خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ: پس از اعلام رسمی ادغام 3 مؤسسه زیرمجموعه معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، گمانه زنی‌ها درباره مدیرعاملی مؤسسه جدید آغاز شد. برخی‌رسانه‌ها باتوجه به نقل‌قول‌های شفاهی، اسامی مختلفی را برای مدیرعاملی این مؤسسه جدید اعلام کردند. اما این‌میان، از یک نکته مهم غفلت شده است.
فراموش نشود که طرح‌های حمایتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از صنعت نشر و ناشران، توسط این مؤسسات انجام می‌شود. بنابراین باید دغدغه‌های ناشران برای انتخاب مدیرعاملی آشنا به این‌حوزه و مسائل نشر در ایران مورد توجه قرار گیرد.
سید عباس حسینی نیک مدیر مسئول انتشارات مجد و پژوهشگر حقوق مالکیت فکری، در تازه‌ترین یادداشت ارسالی خود به مهر، به ضرورت انتخاب مدیرانی آشنا به فرهنگ و صنعت نشر در بدنه دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پرداخته است.
مشروح متن این‌یادداشت، در ادامه می‌آید:
«صنعت نشر دارای جوانبی است که برای ارزیابی عملکرد آن باید به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته و آسیب شناسی شود. این جنبه‌ها عبارتند از:
الف: جنبه علمی، فرهنگی و هنری که هم شامل پدیدآوران و نقش آنها در ارائه آثار می‌شود و هم مخاطبان و خوانندگان که آثار منتشر شده را مورد مطالعه و استفاده قرار می‌دهند.
بدیهی است این جنبه دارای اهمیت بسیار زیاد و اساسی است که به عبارتی سلسله جنبان صنعت نشر محسوب می‌شود و بلکه فراتر از آن، زیربنای فرهنگ و تمدن هر جامعه و ملتی است.
ب: جنبه انتشاراتی اعم از مدیریت و سرمایه گذاری در نشر کتاب، تولید فنی، توزیع و فروش که این جنبه را باید از جهت صنفی و حرفه‌ای بسیار دقیق ارزیابی کرد چراکه چرخه نشر نیازمند تدبیر و مدیریت واقع بینانه‌ای است تا شاهد عملکرد مناسب و خودگردان آن باشیم.
برای خودگردانی چرخه نشر باید به دوّار بودن و متصل بودن دو طرف چرخه به یکدیگر توجه داشت، در چرخه پدیدآوری، نشر، فروش، مشتری باید دو طرف حلقه، (مشتری و پدیدآور) توسط واسطه‌ها (نشر و فروش) به یکدیگر برسند تا خودگردانی پدید آید. در این صورت است که استقبال مشتریان باعث پدید آمدن آثار متنوع توسط پدیدآوران می‌شود و همه عوامل این چرخه از این واقعه سود می‌برند و این چنین، جامعه‌ای فرهنگی و پیشرفته خواهیم داشت.
ج: جنبه اداری، مدیریتی و حمایتی صنعت نشر با توجه به نقش راهبری و مدیریت کلان فرهنگی توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به نمایندگی از جامعه و دولت دارای اهمیت زیادی است. سوای از این که سیاست‌های کلان فرهنگی، لاجرم باید توسط دولت و حاکمیت به طور دقیق و به اقتضای وضعیت جامعه تدوین و ابلاغ شود، نظارت بر فعالیت‌های فرهنگی نیز بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
قانون اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی وظایف و مسئولیت‌های این وزارتخانه را در همه حوزه‌های فرهنگی و از جمله نشر کتاب تعیین کرده است.
مصوبه اهداف، سیاست‌ها و ضوابط نشر کتاب (اصلاحی ۱۳۸۹) علاوه بر سیاست‌های ایجابی و سلبی در رابطه با ناشران و نشر کتاب به وظایف و مسئولیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای سیاستگذاری، نظارت و حمایت از صنعت نشر نیز اشاره کرده است.
سیاست‌های حمایتی از صنعت نشر کتاب در بیشتر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه توسط دولت‌ها اعمال شده و مورد تأکید است. اعمال معافیت‌ها و اختصاص یارانه‌های مستقیم و غیر مستقیم به صنعت نشر از جمله موارد حمایتی دولت‌هاست.
خوشبختانه در ایران نیز به این‌مهم توجه شده و سیاست‌های حمایتی از صنعت نشر به اقتضای دیدگاه‌های فرهنگی در دولت‌های بر سر کار آمده اعمال شده است. البته این‌حمایت‌ها در شرایط متفاوت و احیاناً سخت اقتصادی و اجتماعی با چالش‌هایی مواجه شده که جامعه نشر و بخصوص مخاطبان کتاب را تحت تأثیر خود قرار داده است.
امروز، بخشی از این‌شرایط سخت مربوط به وضعیت اقتصادی، تورم و سقوط ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی و مانند آن است و بخشی هم به وضعیت اجتماعی و محدودیت‌های ناشی از شیوع بیماری کرونا ارتباط دارد. در این‌شرایط، سیاستگذاری و ساماندهی وضعیت نشر به‌تناسب محدودیت‌ها و تهدیدها باید هوشمندانه‌تر و کاراتر از قبل بوده و این، نیازمند عزم جدی برای همدلی و همکاری و هم‌اندیشی در جامعه نشر و انتخاب مدیران کارآمد، باتجربه و آشنا به مسائل و مشکلات حوزه نشر در بخش دولت است.
شرایط تحریم و محدودیت‌های ناشی از کرونا، اگرچه تحمیلی است ولیکن نباید فرصت‌ها و افق‌های جدید و تازه‌ای را که ایجاد کرده‌اند، نادیده انگاشت و از ایجاد تحولات در دیدگاه‌ها و عملکردها باز ایستاد. نقش مدیریت و سیاستگذاری دولت و مسئولان حوزه نشر برای ایجاد این تحولات و اقدامات مؤثر بسیار زیاد است که امیدوارم مجموعه سیاست‌های دولت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت امور فرهنگی در جهت ایجاد ساختار جدید و متناسب با شرایط موجود کارساز بوده و نتیجه بخش باشد.
در شرایط موجود و بعد از آن، باید به نحوه حمایت از صنعت نشر، اهالی قلم، تولیدکنندگان محتوا در حوزه کتاب، برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و نمایشگاه‌های استانی، هدفمندی یارانه‌ها، نشر الکترونیک، نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های مجازی کتاب، توسعه نشر حرفه‌ای و در یک‌جمله، به نجات جامعه نشر کشور فکر کرد و اقدامات مؤثر و عاجل انجام داد.»