانند اخلاص و توکل و توسل و ایثار و ایمان و امثال این ها در ملت ما وجود دارد. در جوانان ما این مسائل وجود دارد که در این وانفسا می بینید شهید حججی می آید و آن حماسه را رقم می زند. این هم یکی از مظاهر امیدی است که ما داریم.
سعید لواسانی در پایان گفت: البته تمامی این مسائلی که عرض کردم که همه آن ها نیز برای ما امید بخش است، باید بدانیم که دشمن بر روی تمام این ها تمرکز کرده است و دارد کار می‌کند. این است که ما گاهی حرکات دشمن را می بینیم و نگران می شویم. ان‌شاالله اگر این نگرانی باعث کار شود که به این مسائل توجه کنیم و مدیریت جهادی را در پیش بگیریم، این روحیه می تواند کشور را با تلاش و جهاد بی وقفه جلو ببرد و از جمهوری اسلامی یک قدرت قاهره در جهان معاصر بسازد.