به گزارش خبرنگار مهر، محسن انیسی فارغ التحصیل سینما در رشته کارگردانی، در قالب یادداشتی تحلیلی به مرور کارنامه فیلمسازان جوان در دوره‌های اخیر جشنواره فیلم فجر پرداخته و ضمن آن بر اهمیت نقش استعدادهای نوظهور در پیشرفت سینمای ایران تأکید کرده است.
متن این یادداشت تحلیلی که با عنوان «با جوانان کارها دشوار نیست» در اختیار خبرگزاری مهر قرار گرفته است را در ادامه می‌خوانید؛
«شبی که ماه کامل شد»، «رد خون»، «سرخ‌پوست»، «متری شیش و نیم» و «مسخره باز» عنوان تعدادی از مهمترین فیلم‌های نمایش داده شده در سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر بود. فیلم‌هایی که توجه بسیاری از منتقدان و مخاطبان را به خود جلب کرد و اتفاقاً وجه اشتراک همه آن‌ها در جوان بودن کارگردانانی است که ساخت این آثار را برعهده داشتند.
مروری بر فیلم‌های موفق یک دهه اخیر سینمای ایران نشان می‌دهد که این موضوع نه یک اتفاق مقطعی بلکه ادامه‌ای بر روندی است که از سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ و با ورود جدی چند فیلمساز جوان به این حوزه آغاز شده است و این روزها نیز با قوت به مسیر خود ادامه می‌دهد. روندی که به نظر می‌رسد با توجه خبرهایی که از گوشه و کنار سینمای ایران شنیده می‌شود قرار است در جشنواره سی‌وهشتم فیلم فجر نیز با قدرت به کار خود ادامه دهد.
البته همواره دغدغه‌هایی نسبت به بی‌توجهی به نسل جوان نیز وجود دارد به ویژه آنکه در چند دوره اخیر برگرازکنندگان جشنواره فیلم فجر حداقل در مرحله انتخاب آثار نگاهی ویژه به آثار فیلمسازان سرشناس داشتند؛ نگاهی که بیشتر از توجه به وجوه کیفی آثار این فیلمسازان، معطوف به بزرگی نام آن‌ها بود. نگاهی که اصرار بر ادامه آن در جشنواره فجر امسال، ظرفیت را برای حضور استعدادهای جدید و معرفی آن‌ها به سینمای ایران و البته رشد کیفی سینما در سال‌های آینده کاهش می‌دهد.
پوست‌اندازی سینمای ایران با فیلمسازان جوان
از همان سال‌های ابتدایی دهه ۶۰ که حضور فیلمسازانی همچون ابراهیم حاتمی‌کیا و رسول صدرعاملی نوید حضور چهره‌ای جوان را در سینمای پس از انقلاب می‌داد تا دهه ۷۰ و ۸۰ که فیلمسازانی چون مجید مجیدی و رضا میرکریمی و اصغر فرهادی به جمع فیلمسازان مهم سینمای ایران اضافه شدند، جشنواره فیلم فجر همیشه مهمترین سکوی پرش این فیلمسازان جوان بوده است.
جشنواره فیلم فجر با وجود همه انتقاداتی که به دوره‌های مختلف آن وارد بوده است، در اغلب دوره‌ها توانسته وظیفه خود را در زمینه معرفی چهره‌های جوان و فراهم کردن شرایط بیشتر دیده شدن آن‌ها فراهم کند در واقع جشنواره فیلم فجر با وجود همه انتقاداتی که به دوره‌های مختلف آن وارد بوده است، در اغلب دوره‌ها توانسته وظیفه خود را در زمینه معرفی چهره‌های جوان و فراهم کردن شرایط بیشتر دیده شدن آن‌ها فراهم کند. کیست که نداند ابراهیم حاتمی‌کیا، رسول ملاقلی‌پور، رسول صدرعاملی، مجیدی مجیدی، رضا میرکریمی، اصغر فرهادی و یا نمونه‌های متاخرتر فیلمسازان صاحب‌نام سینمای ایران همچون محمدحسین مهدویان، نرگس آبیار، بهروز شعیبی و سعید روستایی همه فیلمسازانی هستند که به واسطه جشنواره فیلم فجر برای اولین بار به مخاطبان سینمای ایران شناسانده شدند؟
فیلمسازان مهمی که هر کدام با در زمان ورود جدی خود به فیلمسازی توانستند اثرات مهمی را در جریان کلی فعالیت سینمای ایران بگذارند و اتفاقاً پس از آن‌ها مسیر سینمای ایران در زمینه تولید آثاری جنگی، اجتماعی، سیاسی و … دستخوش تغییر شده است؛ اتفاقی که بدون شک تأثیر مستقیمی با نگاه تحول‌خواه جوانان دارد.
آمارهایی جالب درباره موفقیت‌های فیلمسازان جوان
هر ادعایی برای اثبات نیز به سند دارد. هر چند که یک نگاه کلی به وضعیت حضور فیلم‌های مختلف در جشنواره فیلم فجر و همچنین حضور این آثار در گیشه سینماها و استقبال مخاطبان از این فیلم‌ها به خوبی نشان می‌دهد که حضور جوانان در دوره‌های مختلف چگونه توانسته سینمای ایران را از حالت رخوت و خمودگی خارج کند، اما ما برای اثبات این ادعا مروری کوتاه بر ۴ دوره اخیر جشنواره فیلم فجر می‌کنیم تا ببینیم چند در صد از مهمترین فیلم‌هایی که در این دوره‌ها جایزه گرفتند، ساخته فیلمسازان جوان بوده است:
دوره سی‌وچهارم (۱۳۹۴)
یکی از طلایی‌ترین دوره‌هایی حضور جوانان در جشنواره فیلم فجر که دو فیلمساز فیلم اولی اغلب جوایز جشنواره را از آن خود کردند.
فیلم‌های شاخص تولید شده توسط فیلمسازان جوان؛ ایستاده در غبار (محمدحسین مهدویان)، ابد و یک روز (سعید روستایی)، نفس (نرگس آبیار)، خشم و هیاهو (هومن سیدی)
جوایز اصلی به کدام فیلم‌ها رسید؟ در این دوره «ابد و یک روز» ۷ سیمرغ، «ایستاده در غبار» ۳ سیمرغ، «خشم و هیاهو» و «نفس» هر کدام یک سیمرغ بلورین را از آن خود کردند.
دوره سی‌وپنجم (۱۳۹۵)
در این دوره با وجود حضور فیلمسازانی سرشناس از نسل‌های مختلف سینمای ایران علاوه بر رسیدن اغلب جوایز مهم جشنواره مثل جوایز بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و…، جایزه بهترین فیلم تماشاگران نیز به ساخته فیلمسازی جوان رسید.
فیلم‌های شاخص تولید شده توسط فیلمسازان جوان؛ ماجرای نیمروز (محمدحسین مهدویان)، بدون تاریخ، بدون امضا (وحید جلیلوند)، تابستان داغ (ابراهیم ایرج‌زاد)، ویلایی‌ها (منیره قیدی)، سد معبر (محسن قرائی)
جوایز اصلی به کدام فیلم‌ها رسید؟ «ماجرای نیمروز» در این دوره ۴ سیمرغ را از آن خود کرد. «بدون تاریخ، بدون امضا» و «ویلایی‌ها» هر کدام سه سیمرغ و «تابستان داغ» دو سیمرغ شکار کردند. سهم «سدمعبر» نامزدی در ۴ رشته بود.
دوره سی‌وششم (۱۳۹۶)
در چند در این دوره فیلمسازان قدیمی‌تر همچون ابراهیم حاتمی‌کیا و بهرام توکلی نیز با آثارشان یعنی «به وقت شام» و «تنگه ابوقریب» خوش درخشیدند ولی جوان‌ها نیز سهم چشمگیری در کسب جوایز آن دوره داشتند.
فیلم‌های شاخص تولید شده توسط فیلمسازان جوان؛ دارکوب (بهروز شعیبی)، مغزهای کوچک زنگ‌زده (هومن سیدی)، عرق سرد (سهیل بیرقی)، بمب، یک عاشقانه (پیمان معادی)، لاتاری (محمدحسین مهدویان)
جوایز اصلی به کدام فیلم‌ها رسید؟ هومن سیدی با «مغزهای کوچک زنگ‌زده» چهار سیمرغ اصلی را شکار کرد. به «عرق سرد» سه سیمرغ رسید و «دارکوب» و «بمب، یک عاشقانه» هر کدام دو سیمرغ شکار کردند. «لاتاری» هم هرچند فقط در یک بخش نامزد شد ولی یکی از جنجالی‌ترین فیلم‌های دوره ۳۶ ام فجر بود.
دوره سی‌وهفتم (۱۳۹۷)
اغلب جوایز مهم این دوره از جمله بهترین فیلم، کارگردانی، سیمرغ‌های بازیگری، جایزه ویژه هیئت داوران و سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران به فیلم‌های فیلمسازان جوان رسید.
فیلم‌های شاخص تولید شده توسط فیلمسازان جوان؛ شبی که ماه کامل شد (نرگس آبیار)، ماجرای نیمروز: رد خون (محمدحسین مهدویان)، سرخ‌پوست (نیما جاویدی)، متری شیش و نیم (سعید روستایی) و مسخره‌باز (همایون غنی‌زاده)
جوایز اصلی به کدام فیلم‌ها رسید؟ سهم «شبی که ماه‌کامل شد» از جوایز این دوره شش سیمرغ بلورین بود. «رد خون» چهار سیمرغ را از آن خود کرد. «متری شیش‌ونیم» و «مسخره‌باز» هر کدام سه سیمرغ گرفتند و «سرخ‌پوست» یک سیمرغ را از آن خود کرد.
وضعیت امسال فیلمسازان جوان چطور است؟
مسیری که در طی چند سال گذشته به واسطه توجه ویژه به فیلمسازان جوان و اعتماد و سرمایه‌گذاری بر روی آثار آن‌ها هموار شده است، شرایط را به شکلی پیش برده که امسال در یک اتفاقی مهم، ۳۷ فیلمساز فیلم اولی برای حضور در بخش «نگاه نو» جشنواره فیلم فجر ثبت نام کرده‌اند.
همین تعداد ۳۷ فیلم، به تنهایی می‌تواند گواهی بر این باشد که علاقه سرمایه‌گذاران در سینمای ایران در طی چند سال گذشته بیشتر به سمت فیلمسازان جوان متمایل شده است. البته که صرف افزایش تعداد آثار تولید شده دلیل اثبات افزایش کیفیت آن‌ها نیست ولی بدون شک دلیلی بر افزایش اعتماد نسبت به نسل جوان می‌تواند باشد.
امسال هم در میان فیلمسازانی که با فیلم‌های اول خود خواهان حضور در بزرگترین گردهمایی سینمای ایران شده‌اند، نام‌های جالب توجهی دیده می‌شود؛ از سعید ملکان گرفته که بعد از سال‌ها گریموری و تهیه‌کنندگی حالا با «روز صفر» اولین تجربه کارگردانی خود را کسب می‌کند تا محمد کارت و سیاوش سرمدی که بعد از سال‌ها مستندسازی قصد دارند با فیلم‌های «شنای پروانه» و «اوج ۱۱۰» وارد دنیای فیلمسازی داستانی شوند.
امیرعباس ربیعی، حمید بهرامیان، عباس امینی و سحر مصیبی نیز بخشی از فیلمسازان فیلم‌اولی‌ای هستند که امسال می‌خواهند با ساخته‌های خود، برای اولین بار شانس رقابت در بزرگترین رویداد سینمایی کشور را به دست آورند.