محسن مقصودی تهیه‌کننده و مجری برنامه «ثریا» که این روزها روایت مستند «آفریقا؛ سرزمین فرصت‌ها» را برای پخش از شبکه سه روی آنتن دارد، در گفتگو با خبرنگار مهر درباره این مجموعه مستند توضیح داد: برنامه «ثریا» سه سال است که مجموعه مستندهای برون مرزی را با نگاه به ظرفیتهای اقتصادی و فرهنگی کشورهای همسایه و مستقل برای حضور بیشتر ایران شروع کرده است.
وی ادامه داد: قبلا چنین مستندهایی را درباره روسیه، عمان و عراق ساخته بودیم و با توجه به استقبالی که از طرف مخاطبان و صادرکننده‌های ایرانی نسبت به ظرفیتهای مطرح شده در این مستندها داشتیم ساخت این مستندها را ادامه دادیم. به طور مثال با توجه به رویکرد اقتصادی که در روسیه نمایش داده شد هنوز تماس داریم که عده‌ای از صادرکنندگان از این مستندها تشکر می‌کنند و بعد از مستندهای «ثریا»، محصولات خود را در مقیاس بالا صادرات کرده اند که ما برخی از فیلم‌های این افراد را هم پخش کرده ایم.
جرقه‌های «ثریا» در ذهن مسئولان و مردم
مقصودی اضافه کرد: بعد از پخش این مستندها برخی از سفرای ایران و رایزن‌های بازرگانی نیز تشکر کرده‌اند. این نشان می‌دهد هم در ذهن مسئولان جرقه‌ای خورده است که چرا این ظرفیتهای اقتصادی در کشورهای همسایه مغفول مانده و چقدر جایش خالی بوده است و هم در ذهن صادرکنندگان و مردم عادی.
وی با اشاره به مستندهای ساخته شده در آفریقا نیز تصریح کرد: درباره ساخت مستندهای افریقا مشکلات زیادی داشتیم. ما در روسیه و عمان با نداشتن اطلاعات از بازار کشورها در ذهن مردم و تجار ایرانی مواجه بودیم ولی در افریقا با غلط بودن اطلاعات در ذهن مخاطب مواجه بودیم. تصویری که رسانه‌های غربی و حتی رسانه‌های خودمان از افریقا ایجاد کرده اند عمدتا فقر، بیماری، قحطی و جنگ است. لذا فعالان اقتصادی تصور حضور در آفریقا را هم نمی‌کنند. این تصویر غلط باید اصلاح شود و ما نیاز به تصویر واقعی از آفریقا داریم.
مستندسازی با اولویت اقتصادی و کسب درآمد
این تهیه‌کننده درباره اینکه مستندهای برون مرزی معمولا بیشتر با نگاه توریستی ساخته می‌شود درباره دغدغه خود نسبت به این آثار اظهار کرد: تم اصلی این مستندها پرداختن به ظرفیتهای اقتصادی است و در کنار آن ظرفیتهای فرهنگی، روابط تاریخی و آداب و رسوم مردم این کشورها نیز در مستندها پرداخته شده است. با توجه به نیاز کشور به صادرات غیرنقتی این ضرورت حس می‌شود که باید به سمت پیدا کردن ظرفیتهای اقتصادی برای صادرات کالا و خدمات فنی و مهندسی ایران به دیگر کشورها رفت تا این درامدها جایگزین درآمد نفتی شود. بنابراین اولین ضرورت ما اقتصادی بود و بعد از آن بحث فرهنگی و تاریخی است که لایه‌های بعدی مستند است.
تهیه‌کننده و راوی این مستندها در واکنش به اینکه معمولا تصورمردم از ارتباط با کشورهای آفریقایی با نوعی حمایت‌های مالی ایران از آن‌ها همراه بوده است، گفت: یک ذهنیت غلط این است که مردم فکر می‌کنند با افریقا نمی‌توانیم کار اقتصادی سودآور داشته باشیم. اتفاقا اگر بازی برد برد در سیاست و اقتصاد قابل تعریف باشد با کشورهای مستقل ممکن خواهد بود. با امریکا و اروپا هیچ‌گاه نمی‌توانیم بازی برد برد تعریف کنیم. اما ده‌ها بازی برد برد در حوزه اقتصاد و دیگر حوزه‌ها می‌توان تعریف کرد که سود خوبی هم برای هر دو کشور در ایران و کشورهای آفریقایی یا منطقه دارد. حضور اقتصادی ایران در آفریقا هم به نفع اقتصاد و اشتغال ایران است هم به نفع ملت‌های مظلوم آفریقایی. هم به پیشرفت ما کمک می‌کند و هم به توسعه آفریقا.
مقصودی با اشاره به مطالعاتش در این زمینه اظهار کرد: شاید تعجب کنید که میزان صادرات برزیل به قاره آفریقا برمبنای آمار سال ۲۰۱۸ حدود ۱۰ برابر ایران، ترکیه ۲۰ برابر ایران، هند ۴۰ برابر و چین ۱۶۰ برابر ایران است. آمارها نشان می‌دهد سهم ایران از حجم واردات کشورهای آفریقایی یک هزارم کل این واردات است و ظرفیت بی نظیری را از دست داده ایم.
تلنگر به سیاست گذاری‌های کلان با ساخت مستند
تهیه‌کننده «ثریا» درباره تاثیر ساخت این مستندها در رویکردهای کلان و سیاست گذاری‌های اقتصادی نیز گفت: نقش رسانه همین است که باید به فضای سیاست گذاری تلنگر بزنیم و یا مطالبه‌ای را برای مردم ایجاد کنیم. دنیا فقط اروپا و امریکا و چند کشوری که رابطه قهرامیزی هم با ما دارند، نیست. ما می‌خواهیم بگوییم دنیا خیلی بزرگتر از آن است که برخی تصور می‌کنند و ظرفیت‌هایی هست که ما تا الان به ان توجه نکرده ایم.
مقصودی در پایان درباره مدت زمان حضورش در کشورهای آفریقایی عنوان کرد: ما جمعا حدود ۳۵ روز در قاره آفریقا بودیم که در دو مرحله به کشوهای افریقایی سفر کردیم. یک بار به شرق آفریقا و کنیا و اوگاندا رفتیم و بار دیگر به ساحل عاج و سنگال در غرب آفریقا رفتیم که خروجی آن ۱۰ قسمت مستند شد البته معمولا برای تولید ۱۰ قسمت مستند شاید به دو برابر این زمان حضور نیاز باشد اما ما برای کاهش هزینه ها، تولید بسیار فشرده و بدون تعطیلی و حتی در مقاطعی شبانه روزی داشتیم. این ده قسمت مستند حاصل تلاش گروهی جمعی از بچه‌های ثریاست که در سخت ترین شرایط مالی گروه، برای شبکه سه سیما تولید شده است و من از همه کسانی که در تولید این مستند کمک کردند تشکر می‌کنم. امیدوارم پخش این مجموعه مستند بتواند به اصلاح نگاه مسئولان و مردم به قاره آفریقا، و جهش صادراتی ایران به این قاره منجر شود.
این مجموعه مستند هر روز ساعت ۱۷:۱۰ از شبکه سه سیما پخش می‌گردد.