خبرگزاری مهر، گروه سیاست- محسن احدی؛ بررسی ۴۲ سال دغدغه مندی جمهوری اسلامی ایران در موضوع فلسطین نشان می‌دهد، دو موضوع آرمان خواهی انقلاب اسلامی و وجود دغدغه‌های امنیتی سبب شده است تا موضوع آزادی این ملت در رنج و مقابله با رژیم صهیونیستی همیشه سرلوحه تصمیم‌گیری‌ها در کشورمان باشد.
ماه مبارک رمضان در کنار خیر و برکات مستتر در خود که آن را به درستی ماه ضیافت خدا می‌دانند، در کنار فرصت شب‌های عزیز قدر بهترین زمان برای تزکیه نفس است؛ اما در کنار تمامی این فیوضات در این ماه، رمضان با خود یک رویداد مهم بین‌المللی را نیز به همراه دارد.
آخرین جمعه ماه رمضان که با تدبیر حضرت امام خمینی (ره) به نام روز جهانی قدس نام گرفت، حالا خود را در تقویم ملل آزاده جهان ثبت کرده و در این روز تمامی آزادی‌خواهان و آزاد اندیشان جهان فارغ از رنگ و مذهب و نژاد خود با یک شعار و همدل به خیابان می‌آیند تا شعار آرمان فلسطین که همانا آزادی قدس شریف و پایان دادن به اشغالگری است را فریاد بزنند.
ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی، به‌عنوان کشوری که برآمده از یک ایدئولوژی مترقی و آزادی‌خواهانه بود و مشی و مکتب خود را از دین مبین اسلامی که همانا غایت نهایی‌اش حفظ کرامت انسانی می‌داند، موضوع فلسطین را بخش لاینفک از اصول سیاست خارجی خود دانست.
اما در کنار موضوع بنیادین و آرمان خواهی در جمهوری اسلامی که موضوع فلسطین را برای مسئولان کشورمان و در رأس آن حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری همیشه مهم جلوه داده است، تهدید امنیتی وجود رژیم صهیونیستی برای غرب آسیا، جامعه اسلامی و در نهایت خود ایران ازجمله مواردی بود که جمهوری اسلامی ایران در طول ۴۲ سال حیات خود، موضوع فلسطین را دنبال کرده است.
از همین رو در گزارشی که از پیش چشم مخاطبان می‌گذرد به بررسی دو موضوع آرمان خواهی و دغدغه امنیتی در جمهوری اسلامی ایران در قبال موضوع فلسطین را مورد بررسی و تحلیل قرار دادیم.
آرمان خواهی جمهوری اسلامی؛ فلسطین قبله‌گاه اول مسلمین
بسیاری از صاحب‌نظران مهم‌ترین دلیل برای جایگاه فلسطین در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را دلیل ایدئولوژیک می‌دانند. بر این اساس، چنین استدلال می‌شود که بر همگان آشکار است که ملت فلسطین مورد ظلم و اجحاف رژیم صهیونیستی که غاصب سرزمین فلسطینان است، قرار دارد.
صهیونیست‌ها با هر وسیله ممکن به اشغال سرزمین فلسطین پرداخته و با کمک قدرت‌های بزرگ موفق به تأسیس رژیم اسرائیل شدند. از زمان تأسیس این رژیم جعلی تاکنون نیز حقوق فلسطینی‌ها به انحای مختلف نادیده انگاشته شده و اسرائیل بالاترین میزان نقضِ حقوق بین‌الملل در عرصه روابط بین‌الملل را داشته است.
از این رو جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک حکومت دینی، که خود را منادی و پاسدار اخلاق انسانی می‌داند، از گروه‌های مبارز فلسطینی برای آزادی سرزمین‌شان حمایت کرده و به قطع رابطه با رژیم صهیونیستی اقدام کرده است.
ماهیت جمهوری اسلامی ایران نیز به‌عنوان دولتی که خواهان آزادی سرزمین‌های اشغالی است و هرگونه توجیه مشروعیت رژیم صهیونیستی را غیرقابل‌قبول می‌داند، در تعارض با ماهیت رژیم صهیونیستی قرار دارد. به عبارت دیگر، جمهوری اسلامی ایران و رژیم صهیونیستی دارای دو ماهیت متناقض بوده و امکان سازش میان آنها وجود ندارد.
با پیروزی انقلاب اسلامی، ایران سفارت رژیم اشغالگر قدس در تهران را تعطیل و سفارت فلسطین جایگزین آن شد. همین موضوع نشان می‌داد که موضوع فلسطین و بحث اشغال قدس شریف در سپهر سیاسی ایران نقش بی‌بدیلی را بازی خواهد کرد.
ظلم ستیری، آزادی خواهی و عدالت طلبی مشی رفتاری ایرانیان
امام خمینی (ره) آخرین جمعه‌ی ماه رمضان را «روز قدس» اعلام کردند و از دیدگاه ایشان تأسیس رژیم صهیونیستی، توطئه امپریالیستی برای غارت و چپاول منابع سرشار منطقه خاورمیانه بود. حضرت امام خمینی (ره) مکرراً خطر توسعه‌طلبی اسرائیل از نیل تا فرات را گوشزد کرده و مسلمین را به اتحاد برای براندازی اسرائیل غاصب ترغیب می‌کردند.
از سویی، حمایت از ملت مظلوم فلسطین را نمی‌توان صرفاً بر اساس هویت اسلامی جمهوری اسلامی تبیین کرده و باید به آن موضوعاتی چون روحیه آرمان‌خواهی، عدالت‌طلبی، حق‌جویی و ظلم‌ستیزی ایرانیان را نیز اضافه کرد.
از طرفی ایران یک کشور مسلمان است و بنابراین ایرانیان در کنار مسلمانان دیگر اولاً در طول تاریخ همواره حساسیت خاصی نسبت به «بیت‌المقدس» و کیفیت اداره آن داشته و ثانیاً از زمان اشغال سرزمین فلسطین و اعلام تشکیل کشور جعلی اسرائیل در آنجا، همواره مسئله «فلسطین و اعراب و اسرائیل» به مثابه یک مسئله مذهبی سیاسی نزد دولت و مردم ایران خودنمایی کرده است.
امام راحل صهیونیسم را مولد و ساخته استعمار و استکباری می‌داند که تحت حمایت مستمر آمریکا قرار دارد. ایشان با اشاره به پیوند صهیونیست‌ها با بزرگترین سرمایه‌ها و سرمایه‌داران غرب به‌ویژه آمریکا، خاستگاه و علت پیدایش اسرائیل را این چنین بیان فرمودند: «اسرائیل با تبانی و همفکری دولت‌های استعماری غرب و شرق زاییده شد و برای سرکوب و استعمار ملل اسلامی به وجود آمد و امروز از طرف همه استعمارگران حمایت و پشتیبانی می‌شود. انگلیس و آمریکا با تقویت نظامی و سیاسی و با گذاشتن اسلحه‌های مرگبار در اختیار اسرائیل آن را به تجاوزات پی درپی علیه اعراب و مسلمین بر می‌انگیزانند».
جمهوری اسلامی ایران مانند هر حکومت دیگری دارای یک کد اجتماعی است که هویت خاص آن را نشان می‌دهد و کنش‌های سیاسی‌اش را تقویت می‌کند و از همین رو این کدها وظایف و تکالیفی را ایجاب می‌کند که درنهایت جمهوری اسلامی ایران باید در سیاست خارجی متناسب با آن عمل کند. از این جهت می‌توان بر این موضوع صحه گذاشت که کنش‌های جمهوری اسلامی ایران نسبت به قضیه فلسطین-اسرائیل در راستای بیشینه سازی ترکیبی از این ارزش‌ها و ترجیحات ارزشی قرار می‌گیرد.
جایگاه امنیتی استراتژیک
واحدهای سیاسی و کشورهای جهان به مقوله امنیت توجه خاصی دارند، چرا که این امر منعکس‌کننده توانایی بقا به مثابه واحدهایی مستقل و مشخص در عرصه جهانی است.
جایگاه فلسطین در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و تقابل با رژیم صهیونیستی، صرف نظر از نگاه ایدئولوژیک، مسئله امنیتی نیز بوده و بدین جهت می‌بایست این بحران را به شکل معادله امنیتی نیز مورد بررسی قرار داد و مؤلفه‌های تأثیرگذار از جمله محیط بین‌المللی و منطقه‌ای، موقعیت بازیگران مؤثر و فعال و برآیند تعامل آنان بر محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران را مد نظر داشت.
«اسرائیل شاهاک» در کتاب خود مقاصد و نیت‌های واقعی اسرائیل را آشکار ساخته است. وی در مورد اصول و ابزار سیاست خارجی اسرائیل به موارد زیر اشاره کرده است:
- دو هدف اصلی سیاست‌های منطقه‌ای اسرائیل عبارتند از: کسب هژمونی در خاورمیانه و حمایت از ثبات رژیم‌های منطقه به استثنای جمهوری اسلامی ایران و عراق. اسرائیل به دنبال سرنگونی حکومت جمهوری اسلامی ایران است و مهم‌ترین علت دشمنی‌اش با ایران، میل و آرزوی اسرائیل برای هژمونی بر خاورمیانه است. جمهوری اسلامی ایران به سبب بیش از دو دهه مقاومت در مقابل آمریکا و همچنین احتمال کسب سلاح‌های هسته‌ای یک قدرت منطقه‌ای است و دولت اسرائیل که خواهان هژمونی منطقه‌ای است، نمی‌تواند دولت‌های قوی منطقه‌ای را تحمل کند.
منافع ملی در حمایت از فلسطین
- رژیم صهیونیستی به دنبال توسعه اقتصادی صلح‌آمیز در منطقه خاورمیانه نیست. این کشور همچنین اعتقادی به صلح در منطقه ندارد. هدف اصلی اسرائیل این است که با ایجاد ائتلافی بر ضد جمهوری اسلامی ایران اگر لازم باشد به جنگِ گرم علیه آن البته تحت عنوان «جنگ برای صلح در خاورمیانه» اقدام کند؛
- هرچند فلسطینی‌ها اولین قربانی سیاست‌های اسرائیل هستند؛ اما مهم‌ترین بخش سیاست‌های اسرائیل در ارتباط با آنها نیست. بدین‌ترتیب حتی صلح واقعی با فلسطینی‌ها نیز به صلح در منطقه خاورمیانه منجر نخواهد شد؛
اسرائیل به دو دلیل به دنبال کسب هژمونی منطقه‌ای است. نخست اینکه هر دولتی به شکل طبیعی به دنبال افزایش قدرت خویش است. دوم اینکه سیاست‌های اسرائیل چه در ارتباط با فلسطینی‌ها و چه در ارتباط با دیگران دارای بُعد ایدئولوژیک است.
اسرائیل دشمن ایدئولوژیک ایران
با توجه به این اصول، مهم‌ترین تهدید اسرائیل نسبت به جمهوری اسلامی ایران تهدید ایدئولوژیک است. فراتر از تهدید ایدئولوژیک، رژیم صهیونیستی بزرگترین تهدید استراتژیک ایران در منطقه نیز هست.
اسرائیل از لحاظ تسلیحات متعارف و غیرمتعارف (هسته‌ای) قدرتمندترین کشور خاورمیانه است و با استفاده از حملات نظامی پیشگیرانه به دشمنانش، سعی دارد برتری نظامی خویش را حفظ و از حمله‌ی دشمنان به خاک این کشور جلوگیری کند.
اسرائیل بارها تلاش کرده است تا نظر موافق آمریکا را برای حمله به ایران جلب کرده و خود به تنهایی بارها و به اشکال مختلف تلاش کرده است تا به کشورمان ضربه وارد کند. البته این دسیسه‌چینی منحصر به کشور ایران نبوده و رژیم صهیونیستی در سرتاسر خاورمیانه و برای تضعیف کشورهای این منطقه از هر عملی که موجب تضعیف حکومت مرکزی و نیروهای نظامی آن کشور شود، فروگذاری نکرده است.
این نکته را نیز باید مدنظر داشت که رژیم صهیونیستی دارنده سلاح اتمی بوده و به معاهده ان.پی.تی نیز نپیوسته است. این رژیم جعلی که از روز ایجاد، در حال جنگ، تجاوز، خونریزی و تعدی به حقوق دیگر ملل است و در این مسیر از هر سلاحی بهره می‌جوید، بالقوه برای هر کشوری در منطقه خطرناک است. با توجه به اینکه بارها صهیونیست‌ها ایران را به حمله اتمی پیش دستانه تهدید کرده‌اند، باید این نکته را مدنظر داشت که اسرائیل یک تهدید امنیتی برای ژئوپلیتیک تمامی کشورهای خاورمیانه و در رأس آن ایران است.
اسرائیل در اجرای دکترین «محورهای پیرامون» تلاش کرد تا با کشورهای پیرامون ایران روابط خود را توسعه داده و با نفوذ در آنها امنیت ملی ایران را مورد تهدید قرار دهد. در این راستا، اسرائیل کوشید در جناح غربی ایران، با نفوذ در ترکیه و عراق، و در جناح شمالی ایران با نفوذ در آذربایجان و آسیای مرکزی و در جناح جنوبی ایرانی با نفوذ در کشورهای خلیج فارس به‌ویژه قطر، ایران را به صورت گازانبری به محاصره‌ی خود درآورد. با توجه به سقوط طالبان در افغانستان و رژیم صدام حسین در عراق و حضور نظامی آمریکا در این دو کشور، نفوذ اسرائیل در مرزهای شرقی و غربی تشدید شد.
اسرائیل عامل آشوب در خاورمیانه
طرح خاورمیانه بزرگ توسط شیمون پرز نیز در راستای گسترش سلطه‌ی اسرائیل بر منطقه‌ی خاورمیانه و محاصره‌ی ایران طرح گردید. اسرائیل پس از فروپاشی شوروی دریافت که باید به هر شکل ممکن ایران را منزوی گرداند تا بدین‌شکل بتواند امنیت خود را حفظ کند.
یکی از اهداف اسرائیل در خاورمیانه تبدیل شدن به قدرت اقتصادی منطقه است. طرح خاورمیانه بزرگ نیز به گونه‌ای طراحی شده بود که اهداف اقتصادی اسرائیل را جامه‌ی عمل بپوشاند.
در این راستا اسرائیل درصدد تضعیف قدرت اقتصادی ایران است و از تشویق تحریم‌های اقتصادی ایران به دنبال پیگیری دو هدف عمده است: نخست اینکه تضعیف اقتصادی ایران موجب تشتت داخلی و بی‌ثباتی سیاسی شود که این امر می‌تواند مهم‌ترین منبع قدرت جمهوری اسلامی ایران یعنی مشروعیت مردمی آن را خدشه‌دار می‌کند.
دوم اینکه ایران بدون پشتوانه قوی اقتصادی نمی‌تواند به تقویت نظامی خود بپردازد که این امر نیز موجب کاهش تهدید نظامی ایران نسبت به اسرائیل خواهد شد. افزون بر این، در صورتی‌که اسرائیل در فرایند صلح خاورمیانه موفق به برقراری صلح و ثبات در منطقه با تثبیت وجود و مشروعیت خود شود، به شکل مهم‌ترین قدرت اقتصادی منطقه درخواهد آمد که باز هم تهدیدی جدی برای ایران خواهد بود.
در کنار موضوعات مطرح شده باید به روند عادی سازی روابط میان تل‌آویو با ریاض، منامه و ابوظبی نیز اشاره کرد. رژیم صهیونیستی در چند سال اخیر تلاش کرده با هم پیمانی با دشمنان منطقه‌ای ایران از جمله عربستان، امارات و بحرین به تشدید فشار علیه ایران بپردازد. همچنین دیگر بر کسی پوشیده نیست که در پشت بسیاری از حرکت‌ها تروریستی و آشوب‌های داخلی دست سرویس‌های اطلاعاتی صهیونیستی نهفته است و این رژیم جعلی تلاش کرده است تا از هر فرصتی علیه منافع کشورمان بهره ببرد.
اگر مهم‌ترین وظیفه دولت دفاع از مرزها و منابع ملی کشور باشد، بر این اساس می‌توان گفت که جمهوری اسلامی ایران بر مبنای ضرورت منافع ملی خود، با رژیم غاصب صهیونیستی مخالفت می‌کند. در همین رابطه محسن پاک آئین سفیر اسبق ایران در جمهوری آذربایجان به خبرنگار مهر گفت: بی‌شک عامل ناامنی در منطقه خاورمیانه را باید رژیم صهیونیستی دانست که با سیاست بحر تا نهر خود به دنبال دست اندازی به کشورها و سرزمین‌های مختلف است و اگر با آن مقابله نشود، حاکمیت تک تک کشورها را به خطر می‌اندازد.
از همین رو است که اگر این رژیم جعلی بتواند موضوع فلسطین را به حاشیه برده و در منطقه ریشه بدواند، باید منتظر ماند و دید که چگونه سیاست بحر تا نهر، یکی یکی کشورهای خاورمیانه را تسلیم امیال صهیونیست‌ها خواهد کرد. از این رو باید این نکته را مدنظر داشت که اعلام روز قدس توسط حضرت امام خمینی (ره) باعث بیداری اذهان و قلوب مسلمانان شد و توجه آنها را به موضوع امنیت در غرب آسیا و تهدید وجودی رژیم اسرائیل شد. مسلماً اگر این بیداری نبود، تاکنون رژیم صهیونیستی قلمرو سرزمینی بسیاری از کشورهای عربی منطقه را از آن خود کرده بود و هیئت‌های حاکمه دست نشانده خود را در برخی دیگر از کشورها مستقر ساخته بود.
از همین رو باید دانست که آنانی که مدعی هستند حمایت جمهوری اسلامی ایران از ملت فلسطین و مخالفت با رژیم صهیونیستی بر اساس منافع ملی کشور نیست، به درستی هم نظام اسلامی را نشناخته و هم اصول مهم امنیتی و رقابت‌های ژئوپلیتیکی را نمی‌دانند. آرمان‌خواهی و هویت خواهی مستتر در جمهوری اسلامی سبب شده است که موضوع فلسطین بخش لاینقطع سیاست خارجی ایران باشد و حس تهدید از جانب رژیم صهیونیستی که کیان اسلام، خاورمیانه و کشور را تهدید می‌کند، عاملی بر مبارزه مستمر با رژیم جعلی اسرائیل شده است.