خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ: رایزنی فرهنگی ایران در آلمان
«مهد خوانندگان کتاب» این لقبی است که بسیاری از رسانه‌های آلمانی برای کشورشان انتخاب کرده‌اند. کشوری که ادبیات و فلسفه‌اش با نام‌های بزرگ زیادی گره خورده و حالا سال‌هاست که یکی از بزرگترین بازارهای جهانی کتاب را در اختیار دارد. در این گزارش، تلاش کرده‌ایم تا بازار کتاب آلمان و سرانه مطالعه در کشور ژرمن‌ها را مورد بررسی قرار دهیم:
آلمانی‌ها مدعی‌اند که یکی از بزرگترین و زنده‌ترین بازارهای جهانی کتاب را در اختیار دارند. البته این ادعا چندان هم بی‌راه نیست. براساس آمارها، فروش کتاب در آلمان در سال ۲۰۱۸، در مجموع ۹/۱۳ میلیارد یورو بوده است. این در حالی است که درآمد حاصل از صنعت سینما در این سال، ۲/۹۳ میلیارد یورو، صنعت موسیقی ۱/۵۸ و بازی‌های رایانه‌ای ۳/۵۱ میلیارد یورو بوده است. همچنین در این سال ۳۵۸ میلیون کتاب در بازار عمومی فروخته شده است.
کتاب‌های کاغذی محبوب‌ترند
هرچند در اقصی‌نقاط جهان، کتاب‌های الکترونیکی رواج زیادی یافته‌اند، اما آمارها نشان می‌دهند که کتاب‌های چاپی برای آلمانی‌ها جذابیت بیشتری دارند. براساس آمارهای اداره آمار فدرال، از هر ۱۰ نفر خواننده آلمانی، ۹ نفر ترجیح می‌دهند که کتاب چاپی بخوانند. همچنین در سال‌های اخیر خرید کتاب‌های صوتی نیز رواج یافته است. اما آمارها نشان می‌دهند که کتاب‌های الکترونیک و صوتی در میان کسانی که درآمد مالی بیشتری دارند، محبوب‌ترند. براساس این آمارها، دو پنجم آلمانی‌ها، کتاب الکترونیکی می‌خرند و یک چهارم طرفدار کتاب‌های صوتی هستند.
استقبال از خرید اینترنتی
هرچند مردم آلمان در انتخاب نوع کتاب‌های خود به شیوه سنتی عمل می‌کنند، اما اکثر آنان روش‌های جدید را برای خرید کتاب برمی‌گزینند. براساس آمارهای منتشرشده، اکثر آلمانی‌ها ترجیح می‌دهند تا از طریق اینترنت، کتاب‌های خود را خریداری کنند. در این شرایط واضح است که درآمد کتاب‌فروشی‌های محلی کمتر می‌شود. در سال ۲۰۱۵، همزمان درآمد حدود ۶۰۰۰ کتابفروشی شناخته‌شده در آلمان از ۴.۵۸ میلیارد یورو به ۴.۴۳ میلیارد کاهش یافت. این در حالی است که در این سال، درآمد بازار اینترنتی کتاب با افزایش آشکار ۶ درصدی مواجه بود. همچنین براساس آمارهای جدید، درآمد کتاب فروشان آنلاین در سال ۲۰۱۸، ۱.۷۸ میلیارد یورو بود که در مقایسه با سال ۲۰۱۷، در حدود ۴ درصد افزایش داشت.
کتاب‌های داستانی در صدر
بر اساس آمار موسسه جامعه‌شناسی «النسباخ» حدود ۹ میلیون شهروند بالاتر از ۱۴ سال در آلمان، هر روز یک کتاب می‌خوانند و در میان کتاب‌های موجود، ادبیات داستانی و همچنان کتاب‌های کودکان طرفداران بیشتری دارند. براساس آمارها در سال ۲۰۱۸، کتاب‌های داستانی با ۳۱.۵ درصد در صدر لیست فروش بازار کتاب آلمان قرار داشتند. پس از کتاب‌های داستانی، کتاب‌های کودکان با ۱۶.۶ درصد، کتاب‌های راهنما با ۱۴ درصد، کتاب‌های آموزشی با ۱۱ درصد و کتاب‌های علمی و تخصصی با ۱۰.۶ درصد در فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌های آلمان قرار گرفتند.
سهم نوجوانان آلمانی از بازار کتاب
در اکثر کشورهای جهان، وجود بازی‌های یارانه‌ای و اینترنت، کودکان و نوجوانان را از خواندن کتاب دور کرده است، آلمانی‌ها نیز از این امر مستثنی نیستند. آمارها نشان می‌دهند که تنها یک‌سوم کودکان و نوجوانان آلمانی به صورت روزانه و یا چندین‌بار در هفته، تمایل به خواندن کتاب دارند. به ویژه، پسران نوجوان کمتر از دختران تمایل به خواندن کتاب دارند. براساس تحقیقاتی که بر روی ۱۲۰۰ کودک ۶ تا ۱۳ ساله در آلمان انجام شده است، دختران بیشتر و منظم‌تر از پسران، کتاب می‌خوانند. ولفگانگ تیشنر، محقق حوزه آموزش از نورنبرگ در این باره می‌گوید: «معمولا مادران در آلمان برای کودکان کتاب می‌خوانند. به همین دلیل، کتاب‌خواندن برای بسیاری از پسران، امری زنانه تلقی می‌شود. حتی بسیاری از کتاب‌هایی که در خانه برای کودکان خوانده می‌شود، براساس علایق زنانه انتخاب می‌شوند.»
ساشا شرودر، استاد رشته روان‌شناسی آموزش در دانشگاه گوتینگن نیز در این باره معتقد است:« بررسی‌های ما نشان می‌دهد که اکثر پسران کتاب خواندن را کاری کسل‌کننده می‌دانند. این در حالی است که همه کودکان و نوجوانان باید هر روز کتاب بخوانند. این امر باعث می‌شود که مهارت‌های زبانی کودکان افزایش یابد. برهمین اساس، ما به همه والدین توصیه می‌کنیم که روزی یک کتاب در خانه برای کودکان خود بخوانند و یا نوجوانان را ترغیب به کتاب خواندن کنند. والدین باید براساس سلیقه فرزندان خود، کتاب‌ها را انتخاب کنند تا آن‌ها تمایل بیشتری به خواندن کتاب داشته باشند.» علاوه بر این‌ها، به گفته شرودر، «روز خواندن» برای ترغیب کودکان و نوجوانان به کتابخوانی در آلمان راه‌اندازی شده است. به گفته او، چند سالی است که بنیاد خواندن، نشریه هفتگی تسایت و بنیاد دویچه بانک، سومین جمعه ماه نوامبر را به عنوان روز خواندن، نامگذاری کرده‌اند.
اخبار کتاب آلمان در سال ۲۰۲۰
براساس گزارش رادیو شمال آلمان، ۹۰ هزار جلد کتاب در سال ۲۰۲۰ منتشر خواهد شد. در لیست کتاب‌هایی که قرار است امسال منتشر شوند، شمار زیادی از کتاب‌های آشپزی، راهنما، کتاب‌های حقوقی و آموزش ریاضیات به چشم می‌خورد. همچنین امسال علاوه بر برگزاری نمایشگاه‌های فرانکفورت و لایپزیگ، برنامه‌های جذاب دیگری نیز در شهرهای مختلف آلمان برپا خواهد شد. براساس اخبار منتشرشده، قرار است از ۱۵ تا ۱۸ آوریل، نویسندگان ژانر جنایی از کشورهای آلمانی زبان در هانوفر گرد یکدیگر جمع شوند. همچنین ۲۵۰ امین سالگرد تولد یوهان کریستین فریدریش هولدرلین، شاعر آلمانی و از شخصیت‌های برجسته جنبش رمانتیسیسم، امسال در این کشور برگزار خواهد شد. علاوه بر این، پیش‌بینی می‌شود که پورتال اینترنتی جدیدی در اواخر سال ۲۰۲۰ برای نسخ خطی دوران قرون وسطی راه‌اندازی شود. این پورتال اینترنتی به علاقه‌مندان کمک می‌کند تا به ۶۰ هزار نسخه خطی از دوران قرون وسطی دسترسی پیدا کنند.