حجتالاسلام محمد رضایی تهرانی به مناسبت فرا رسیدن ماه مبارک رمضان در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: ما همیشه مهمانیها را در خوردن میبینیم، آن هم خوردنیهای های مادی، طبیعی، فیزیکی و حیوانی. در ماه رمضان که ماه مهمانی خداست میخواهند به ما یاد بدهند یک اطعامهای دیگری هم هست با نخوردن از یک بخشهایی آن تغذیه کردنها برای انسان اتفاق میافتد. یک مثال ساده آن این است که بچه در رحم از طریق بند ناف و ارتباط با جفت و خون مادر تغذیه میکرده، وقتی که به دنیا میآید بند ناف را گره میزنند یک گره کور که دیگر باز نشود و میبرند. این اتفاق که میافتد دهان برای خوردن باز میشود و میتواند از شیر تغذیه کند. در مثنوی میگوید: این دهان بستی دهانی باز شد / تا خورنده لقمههای راز شد.
استاد حوزه و دانشگاه افزود: در ماه رمضان خواستند به ما بگویند که این مهمانی یک مهمانی خاصی است و به همین علت از یک سری خوردنها و لذتهای مادی ما را پرهیز میدهند که به یک پذیرایی باطنی و معنوی آشنا کنند و ما را با آنها متنعم و پذیرایی کنند. به همین جهت انسان را در یک قرنطینه قرار میدهند. انسان که در یک قرنطینه قرار میگیرد محرومیت مطلق پیدا نمیکند محرومیت محدود پیدا میکند تا از ناحیه دیگری بهره مضاعف ببرد. در همین فضا این مهمانی شکل میگیرد و بهرهوری انسان اتفاق میافتد که انسان بفهمد ابعاد وجودی دیگری هم دارد که باید از این ابعاد هم استفاده کند.
وی ادامه داد: در پذیرایی الهی انسان در یک قرنطینه خاص قرار میگیرد و چیزهایی که در وقتهای دیگر جایز بود و یا بعضاً واجب بود در آن فضا در کنار هم چیده میشود تا به یک ادب فوقالعادهای برسد تا بتواند از ظرفیتهای کشف نشده خود در این فرصت استفاده کند. بعضی از انسانهایی که به سیگار اعتیاد دارند گاهی در طول شبانه روز دو بسته سیگار دود میکنند در ماه رمضان در طول روز سیگار نمیکشد و از سیگار دوری میکند. این ظرفیتی است که برای او ناشناخته است. خداوند در ماه رمضان با نخوردنهای طبیعی ما را به کشف ظرفیتهای بالاتر میرساند تا ان شاء الله از خوردنهای برتر استفاده میکنیم.
محمد رضایی تهرانی اضافه کرد: از لحاظ جسمانی هم رسول خدا (ص) فرمود: «صُومُوا تَصِحّوا». روزه بگیرید تا سالم بمانید. این خوردنها انسان را از بین میبرد. رسول خدا فرمود: هر کس زیاد میخورد باعث میشود جسمش مریض شود و قلبش قسی شود و سخت دل شود. بنابراین در مهمانی خدا به ما نگفتند که نخورید بلکه خوردن را مدیریت کردند. سحری و افطاری میخوریم. گفتند سحری را از دست نده ولو چند لقمه باشد افطاری هم موقع نزول رحمت خداست. بنابراین همیشه همه خوردنها دلیل بر پذیرایی نیست. از طرفی کشف ظرفیتهای فوقالعاده انسانی در ماه رمضان اتفاق میافتد. همچنین نخوردن نیست که مدیریت خوردن و صحیح خوردن و به اندازه و به موقع خوردن است.
وی سپس گفت: در بحثهای رژیمی هم به دو وعده خوری انسان تأکید شده که انسان بتواند خودش را مدیریت کند. تنور شکم دم به دم تافتن / مصیبت بود روز نایافتن. یک باب به این شکل هم برای انسان هست که انسان بتواند در فضاهای محدودیتی و تحریمی خودش را در تمرین زندگی موفق به پیش ببرد. خیلی جالب است که نخواستند ما در یک بعد قضیه تحمل کنیم و پیش برویم. به این دلیل که هر عملی ما انجام میدهیم یک پوستهای دارد و یک حقیقتی دارد. در خود نماز هم که نخواستند فقط دولا راست شویم. بهره برخی از نماز فقط دولا راست شدن است. اینها کسانی هستند که ارکان و روح نماز عقب ماندند.
محمد رضایی تهرانی همچنین اظهار داشت: قرآن میفرماید: «أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْرِی». نماز را برای رسیدن به درجه یاد خدا انجام دهید. یعنی ما باید با نماز به رتبهای برسیم که آن یاد همیشه در قلب ما زنده بماند. این حالت تداوم روح نماز است که بابا طاهر در ترجمه این آیه قرآن که میفرماید: «الَّذِینَ هُمْ عَلَی صَلاَتِهِمْ دَائِمُونَ» در قالب یک مصرع میگوید: خوشا آنان که دائم در نمازند. دائم در نمازند نه اینکه دائم دولا راست میشوند یعنی انسانهایی که آن روح نمازی را توانستند در دلشان همیشه نگه دارند.
وی افزود: رمز تکرار نماز هم در صبح، ظهر، عصر، مغرب و عشا همین است. رمز تکرار نوافل و ۱۱ رکعت نماز شب هم همین است. وقتی فاصله از عشاء تا صبح زیاد میشود یک کلاس تقویتی فوقالعاده برگزار میشود برای اینکه انسان بتواند مدام به آن روح نماز دست یابد. همان طور که نماز بدون توجه و حضور قلب فقط یک بهره فیزیکی دولا راست شدن است که اگر سریع هم باشد این بهره را هم ندارد و به قول رسول خدا مثل کلاغ به زمین نوک زدن است، روزه هم همین است. در روزه باید در این فرآیند گرسنگی و محرومیتهای ظاهری انسان به آن روح برسد.
محمد رضایی تهرانی در ادامه عنوان کرد: قرآن فرمود: «لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ». خویشتنداری و قدرت کنترل نفس ثمره روزه است. روزه یک عمل انجام ندادنی است. خیلی جالب است. در نماز، خمس و حج باید یک کاری انجام شود اما روزه باید یک کارهایی را نکرد. در واقع کفّ نفس است. سحری و افطاری خوردن جز روزه نیست. شما باید از اول اذان صبح تا اول اذان مغرب به محدودیتهایی توجه کنید. بازداشتن و مدیریت خویش از بعضی کارهایی است که اگر بخواهیم خلاصه به آن اشاره کنیم تمرین بندگی در طول زندگی است. در کنار زندگی عادی تمرین بندگی هم است. وقتی نماز میخوانی کار دیگری نمیتوانی انجام دهی در حج هم همین طور ولی وقتی روزه هستی زندگی عادی هم میکنی ولی روزه هستی. یعنی از یک سری اموری که میتوانی استفاده کنی با اراده خودت استفاده نمیکنی.
وی سپس خاطرنشان کرد: اگر این نکات نباشد بهره ما از روزه فقط گرسنگی و تشنگی ظاهری است که روزه عام میشود. در روزه خاص روزه بودن اعضا و جوارح از گناه است و روزه خاصالخاص یعنی روزه قلب است. یعنی جان و حقیقت انسان از ذکر و یاد خدا متنعم شود و به ذکر و یاد خدا متوجه شود. ماه رمضان ماه تهذیب و خودسازی و قطعهای از بهشت است. به تعبیر مقام معظم رهبری خداوند قطعه زمانی بهشت را برای ما گذاشته که از آن بهره ببریم. وقتی انسان با روزه خواستههای خود را مدیریت میکند و از مدار هوی و هوسها و لجام گسیختگیها در ابعاد مختلف جسمی و شهوی چشمپوشی میکند و خود را در تربیت الهی قرار میدهد، به یک ظرفیتی میرسد که این ظرفیت تقرب الهی را برای او رقم میزند.
محمد رضایی تهرانی اضافه کرد: بهترین رهآورد این تقرب عشقبازی با خدا است و بهترین عشقبازی با خدا بهرهمندی از خلوات است. یک خلوت روزانه برای ما در نظر گرفتند که شبانه روزی یک بار به صورت خودجوش و خودخواه غیر از اوقات نماز در هنگام سحری انس با خدا به نام نماز شب و مناجات با خدا هم داشته باشیم. در ماه رمضان چون انسان میخواهد روزه بگیرد و طبیعتاً برای سحری خوردن بیدار است در وقت عشقبازی با خداوند با زیبایی حضور دارد و بیدارباش برای خودش میزند. اگر همه توجه به خوردن سحری باشد فقط به پوسته ظاهری آن میرسد. لذا استفاده از خلوات سحر مهم است. یک مقدار قبل از سحری یک کنج دنجی داشته باشیم و پدر و مادرها مخصوصاً فضای خانه را با مناجاتهای خودشان عطرآگین کنند.
وی همچنین گفت: فقط بسنده نکنند به روشن کردن رادیو و تلویزیون و استفاده کردن از برنامههای تصویری و صوتی که پخش میشود. خودشان یک گوشهای از این دعای افتتاح و ابوحمزه ثمالی استفاده کنند. اگر لذت این گونه اعمال آمد آن وقت ماه رمضان و سحرهای خیلی متفاوتی خواهیم داشت. یک دعا در ماه رمضان داریم و معمولاً مردم با آن آشنا هستند که از رسولالله رسیده و به همین جهت مورد احترام همه فرقههای جهان اسلام میتواند باشد. دعای اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَی أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ …. نگاه این دعا نگاه فرامرزی و بالاتر از همه مرزها و علقههاست. بحث شیعه و مسلمان و اهل کتاب و غیره نیست. میگوید اَللّهُمَّ اَغْنِ کُلَّ فَقیرٍ. اَللّهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جایِع. ٍ اَللّهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیانٍ.
محمد رضایی تهرانی ادامه داد: عزیزی در یک مکاشفهای امام زمان را دیدند فرموده بودند که تحقق واقعی این دعا در عصر ظهور من اتفاق میافتد. یعنی فضای مهدویت وقتی در جهان حاکم شود کُلَّ فَقیر و کُلَّ جایِع جمع میشود. امام رضا (ع) درباره فلسفه روزه فرمودند خداوند روزه را به خاطر برکاتی قرار داده که یکی از آن اجتماعی و تربیتی است. انسان غنی درد گرسنگی را بکشد. انسان وقتی غنی است هر وقت خواسته خورده است. در ماه رمضان میخواهد بخورد به خاطر روزه نمیتواند بخورد. درد گرسنگی را میکشد. برای آنکه بتوانیم با این احساس درد به «اَللّهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جایِع» و «اَللّهُمَّ اَغْنِ کُلَّ فَقیرٍ» برسیم. بنابراین باید از برکات رسیدگی به دیگران در قالب افطارهای ساده دسته جمعی که طبیعتاً امسال به صورت بستههای آماده و قابل استفاده در طول ماه مبارک رمضان در قالب روغن، برنج، گوشت و … در خانه آنهایی که به خاطر شرایط کرونایی کمتر موفق هستند در ماه رمضان استفاده داشته باشند توزیع میشود، دریغ نکنیم. اینجاهاست که آن حالات و برکات شکوفا میشود.
وی در پایان اظهار داشت: رزمایش مواسات در ماه مبارک رمضان فرصتی برای این شکوفایی است. خداوند در پایان ماه رمضان به صورت یک رزمایش فراگیر در قالب زکات فطره فرصت دیگری فراهم میکند. «قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَکی وَ ذَکَرَ اسمَ رَبِّهِ فَصلی». مؤمن باید در انتهای ماه رمضان بیاید عطیه الهی خودش یعنی فطریه را عطا کند و سند قبولی روزههای خود را بگیرد. باید با زکات فطره این جمعبندی را داشته باشیم. در طول ماه مبارک رمضان این همه سفارش شده که اگر بتوانید یک افطاری بدهید و گرسنهای را سیر کنید چقدر بهره میبرید. در این رزمایش مواسات میدان کار و فرصت برای استفاده کردن از این بهرهها فراهم است.