خبرگزاری مهر - گروه استانها: سال گذشته که اعلام شد استان فارس رکورد جهانی فرونشست را در حالی از آن خود کرده است که عمق برخی فرونشست‌ها در این استان به ۱۲۰ متر هم می‌رسید.
طی چند سال گذشته به دلایل مختلفی از جمله خشکسالی و برداشت بی رویه آب از سفره‌های زیرزمینی در استان فارس فرونشست‌های مختلف در انواع و ابعاد متنوعی دیده شد که نگرانی‌هایی را به همراه داشت. در این مدت به دلیل ایجاد این فرونشست‌ها برخی از روستاهای استان از جمله روستای پلنگی در شهرستان مرودشت تخلیه شد و در برخی نقاط دیگر استان از جمله فسا و داراب نیز ایجاد فرونشست‌های عظیمی نگرانی‌هایی را به همراه داشت.
برخی از کارشناسان زمین شناسی اعلام کردند این فرونشست‌ها ممکن است به دلیل رخدادهای طبیعی حاصل از فرایندهای زمین‌شناختی همچون زمین‌لرزه یا حل‌شدگی سنگ‌های گچی نیز رخ دهد، اما فراوانی این پدیده در ۱۰ سال اخیر در اغلب نقاط استان فارس نشان از دلیلی غیر از این مسائل دارد که ناشی از عدم مدیریت صحیح منابع آبی است.
در این مدت اغلب دشت‌های استان با این پدیده دست و پنجه نرم می‌کرد و بیشترین نگرانی از ایجاد فرونشست مربوط به دشت مرودشت بود. در این راستا برخی اعلام کردند که این پدیده می‌تواند به عنوان یک تهدید برای مجموعه جهانی تخت جمشید نیز تلقی شود.
در بازدیدهایی که اخیراً زمین شناسی استان از مناطق مختلف استان از جمله دشت مرودشت داشته وضعیت گسترش این پدیده را در این منطقه نگران کننده اعلام کرده و خواستار همکاری دستگاه‌های ذی ربط برای برداشت از سفره آب‌های زیرزمینی شده اند.
در این میان مدیر مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور (مرکز شیراز) به خبرنگار مهر گفت: رخداد فرونشست زمین از جمله پدیده‌های زمین شناختی است برای به تعادل رسیدن زمین به صورت معمول در دشت‌ها اتفاق می‌افتد و زمانی که میزان این افت از یک حد طبیعی (بیش از چهار میلی متر در سال) بیشتر شود این پدیده به یک بحران تبدیل شده و نیازمند توجه ویژه است.
طهمورث یوسفی با اشاره به اینکه پدیده فرونشست در دهه اخیر چهره بسیاری از دشت‌های کشور را دگرگون کرده به گونه‌ای که نرخ میانگین سالانه این افت در مواردی حتی بیش از ۳۰ سانتی متر در سال نیز گزارش شده، توضیح داد: طی چند مدت اخیر نقشه فرونشست‌های استان فارس تهیه شده که بیش از همه وضعیت دشت مرودشت نگران کننده است.
وی با بیان اینکه این پدیده از شمال استان تا جنوب را شامل می‌شود، ادامه داد: بر اساس نقشه‌های تهیه شده از سوی زمین شناسی وضعیت تمامی دشت‌های استان نگران کننده است ما دشت مرودشت از لحاظ فرونشست و گسترش آن نسبت به دیگر نقاط استان وضعیت بدتری دارد.
دلیل گسترش فرونشست در دشت مرودشت برداشت‌های بی رویه و شرایط زمین شناسی است یوسفی با اشاره به اینکه دلیل گسترش فرونشست در دشت مرودشت برداشت‌های بی رویه و شرایط زمین شناسی است، افزود: متأسفانه کشاورزان از چاه‌های آبرفت این منطقه بیش از ۳۰۰ متر آب برداشت کرده اند که در حال حاضر تعداد قابل توجهی از این آبخوان‌ها خشک شده و در ایجاد و گسترش فرونشست تأثیر زیادی داشته است.
مدیر مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور (مرکز شیراز) با تاکید بر اینکه این فرونشست‌ها در دامنه کوه ایجاد شده، گفت: متأسفانه مناطق مسکونی و روستاها بیشتر در دامنه کوه‌ها قرار دارد از این رو ضروری است که با اتخاذ تدابیری شکاف‌ها شناسایی و نسبت به جابه جایی مناطق مسکونی در این منطقه اقدام کرد.
وی با اشاره به اینکه زنگ خطر در دشت مروشت به صدا درآمده، اظهار کرد: البته در این راستا سازمان زمین شناسی اقداماتی را انجام داده و گزارش را به دستگاه‌های مربوطه اعلام کرده است.
یوسفی با انتقاد از برداشت بی رویه آب در دشت مرودشت بیان کرد: البته خود کشاورزان طی چند مدت اخیر به صورت لیزری نسبت به تسطیح اراضی خود اقدام کرده اند که این یکی از دلایل ایجاد فرونشست است به همین منظور باید هرچه سریع‌تر برای برداشت از آب‌های زیرزمینی در مرودشت اقداماتی صورت گیرد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر اینکه این پدیده فقط مربوط به شهر مرودشت نیست، گفت: متأسفانه در برخی از نقاط است از جمله دشت شیراز، زرقان، فسا، داراب و… رصدهایی که انجام شده حکایت از افزایش و گسترش این فرونشست‌ها دارد.
مدیر مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور (مرکز شیراز) خواستار برنامه ریزی برای ساخت و سازهای آینده در فارس شد و تاکید کرد: در صورت ادامه این روند به طور حتم دشت فارس طی سال‌های آینده با مشکلات زیادی روبه رو می‌شود که باید در این رابطه برنامه ریزی دقیق و مؤثری انجام شود.
در این رابطه پدر علم آب شناسی ایران و پژوهشگر، زمین شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز به خبرنگار مهر گفت: کشاورزی‌های بی رویه و برداشت آب از سفره آب‌های زیرزمینی در دشت مرودشت و اطراف تخت جمشید باعث ایجاد پدیده فرونشست شده است.
عزت الله رئیسی با اشاره به اینکه دانشگاه شیراز از حدود هشت الی ۹ سال قبل تحقیقاتی پیرامون فرونشست در دشت مرودشت انجام داده، بیان کرد: بر اساس تحقیقات انجام شده توسط دانشگاه شیراز پایین افتادن سطح اب دلیل اصلی ایجاد فرونشست در این دشت است.
وی ادامه داد: افت شدید سطح آب زیرزمینی (حدود ۱۰ تا ۱۵ متر)، بروز خشکسالی شدید طی این سال‌ها و همچنین مساعد بودن آبخوان برای نشست (وجود لایه‌های ریزدانه رسی) موجب شد تا نشست بعضی منازل مسکونی در روستای شول خود را به صورت ترک خوردگی دیوارها و حتی جابه جایی سقف بعضی از آنها نشان دهد.
وی با تاکید بر اینکه هیچ راهی برای جلوگیری از گسترش این پدیده به جز مصرف بهینه آب وجود ندارد، افزود: سال گذشته و امسال بارندگی در سطح استان خوب بود که به طور حتم کشاورزان اقدام به پمپاژ اب خواهند کرد و بازهم وضع بدتر از گذشته خواهد شد.
پدر علم آب شناسی ایران با اشاره به اینکه تنها اگر ۲۰ درصد برداشت آب‌های زیر زمینی کاهش یابد می‌توان از گسترش این پدیده جلوگیری کرد، گفت: باید در مصرف آب برای کشاورزی صرفه جویی شود و به سمت کشت محصولات کم آب برویم در غیر این صورت با عدم تغییر الگوی کشت نمی‌توان از گسترش پدیده فرونشست جلوگیری کرد.