مجله مهر - حسن روحانی رییس جمهوری در آیین افتتاح کارخانه احیای مستقیم و شروع عملیات اجرایی طرح توسعه فولاد بافت در استان کرمان حین سخنرانی آیه ای از قرآن را مثال زد که درباره معاهداتی بود که پیامبر با کفار می بست و آنها هر بار آن را نقض میکردند.
روحانی گفت:« پیامبر با کفار پیمان می بست و وقتی کفار پیمان را می‌شکستند دوباره با آنها پیمان میبست. کسی که پیمان می‌شکند ضرر می‌کند نه کسی که پای پیمان می‌ایستد. نعوذا بالله کسی نمی‌گفت این پیامبر چقدر ساده‌لوح است!؟ یک قرارداد پریروز بست، آن طرف تخلف کرد و شکست. دو مرتبه پیمان بعدی می‌بندد. راه این است: آن کسی که پیمان می‌شکند، ضرر می‌کند. آن کسی که پای پیمان و عهد ایستاده، همیشه پیروز میدان است و موفق است»
این بخش از سخنان روحانی مورد توجه سایرین قرار گرفته و در این باره توضیحات مفصلی را ارائه داده اند. اما آنچه مسلم است این است که با خواندن این آیه توسط رئیس جمهور میتوان برداشت کرد که ایشان هم معترف هستند که آمریکایی‌ها بارها برجام را نقض کرده‌اند و دیگر بهانه‌ای برای اینکه بگوییم برجام نقض نشده وجود ندارد.
روحانی درحالی از وقایع تاریخی صدر اسلامی برای قانع کردن افکارعمومی با تعابیر، روایت و تفسیرهای عجیب استفاده می کند که در مناظرات تلویزیونی انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم از رقیب خود می‌خواست که مسائل دینی و عقیدتی را وارد سیاست و رقابت انتخاباتی نکند.
با این وجود در دو روز گذشته بسیاری از مردم، صبحتهای رییس جمهوری از این آیه شریفه را خودساخته و تفسیر به رای میدانند. اما سوال اینجاست که واقعا رفتار پیامبر اکرم (ص) در مواجهه با پیمان شکنی‌های کفار چگونه بوده است. پاسخ این سوال را میتوان با رجوعی به تاریخ پیدا کرد و صحت گفتار رئیس جمهور را به خوبی سنجید.
به طور مثال میتوان ماجرای صلح حُدَیبیه را بررسی کرد. حدیبیه پیمان صلحی که در سال ششم هجری بین پیامبر (ص) و مشرکان مکه در منطقه حدیبیه امضا شد و در سوره فتح به آن اشاره شده است. بر اساس پیمانی که منعقد شده بود، پیامبر اکرم (ص) و مشرکان به عنوان دو طرف گفتگو پذیرفتند که کسی متعرض طرف مقابل و هم‌پیمانان‌شان نشود و اگر حمله‌ای از سوی هر یک از طرفین صورت بگیرد، آن طرف می‌تواند از حق خودش استفاده کند و دفاع کند. در حقیقت اگر چنین موضوعی اتفاق بیفتد، نقض پیمان و مفاد توافق خواهد بود.
اما دو سال از پیمان صلح نگذشته بود که مشرکان مکه بند اول صلح‌نامه یعنی ترک مخاصمه و جنگ را نقض کردند و به گروهی از هم‌پیمانان پیامبر که در اطراف مکه بودند حمله کردند و عده‌ای از آنها کشته شدند. وقتی این اتفاق افتاد شکایت آوردند نزد پیامبر که ما روی حمایت شما حساب می‌کردیم ولی الآن مورد تعرض مشرکان قرار گرفته‌ایم. از آن طرف، مشرکان مکه که فهمیدند چه اشتباه بزرگی مرتکب شده‌اند، ابوسفیان را برای عذرخواهی نزد پیامبر فرستادند. آنها درخواست‌شان این بود که پیامبر اکرم این ماجرا را نادیده بگیرد و پیمان را تمدید کند.
اما پیامبر(ص) نپذیرفتند. یعنی پیامبر (ص) تا زمانی به توافق پایبند بودند که طرف مقابل، مفاد آن را نقض نکرده بود. به‌همین دلیل دستور دادند سپاه را آماده کنند و به سمت مکه حرکت کردند که در نهایت جریان فتح مکه پیش آمد که دیگر مشرکان نتوانستند کاری از پیش ببرند.
یکی دیگر از نمونه برخورد پیامبر با پیمان‌شکنان درباره قبلیه بنی نضیر است. میتوانیم اتفاقاتی که برای قبیله بنی نضیر پس از عهد شکنی با پیامبر (ص) رخ داد را بررسی کنیم. پس از هجرت پیامبر به مدینه، بنی نضیر که از یهودیان بودند با مسلمانان، پیمان مصالحه بستند و عهد کردند که در صورت حمله دشمنان به مدینه در کنار مسلمانان، دفاع کنند و از تأمین مالی و جانی کفار قریش و برقراری روابط تجاری با آنان خودداری کنند. اما از آنجا که بنی نضیر پیمان خود را زیر پا گذاشتند، غزوه بنی نضیر به وقوع پیوست. پیامبر(ص) با لشکری به فرماندهی امیرالمومنین(ع) بنی نضیر را در محاصره گرفت و سرانجام پس از چند روز یهودیان تسلیم شدند و پذیرفتند که تنها با یک بار شتر از اموالشان، بجز اسلحه و نقره و طلا، از مدینه خارج شوند.
آنچه مهم است فهم استراتژی رفتاری پیامبر مبتنی بر آیات قرآن است، چرا که معتقدیم رفتارهای معصومان علیهم‌السلام عین نصّ آیات قرآن است. کاربران شبکه های اجتماعی نیز به این صحبتهای روحانی واکنش های تندی نشان دادند. کاربری با نام محمدهادی نوشت:« روحانی از قیام عاشورا درس مذاکره گرفت. گفت امام زمان رو هم میشه نقد کرد. الان هم تحریف کرده که پیامبر معاهده میبست باکفار و وقتی کفار نقض میکردن دوباره باهاشون میبست. آخه آدم عاقل کِی از یه سوراخ دوبار گزیده میشه؟»
کاربر صدف سلطانی نژاد نوشته است:« روحانی مثل اینکه باز فاز برجام برداشته و میگه اگه تو این معاهده تا سال دیگه بمونیم تحریم تسلیحاتی برداشته میشه. آخه برادر من اخوی نه بهتر بگم جناب آقای حقوقدان بیا و به این آمریکایی ها و اروپایی ها اعتماد نکن حالا اعتماد میکنی کاری ندارمااا. حداقل از پیامبر(ص) مایه نزار.»
کاربر فاطمه نیز نوشت:« برجام یه معاهده نبود بلکه سند خیانت دولت گل و بلبل بود. خیانتی که دیر یا زود نمایان شده و همه بالاخره به این نتیجه میرسند.»