خبرگزاری مهر، گروه استانها: برخوردار بودن از منزل و سرپناه از اولین ضرورت‌های هر خانوار در هر جامعه‌ای است که حتی نقش مهمی در ازدواج‌ها ایفا می‌کند. امروزه بسیاری از خانواده‌ها به دلیل نداشتن ملک شخصی زیر چهاردیواری استیجاری به سر می‌برند و با پرداخت هزینه‌های زیادی در ماه، سقف زندگی خود را برای ۳۰ روز دیگر مستحکم می‌کنند.
خراسان جنوبی با حک کردن مهر محرومیت بر پیشانی، خانوارهای زیادی را زیر سقف‌های مستأجری پناه داده و یا از داشتن حداقل‌های زندگی محروم کرده است.
شاید بتوان گفت گذشته از سقف‌های لرزان خانه‌های روستایی، بیش از نیمی از جمعیت شهری بیرجند خانه‌به‌دوش بوده و در شرایط سختی از زندگی قرار دارند. اگرچه دولت تاکنون طرح‌های زیادی برای خانه‌دار شدن جوانان و محرومان اجرایی کرده اما شاید یا کافی نبوده و یا با کارشناسی درستی اجرایی نشده که هنوز مشکلات خانه‌به‌دوشان پابرجا است.
اجرای طرحی ملی به نام مسکن
طرح ملی مسکن ازجمله برنامه‌های دولت برای خانه‌دار شدن قشر نیازمند و شهری بود که در گام نخست در چهار استان کشور شامل سیستان و بلوچستان، خراسان شمالی، خراسان جنوبی و قم رقم خورد.
در قالب طرح اقدام ملی مسکن ۴۰۰ هزار واحد مسکونی طی امسال و سال آتی احداث و بهره‌برداری خواهد شد. بنا بر اعلام، ۲۰۰ هزار واحد این طرح در شهرهای جدید توسط شرکت عمران شهرهای جدید، ۱۰۰ هزار واحد در شهرهای زیر ۱۰۰ هزار نفر توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و ۱۰۰ هزار واحد توسط شرکت بازآفرینی شهری در بافت‌های فرسوده شهرها احداث خواهد شد.
اگرچه در تبلیغات و اطلاع‌رسانی‌ها، طرح را با واژه‌هایی مانند مسکن نیازمندان چاشنی داده بودند اما شرایط طرح کام متقاضیان را تلخ کرده است.
سهمیه‌های محدود و به‌ظاهر زیبای طرح باعث هجوم متقاضیان برای شرکت در طرح شد و این امر سبب شد تا ظرفیت استان‌هایی مانند قم و خراسان جنوبی ظرف یک ساعت بعد از آغاز ثبت‌نام‌ها، پر شود.
در شرایطی که قرار بود سایت ثبت‌نام از ساعت ۲۴ شب ۲۰ آبان ماه باز شود، ساعت ۱۰ روز بعد باز شد اما بازهم عده زیادی از شرکت در طرح جا ماندند.
اگرچه مردم نسبت به اجرا و شرایط طرح گلایه‌هایی دارند اما بازهم صف‌های طولانی برای ثبت‌نام تشکیل شد، گویی در تاریکی به دنبال روزنه‌های امید بودند.
طرح شامل افراد کم درآمد نمی شود
یکی از شهروندان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درحالی‌که لبخند تلخی به لب دارد، بیان کرد: اگرچه شرایط طرح خوب است اما شامل افراد کم‌درآمد و بی‌مسکن نمی‌شود.
زهرا معینی ادامه داد: افراد صاحب درآمد متوسط به بالا در این طرح شرکت کردند تا خانه‌ای دیگر بخرند و باقیمت‌هایی گزاف به اجاره یا رهن بدهند.
وی با بیان اینکه پرداخت ۳۰ میلیون تومان در ابتدای طرح برای بسیاری از شهروندان کار دشواری است، افزود: همچنین در شرایطی که همه کالاها روی خط گرانی سیر می‌کند، پرداخت ماهیانه قریب به یک‌میلیون تومان قسط وام تنها از عهده بخشی از جامعه برمی‌آید.
یکی دیگر از شهروندان در گفت‌وگو با مهر بیان کرد: پرداخت ماهانه حداقل ۴۰۰ هزار تومان کرایه‌خانه، ۶۰۰ هزار تومان خرج خورد و خوراک و یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان قسط این طرح از عهده کدام کارگر برمی‌آید.
وی که نمی‌خواهد نامی از او برده شود افزود: اجرای طرح ملی مسکن برای کارگران عایدی ندارد چراکه مگر کارگری با حقوق سه میلیون پیدا می‌شود که بتواند از عهده پرداخت این هزینه‌ها برآید.
این شهروند بیرجندی ادامه داد: اگر دولت به فکر خانه‌دار کردن مردم بود باید این واحدها را با تسهیلاتی بدون سود و بهره در اختیار مردم می‌گذاشت.
وی با بیان اینکه محرومان تنها افرادی بودند که از این طرح بی‌بهره ماندند، اظهار کرد: عواید طرح ملی مسکن بازهم نصیب قشری شد که دستشان به دهانشان می‌رسد.
این شهروند با انتقاد از عدم اطلاع‌رسانی درست و دقیق بیان کرد: اگرچه یک ساعت بعد از شروع ثبت‌نام، ظرفیت این استان پر شد اما بسیاری از افراد واقعی و واجد شرایط از شرکت در طرح بازماندند.
نیازمندان توان خرید واحدهای این طرح را ندارند
یکی دیگر از شهروندان بیرجندی هم بیان کرد: در حال حاضر با احتساب اجاره خانه ماهانه قریب به دو میلیون تومان قسط می‌دهم.
امید زنگویی با بیان اینکه با شرایط طرح ملی مسکن هیچ فرد نیازمندی توان خرید ندارد، گفت: یک کارگر باید تمام حقوق ماهانه را برای قسط این طرح بدهد تا شاید زمانی صاحب‌خانه شود.
وی با بیان اینکه با این شرایط ترجیح می‌دهیم مستأجر بمانیم، افزود: تأمین ۳۰ میلیون تومان پول در گام اولیه خود بر قسط و قرض‌هایمان می‌افزاید.
زنگویی با بیان اینکه در اجرای این‌گونه از طرح‌ها باید کارشناسی و برنامه‌ریزی دقیق‌تری انجام شود، افزود: همچنین سهمیه استان‌های محرومی مانند خراسان جنوبی باید افزایش یابد.
یکی دیگر از شهروندان هم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان کرد: بعد از سه روز تلاش برای ثبت‌نام، سایت بازشده و هنوز اطلاعاتمان وارد نکرده‌ایم، ظرفیت پر شده است.
سکینه درخشی با بیان اینکه اگر ماهی یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان داشتیم به دنبال وام نمی‌رفتیم، افزود: شوهرم در ماه یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تومان حقوق می‌گیرد اما یک‌میلیون و ۷۰۰ هزار تومان اجاره خانه و قسط می‌دهیم.
وی ادامه داد: اگر طرح‌هایی برای قشر کم‌درآمد و یا محروم تعریف می‌شود حداقل شرایطی گذاشته شود تا محرومان بتوانند شرکت کنند نه اینکه به اسم محرومان باشد اما افراد متوسط به بالای جامعه بهره ببرند.
درخشی ادامه داد: امید است در اجرای دیگر طرح‌ها تدبیر بیشتری از سوی مسئولان اندیشیده شود تا این‌گونه نارضایتی‌ها حاصل نشود.
جزئیات طرح اقدام ملی مسکن
محمود محمودزاده، معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی در مورد جزئیات ثبت‌نام متقاضیان مسکن در طرح اقدام ملی مسکن، اظهار داشت: در این طرح، ۴۰۰ هزار واحد مسکونی برای متقاضیان البته با بررسی شرایط آن‌ها، ساخته می‌شود.
وی افزود: بر اساس قانون باید چهار شرط برای متقاضیان در طرح اقدام ملی برای مسکن در نظر گرفته شود که شامل نداشتن واحد مسکونی به نام خود، اعضای خانواده و سایر افراد تحت تکفل در هنگام ثبت‌نام و نیز عدم استفاده از هیچ‌یک از تسهیلات از اول انقلاب تاکنون می‌شود.
وی یادآور شد: هزینه ساخت این واحدها پرداخت‌شده و به‌صورت مرحله‌ای از پروژه‌ها دریافت شود که بخشی از آن، به‌صورت وام بانکی و بخشی به‌صورت نقدی دریافت خواهد شد.
محمود زاده خاطرنشان کرد: پرداخت اقساط زمین پس از دو سال تنفس آغاز خواهد شد که پول آن به‌صورت اقساطی، از متقاضیان دریافت می‌شود.
وی افزود: یکی دیگر از وام‌هایی که به متقاضیان پرداخت می‌شود، با استفاده از بخشی از منابع صندوق توسعه ملی و نیز منابع داخلی بانک‌ها خواهد بود؛ به‌نحوی‌که بانک عامل مسکن و سایر بانک‌ها نیز، به‌مرور به چرخه تسهیلات خواهند پیوست؛ ضمن اینکه زمان بازپرداخت ۱۲ سال در نظر گرفته‌شده است.
وی قیمت تمام‌شده ساخت‌وساز را از متری یک و نیم تا دو و نیم میلیون تومان عنوان کرد و گفت: این دامنه قیمتی به نیاز متقاضیان وابسته است و اگر متوسط آن را متری دو میلیون تومان بدانیم، هزینه تمام‌شده یک واحد ۱۰۰ متری، ۲۰۰ میلیون تومان خواهد بود.
آنالیز شرایط طرح ملی مسکن
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی هم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان کرد: ثبت‌نام در طرح ملی مسکن طبق اعلام قبلی وزارت راه و شهرسازی در استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان شمالی، خراسان جنوبی و قم از ۲۱ آبان به نشانی tem.mrud.ir آغاز شد.
مهدی جعفری با اشاره به شرایط ثبت‌نام در طرح ملی مسکن بیان کرد: باید متقاضی و افراد تحت تکفل، فاقد زمین مسکونی یا واحد مسکونی (از ۱۳۸۴/۰۱/۰۱ به بعد) بوده و از تاریخ ۱۳۵۷/۱۱/۲۲ از هیچ‌یک از امکانات نهادهای عمومی غیردولتی مربوط به تأمین مسکن شامل زمین، واحد مسکونی و یا تسهیلات یارانه‌ای خرید و یا ساخت واحد مسکونی استفاده نکرده باشد.
وی ادامه داد: به عبارتی سبز بودن فرم ‹‹ج›› در استعلام از سامانه مربوطه (موضوع ماده یک آیین‌نامه اجرایی قانون ساماندهی عرضه و تأمین مسکن) از اولین شرایط شرکت در طرح بود.
جعفری با بیان اینکه متقاضی باید متأهل یا سرپرست خانوار باشد، اظهار کرد: زنان خودسرپرست مشروط به داشتن حداقل ۳۵ سال سن می‌توانستند در طرح شرکت کنند.
وی داشتن حداقل پنج سال سابقه سکونت در پنج سال اخیر در شهر موردتقاضا را از دیگر شرایط طرح دانست و گفت: در شهرهای جدید سابقه سکونت حداقل پنج سال در شهر جدید موردتقاضا و یا در شهر مادر ملاک بود.
جعفری بیان کرد: نداشتن منع قانونی برای دریافت تسهیلات بانکی، توانایی تأمین هزینه ساخت مسکن، امکان سپرده‌گذاری حداقل سی درصد هزینه ساخت مازاد بر تسهیلات بانکی و توانایی پرداخت اقساط ماهیانه بانکی تسهیلات دریافتی از دیگر شرایط شرکت در طرح بود.
پیگیری برای دریافت سهمیه
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی بیان کرد: شرایط افرادی که ثبت‌نام کرده‌اند، با هشت شرط لازم برای شرکت در طرح بررسی و افراد فاقد شرایط حذف می‌شوند.
وی با بیان اینکه با حذف این افراد سامانه دوباره برای ثبت‌نام بازگشایی می‌شود، افزود: پیگیری می‌کنیم که برای شهرستان‌های دارای مشکل، ظرفیت بیشتری اخذ کنیم.
جعفری با بیان اینکه در همه استانها میزان تقاضا بیشتر از سهمیه تعریف‌شده است، اظهار کرد: جمعیت خراسان جنوبی ۰.۹۶ درصد جمعیت کشور بوده اما ۱.۱ درصد از ۴۰۰ هزار واحد طرح مسکن ملی را سهمیه گرفته‌ایم.
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی در پاسخ به انتقاد خبرنگار مهر پیرامون اطلاع‌رسانی‌های ضعیف بیان کرد: اطلاعیه‌ها توسط وزارت راه داخل سامانه بارگذاری شده و ما هم به سامانه دسترسی نداشتیم.
زمین متهم ردیف اول در کمبود سهمیه‌ها
جعفری در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه سهمیه شهرستان‌ها بر اساس چه شاخص‌هایی تعریف‌شده است، گفت: سهمیه‌ها بر اساس جمعیت شهر و امکاناتی که در شهر داشتیم، تعریف‌شده است.
وی ادامه داد: نیازسنجی‌هایی توسط وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مسکن انجام‌شده اما در برخی شهرستان‌ها که زمین نبوده نمی‌توانستیم سهمیه بیشتری بدهیم.
وی با بیان اینکه این واحدها قرار است ظرف دو سال احداث و به مردم تحویل داده شود، افزود: در شهرستان بیرجند محدودیتی برای زمین نداریم اما در بیرجند علاوه بر هزار و ۳۸۲ واحد، تعاونی‌های نیروهای مسلح زمین‌هایی برای واگذاری به نیروها اخذ می‌کنند.
جعفری با بیان اینکه در شهرستان‌های بیرجند، طبس و نهبندان هزار واحد توسط ستاد اجرایی امام(ره) احداث می‌شود، افزود: همچنین خیرین مسکن‌ساز در بیرجند و نهبندان خانه‌هایی احداث می‌کنند که در سامانه راه و شهرسازی ثبت‌نشده است.
به گفته پروانه اصلانی مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن تاکنون در استان‌های سیستان و بلوچستان ۴۰۸۵ نفر، خراسان‌جنوبی ۲۰۵۹ نفر، خراسان‌شمالی ۶۰۹ نفر و قم ۴۳۹۹ نفر در برنامه اقدام ملی مسکن ثبت‌نام کرده‌اند. همچنین در سایر استان ها از جمله همدان، گلستان و ... نیز ثبت نام طرح انجام شده است.
هرچند هدف دولت از اجرای این‌گونه طرح‌ها کمک به قشر کم‌درآمد و رونق بازار مسکن است اما لازم بوده قبل از اجرا نظارت‌هایی دقیق و کارشناسی باشد تا افزایش قیمت‌ها، تأخیر در واگذاری واحدها و دست گذاشتن قشر توانمند جامعه بر طرح، پروژه‌ها را از اهداف واقعی خود دور نکند.