مسعود شفیعی در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: تاکنون بیش از ۵۰ اطلس فرونشست از پهنه های مختلف، طی یک سال و نیم اخیر منتشر شده و مسئولان محلی نیز از استاندار تا نماینده مجلس و مقامات ملی وزیر کشور، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و رئیس سازمان برنامه و بودجه در جریان نرخ قرار می گیرند.
رئیس سازمان نقشه‌برداری کشور با بیان اینکه حتی با وجود بارندگی های اخیر و بهبود نسبی وضعیت آبی کشور، اما همچنان فرونشست تداوم دارد، افزود: بارندگی های اخیر ممکن است منجر به کند شدن آهنگ فرونشست در برخی مناطق شده باشد، اما همچنان این پدیده وجود دارد و در عین حال، متوقف کردن فرونشست با توسل به یک کار کوتاه مدت یا با یک بارندگی، امکان پذیر نیست؛ زیرا ریشه های این پدیده به سال‌های قبل باز می گردد و می‌توان گفت که از جمله عوامل اصلی بروز این پدیده نیز، برداشت بی رویه از منابع زیرزمینی بوده است که منجر به تهی شدن سفره های آبی شده و از سوی دیگر، کاهش سطح آب های زیرزمینی، چسبندگی خاک و فرونشست زمین را به دنبال داشته است.
وی با بیان اینکه فرونشست به یک پدیده مزمن در کشور تبدیل شده است، ادامه داد: این مباحث را حتی به اطلاع رئیس جمهوری رسانده و در مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری نیز، طی جلساتی به آن پرداخته شده که منجر به تهیه گزارشاتی شده است؛ اما با این حال تا زمانی که برنامه جدی و مدونی در حوزه آمایش سرزمین نداشته باشیم، به نظر نمی رسد که بتوانیم چندان تاثیری روی این پدیده بگذاریم؛ ضمن اینکه تاکنون هم صحبتی در رابطه با تهیه این برنامه صورت نگرفته است.
شفیعی افزود: البته جلساتی در سازمان برنامه و بودجه در رابطه با آمایش سرزمین برگزار می شود؛ ولی تاکنون در این برنامه آمایش، به صورت مشخص به مساله فرونشست پرداخته نشده است.
عوارض فرونشست چیست؟
معاون سازمان برنامه و بودجه کشور در ادامه با اشاره به اینکه پدیده فرونشست ناشی از تغییرات ارتفاعی در سطح پوسته زمین است، اظهار داشت: این پدیده لزوما علائم ظاهری ندارد، اما گاهی به شکل شکاف‌های عمیق در سطح زمین و فروریزش خود را نشان می‌دهد و از سوی دیگر، موجب می‌شود ابنیه و ساختمان‌ها دچار شکست و یا تَرَک شوند.
رئیس سازمان نقشه‌برداری کشور تأکید کرد: در مناطق متأثر از فرونشست باید متناسب با پهنه بندی فرونشست‌ها، زیرساخت‌های حیاتی کشور را طراحی کرد و توسعه داد؛ به نحوی که قبل از ایجاد و توسعه هرگونه زیرساخت، استقرار جمعیت و طراحی شریان‌های حیاتی، مطالعات فرونشست را به عنوان یکی از تحقیقات ضروری و اولیه انجام داد تا با اقدامات خود، میزان فرونشست را تشدید نکنیم.
وی با بیان اینکه فرونشست و شکاف های زمین که به آهستگی و به تدریج گسترش می‌یابند، شاید همان تاثیر خطرهای ناگهانی و فاجعه بار مانند سیل و زلزله را نداشته باشد، تصریح کرد: ممکن است میزان تخریب در منطقه در حال فرونشست به میزان گسترده مشاهده نشود و حتی آثار سطحی حاصل از آن نیز، به راحتی قابل تشخیص نباشد، اما با این وجود، به طور معمول خسارت‌های ناشی از فرونشست‌ها و شکاف‌های زمین، ترمیم ناپذیر، پرهزینه و مخرب است.
رئیس سازمان نقشه‌برداری کشور گفت: به عنوان نمونه، فرونشست‌ها می‌توانند به تخریب سیستم های آبیاری و خاک‌های حاصل‌خیز کشاورزی (با پایین آوردن تخلخل آنها) بیانجامند؛ ضمن اینکه خسارت به چاهها در منطقه‌های فرونشست روستایی و شهری متداول است و این مساله موجب خرابی چاهها می‌شود؛ به نحوی که در ظاهر لوله چاه که از سطح زمین بالا آمده دیده می‌شود، در حالی که لوله ثابت بوده و این سطح زمین است که پایین رفته است.
شفیعی ادامه داد: مناطق شهری به دلیل تراکم جمعیت، ساختمان‌ها و شریان‌های حیاتی به‌طور ویژه آسیب پذیرتر هستند و در عین حال، این پدیده می‌تواند به خیابان ها، پل‌ها و بزرگراه ها آسیب زده، خطوط آبرسانی، گاز و فاضلاب را مختل کرده، به پی ساختمان ها آسیب رسانده و موجب ترک در آن ها شود.
وی گفت: در این حالت سازه‌هایی که وسعت زیادتر و ارتفاع بیشتری دارند، آسیب پذیرترند که به عنوان نمونه می توان به خطوط راه‌آهن، سدهای خاکی، تصفیه‌خانه‌ها و کانال ها اشاره کرد که از آسیب‌پذیری زیادتری برخوردار هستند و به طور کلی هر سازه‌ای که در مسیر شکل گیری شکاف یا فروچاله واقع شده باشد، در معرض آسیب بیشتری قرار دارد.
معاون سازمان برنامه و بودجه کشور افزود: پدیده فرونشست با ایجاد تغییر در وضعیت توپوگرافی زمین می‌تواند سبب بروز تغییرات چشمگیری در هیدرولوژی منطقه شود که به عنوان مثال در این مناطق ممکن است سیلاب‌های عظیم و مخربی به‌وقوع بپیوندد؛ در حالی که قبل از ایجاد فرونشست هیچ سابقه‌ای از سیلاب وجود نداشته‌است.
وی ادامه داد: از سوی دیگر، این پدیده می‌تواند با ایجاد تغییر در وضعیت «زمین‌آب‌شناختی منطقه» از قبیل جهت و سرعت جریان آب زیرزمینی، بیلان آب زیر زمینی و غیره نتیجه‌های ناهنجار بیشتری در پی داشته باشد.