خبرگزاری مهر - گروه هنر- عطیه مؤذن: همه ماه رمضان به لحظه‌های معنوی و روح بخش سحرگاهی و افطارش است که حال دل آدم‌ها را دگرگون می‌سازد و درست در همین لحظات سحرانگیز است که تلویزیون می‌تواند خود را شریک احیای لحظه‌ای ناب آدم‌ها کند.
شاید به همین دلیل هم هست که مخاطب قاب جادو در این ایام به گونه‌ای دیگر تشنه تماشای هر آن چیزی است که لحظه‌ای او را از دنیاهای قبلی جدا کند و با عوالمی دیگر پیوند بزند. دنیاهایی که قرار نیست غیرزمینی باشد و شاید تنها کافیست یک قدم رو به جلوتر یا فراتر از خویشتن باشد.
تلویزیون هم معمولاً در تلاش است تا هر سال رمضان با تدارک برنامه‌های مختلف چه به صورت سرگرمی و چه برنامه‌هایی فراتر از یک سرگرمی صرف مخاطب را در این ماه همراهی کند. معمولاً هم بخش اعظم کنداکتور تلویزیون با این برنامه‌های ویژه قبل افطار و بعد افطار تا سریال‌های رمضانی و همچنین تدارک برنامه‌هایی برای باکس سحرگاهی دگرگون می‌شود. این اما کمیت ماجراست اینکه چقدر این برنامه‌ها به صورت محتوایی تازه می‌شوند و ایده‌ها و محتواهای جدیدی را متولد می‌کنند چالشی است که تلویزیون طی سال‌های اخیر با آن رو به رو بوده است.
وارد دومین روز رمضان شدیم و با مروری بر آنچه در روز اول گذشت، نگاهی کلی به برنامه‌های رمضانی در سحرگاه و افطار در اولین روز خواهیم داشت.
شبکه‌های سیما سحرگاه را چطور آغاز کردند؟
شبکه یک برنامه سحرگاهی خود را با «ماه خدا» آغاز کرد که حسن سلطانی مجری اصلی آن است و در بخشی از برنامه هم در آیتم‌های مختلفی از دعاها و مداحی‌ها بهره می‌گیرد یا بهروز رضوی مجری رادیو، آیتمی را با عنوان دریافتی از دعای ابوحمزه ثمالی اجرا می‌کند. این برنامه، فضای گفتگویی را بین سلطانی و مجری دیگری یعنی هادی صلح‌جو تقسیم کرده است که از ۲ استودیو متفاوت برنامه را روی آنتن می‌برند. در برنامه اول هم مهمترین مهمانان برنامه حجت‌الاسلام رفیعی و یک ذاکر اهل بیت بودند.
شبکه دو نیز برنامه‌ای گفتگومحور را از ساعت ۲ پخش می‌کند که کمال میرهاشم زاده اجرای آن را بر عهده دارد. این برنامه «پگاه عاشقی» نام دارد که اولین روز پخش را به گفتگو با یک مداح اختصاص داد.
شبکه سه نیز با «ماه من» سحرهای خود را آغاز کرد که اجرای آن را نجم الدین شریعتی بر عهده داشت و این دومین سالی است که با این برنامه سحری می‌آید. این برنامه هم غیر از بخش‌های گفتگومحوری که در نظر گرفته است و بخش آیتمی هم دارد که متن‌هایش را امیرعلی نبویان مجری «رادیو هفت» می‌نویسد و بهروز شعیبی می‌خواند.
شبکه چهار که سال گذشته ساعد باقری روایت‌ها، اشعار و حکایت‌هایی اخلاقی را در سحر روایت می‌کرد امسال جای خود را به امیرمهرداد خسروی داده است که آن هم با فضایی گفتگومحور پیش رفت و امیری اسفندقه شاعر از جمله مهمانانش بود.
شبکه پنج امسال تلاش دارد سحرگاه را با فضای متنوع‌تری تجربه کند و صابر خراسانی شاعر اجرای این برنامه را بر عهده دارد که در فاصله‌ای کوتاه‌تر از دیگر برنامه‌های سحرگاهی اولین برنامه اش را روی آنتن برد.
با نگاهی کلی به اولین قسمت از برنامه‌های سحرگاهی می‌توان گفت این برنامه‌ها در شکل و شمایل اولیه‌ای که ظاهر شدند آورده چندانی نداشتند و طراحی جدید و تازه‌ای را به برنامه‌ها اضافه نکرده اند.
مروری‌بر برنامه‌های افطار شبکه‌های سیما
شبکه یک؛ شروع کار از روز دوم
شبکه یک سیما سال گذشته با برنامه «دعوت» و با اجرای حجت‌الاسلام برمایی روی آنتن رفت که امسال هم این برنامه دوباره پخش خواهد شد و قسمت اول این برنامه امروز یکشنبه و در دومین روز از ماه رمضان روی آنتن خواهد رفت.
«دعوت» چندین سال است که از شبکه یک روی آنتن می‌رود اما سال گذشته با تغییر در مجری، ساختار این برنامه نیز با «ماه عسل» علیخانی قیاس شد.
برای اولین بار حجت الاسلام برمایی اجرا را بر عهده گرفت که به عنوان مجری در مقابل مهمانانش می‌نشست و از داستان زندگی آنها می‌پرسید. مهمانانی که اغلب شأن زوج‌های جوان بودند و از سختی‌های رسیدن به هم می‌گفتند. خود برمایی هم البته بعد از این قیاس‌ها عنوان کرد نه مجری است و نه برنامه اش با برنامه علیخانی شباهت دارد.
شبکه دو؛ «مکث» یا همان «هزار داستان»
شبکه دو سیما سال گذشته «هزار راه نرفته» را به عنوان برنامه ویژه افطار انتخاب کرد. برنامه‌ای که پیش از این جزو برندهای خوش سابقه شبکه دو بود و سال گذشته با حاشیه‌ای که مربوط به مهمانان اینستاگرامی برنامه بود شروع به کار کرد.
این شبکه امسال با برنامه‌ای با نام «مکث» ساعات خود را به افطار نزدیک می‌کند که مریم نوابی‌نژاد کارگردانی‌اش را بر عهده دارد و پیش از این در توضیحاتی درباره این برنامه که محور اصلی سوژه‌های آن کروناست، بیان کرده بود که «موضوع کرونا شاید سوژه یک قسمت از برخی برنامه‌های تلویزیونی باشد اما در مکث تماماً به این موضوع پرداخته ایم و سوژه‌هایمان اصلاً تکراری نیستند و قرار نیست مثلاً صرفاً به کادر درمان پرداخته شود»
اولین قسمت از «مکث» البته بیشترین شباهت ساختاری را با «هزار داستان» داشت که باز هم خود نوابی‌نژاد کارگردانی‌اش را بر عهده داشته است و طی چند فصل در شبکه نسیم روی آنتن رفت. «مکث» در قسمت اول همان فضا را تداعی کرد به گونه‌ای که در این برنامه هم مهمانانی در حوزه‌های مختلف به قصه زندگی خود می‌پردازند و مجری برنامه هنرمندانی هستند که قرار است میزبان باشند و عمده تفاوت آن به استودیو، دکور و همچنین تغییر نام برنامه برمی گردد. در اولین قسمت از این برنامه نیز گیتی خامنه میزبانی را بر عهده داشت و قرار است هنرمندان دیگری در شب‌های بعد میزبان باشند.
شبکه سه؛ قرعه‌ای که به نام بوذری خورد
اولین قسمت از برنامه افطار شبکه سه را اما رسالت بوذری با فضایی شبیه به «ماه عسل» و درواقع برای ادای دین به این برنامه آغاز کرد. «ماه عسل» حدود ۱۲ سال روی آنتن شبکه سه سیما رفت و احسان علیخانی بعد از دریافت تندیس برای این برنامه از جشنواره تلویزیونی جام جم و درحالیکه همزمان در تدارک تولید «عصر جدید» بود اعلام کرد که دیگر پرونده این برنامه بسته شده است.
با این سخن علیخانی سال گذشته قرار بود برنامه جدیدی جایگزین «ماه عسل» شود. برنامه‌ای که می‌رفت تا بنیامین بهادری را بر مسند اجرا بنشاند تا مردم پس از احسان علیخانی و «ماه عسل» حالا به تماشای اجرای او بنشینند. این برنامه اما هیچ گاه به آنتن نرسید و درست ساعاتی قبل از پخش نه تنها عنوان برنامه از کنداکتور حذف شد بلکه نه بنیامین و نه هیچ مجری دیگری نتوانستند ویژه برنامه را به آنتن برسانند و شبکه سه بعد از یک دهه رمضان سال گذشته را بدون برنامه‌ای ویژه افطار سپری کرد.
امسال اما قرعه اجرا در تایم «ماه عسل» به نام رسالت بوذری خورد و او با اجرای «مثل ماه» در این ساعت روی آنتن می‌رود. در قسمت اول از این برنامه بوذری با یادی از تیم احسان علیخانی و «ماه عسل» تیتراژ یکی از برنامه‌های وی را با صدای مرتضی پاشایی نیز پخش کرد تا به قول خودش عرض ادبی به این تیم باشد.
بوذری هم که با شیوه مرسوم روایت قصه‌های اجتماعی سراغ مهمانانش رفت دو نفر را دعوت کرده بود که یکی در کار تجهیز اموات و دیگر جراحی زنان و زایمان را بر عهده داشت و در فضای این روزها که تحت‌تأثیر کروناست به زندگی و ماجراهایی که صاحبان این مشاغل با آنها رو به رو هستند به گفتگو پرداخت.
اولین برنامه از «مثل ماه» در حالی روی آنتن رفت که بوذری نسبت به برنامه‌های مذهبی قبلی خود در تلویزیون با تفاوت در اجرا و حتی پوشش روی‌آنتن ظاهر شد.
پرداختن به قصه زندگی آدم‌ها، سوال و کنکاش درباره ماجراهایی که داشته‌اند، تصوراتشان و موقعیت‌هایی که درآن قرار گرفته‌اند از جمله اتفاقات این برنامه بود که می‌توانست آن را تبدیل به تجربه‌ای مشابه با «ماه عسل» کند به خصوص که در اجرا، در پایان برنامه هم تندیسی به مهمانان برنامه اهدا شد.
یکی از وجوه متمایز این برنامه اما این بود که دو مهمان را در دو موضوع نزدیک به هم دعوت کرده بود. هرچند هنوز قسمت اول این برنامه روی آنتن رفته است اما امید می‌رود ویژگی‌های منحصر به فرد برنامه پررنگ‌تر شود.
شبکه چهار؛ روایتی از قصه‌های نزدیک به مرگ
حالا چند سالی هست که اکثر شبکه‌های سیما سراغ برنامه‌هایی قصه محور رفته اند قصه‌هایی با مردمان عادی و در فضایی اجتماعی. اما شاید متفاوت‌ترین قصه‌های امسال به شبکه چهار تعلق داشته باشد.
شبکه چهار سیما سال گذشته برنامه گفتگومحوری با عنوان «معنای زندگی» را ترتیب داد که طی آن محمدتقی ابطحی استاد دانشگاه به گفتگو با اساتید و علما در باب مباحث معرفت شناسی پیرامون معنای زندگی می‌پرداخت.
این شبکه امسال هم با رویکردی تقریباً مشابه و با برنامه «زندگی پس از زندگی» به گفتگو با افرادی می‌پردازد که یک بار مرگ را تجربه کرده‌اند و قصه‌هایش را با این افراد ترتیب داده است.
برنامه با این توضیح که «تجربه نزدیک به مرگ حالتی است که فرد برای مدتی کوتاه از کالبد خود بیرون می‌شود و دوباره بازمی‌گردد…» آغاز می‌شود و مهمانی که به برنامه دعوت می‌شود به ذکر حادثه‌ای می‌پردازد که او را به چنین تجربه‌ای رسانده است.
این برنامه البته از گفتگوی صرف فراتر می‌رود و در یک تماس تصویری ویدئویی که پیش از این ضبط شده است با کارشناسان خارجی هم به پرسش و پاسخ در این باب می‌پردازد.
در اولین قسمت از برنامه نیز در آیتم «از نگاه کارشنان» با پروفسور یواخیم نیکلای رئیس انجمن تحقیقات تجارب نزدیک به مرگ صحبت و پرسش‌هایی در این باب پاسخ داده می‌شود.
شبکه پنج؛ «عقیق» از آنتن بازماند
شبکه پنج سال گذشته با اجرای مرتضی فاطمی و برنامه «اختیاریه» روی آنتن رفت برنامه‌ای که حاشیه‌ها و چالش‌هایی را هم در پی داشت و در نبود «ماه عسل» و جایگزین آن مخاطبانی جدی هم پیدا کرد.
این شبکه امسال یکی از برنامه‌های جدی قصه محور در این رقابت بود که قرار بود با «عقیق» میزبان مخاطبانش باشد حتی از دکور آن هم رونمایی شد و قرار بود هر شب با دو سوژه متناقض و متفاوت سراغ مهمانانش برود.
اما اولین قسمت از این برنامه روی آنتن نرفت و در زمان قبل از افطار اولین قسمت از سریال «پدر پسری» به پخش رسید.
محمد قنبری تهیه کننده این برنامه که تهیه کنندگی «پنج ستاره» را نیز بر عهده دارد درباره دلیل پخش نشدن آن به مهر گفت: برنامه «عقیق» فقط با اسپانسر می‌توانست روی آنتن برود و درست در آخرین ساعات اسپانسر اعلام کرد که نمی‌تواند پای این برنامه باشد.
وی اعلام کرد که نمی‌توانند در حال حاضر اسپانسر دیگری جایگزین کنند و برنامه تا پایان ماه رمضان روی آنتن نخواهد رفت.
به این ترتیب در اولین روز از ماه رمضان سه برنامه در شبکه‌های دو، سه و چهار سیما گزینه‌های پیش از افطار خود را رونمایی کردند که هنوز بر همان مدار قصه گویی می‌چرخد.