گره هایی که با اقبال باز می‌شوند!

خبرگزاری مهر؛ مجله مهر _ گروه مجله: روزانه صدها نفت‌کش در سطح آب‌های جهانی تردد می‌کنند و محموله‌های خود را از کشوری به کشوری دیگر منتقل می‌سازند اما چند وقتی است که نگاه تیزبین رسانه‌های جهان به صفی متشکل از پنج نفت‌کش دوخته شده؛ شناورهایی که حامل چندین میلیون لیتر بنزین برای دولت ونزوئلا می‌باشند. قحطی حاصل از بوجود آمدن بحران کرونا، باعث شده تا پنج نفت‌کش ایرانی فورست، پتونیا، فکسون، فورچون و کلاول، طی سفری ۱۲ هزار کیلومتری، حرکتی فراتر از یک تجارت ساده را انجام دهند. اما چه چیزی باعث شده تا این اتفاق به یکی از مهم‌ترین اخبار روز جهان تبدیل شود؟

رویدادهای بین‌المللی معمولاً در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و یا فرهنگی قابل دسته‌بندی هستند. آن دسته از رویدادهایی که در تعداد بیشتری از این دسته‌بندی ها حضور داشته باشند به طبع از اهمیت بیشتری برخوردار خواهند بود. ارسال این پنج محموله بنزین به ونزوئلا نیز جز این رویدادها است. حرکتی سیاسی با زمینه دهن‌کجی به سیاست‌های تحریمی آمریکا. نکته قابل توجه در این‌باره این است که طرف مقابل، یعنی ونزوئلا، در این ماجرا نیز شامل تحریم‌های اقتصادی آمریکا بوده است. همین باعث شده تا جنبه سیاسی این حرکت دو چندان شود. نکته قابل توجه دیگری که نباید از آن غافل شد این است که در گذشته ایران از طریق دور زدن تحریم‌ها اقدام به ارسال محموله‌های سوختی خود می‌کرد یعنی استفاده از کشتی‌هایی با پرچم کشور ثالث و به وجود آوردن چندین واسطه. اما این بار این شناورها با پرچم ایران و با عملیات رسانه‌ای گسترده‌ای از آب‌های ایران راهی ونزوئلا شده‌اند. تجربه نشان داده که ابتکار عمل در سیاست خارجه یک امتیاز مثبت است. این حرکت ایران نیز ابتکار عملی بود ناشی از فهم درست و موقعیت شناسی دقیق جمهوری اسلامی. طراحی یک بازی دو سر برد از سوی ایران برای ابر قدرت حداقل نظامی جهان! در این قضیه ایران با دو سناریوی احتمالی مواجه بود: ارسال موفقیت آمیز محموله‌های سوختی به ونزوئلا و یا به وجود آمدن اخلال در این روند از سوی طرف آمریکایی به عنوان سردمدار تحریم‌های علیه ایران. موفقیت ایران در سناریوی اول بود. یعنی به سرانجام رسیدن مأموریت نفتکش‌های ایرانی. به نظر می‌رسد که مسئولین کشور نیز بر موفقیت این حرکت به اتفاق نظر رسیده بودند. درست است که ایران در اقیانوس اطلس از توان نظامی دریایی برخوردار نیست اما ایران اهرم فشار ثابتی به نام خلیج فارس و تنگه هرمز را دارد. آمریکا هم به خوبی می‌داند که پاسخ هرگونه تعدی به نفتکش‌های ایرانی را در حوزه نفوذی ایران خواهد گرفت. آمریکا می‌خواست تا به هر شکل ممکن مانع از رسیدن این نفتکش‌ها به ونزوئلا گردد اما تحولاتی که طی یک سال اخیر بین ایران و آمریکا شکل گرفت، باعث شد تا گزینه‌های آمریکا صرفاً به عنوان مجسمه‌هایی تزئینی بر روی میز قرار بگیرند! با این حرکت، ایران حاشیه امن قابل توجهی در آب‌های جهانی به دست آورد؛ چه در موضوعات امنیتی و چه اقتصادی. از مخاطبین پیامی که ایران فرستاد، کشورهای خنثایی بودند که تا امروز به علت عواقب نقض تحریم‌های آمریکا معاملات خود با ایران را متوقف کرده بودند. تابو شکنی علنی ایران در زمینه تحریم‌ها می‌تواند این جرئت را به دیگر کشورها بدهد تا ارتباط خود با ایران را از سر بگیرند. همچنین موضوعی که کارشناسان خبر از آن می‌دادند، فروپاشی چارچوب‌های قدیمی قدرت و شکل‌گیری چارچوب‌های جدید در نظام بین‌الملل بود که می‌توان این اقدام را در همین راستا تلقی کرد.

از منظر اقتصادی اما پیامدهای این انتقال، بسیار قابل توجه است. به هیچ وجه نباید این اقدام را پروژه‌ای تک مرحله‌ای و یک‌بار مصرف تلقی کرد. آمریکای جنوبی می‌تواند سکوی پرش بسیار خوبی برای اقتصاد ایران باشد. وجه اشتراکی که ایران با این کشورها دارد مبارزه با امپریالیسم و استکبار آمریکایی است. ایران زمینه تاریخی بسیار خوبی با کشورهای حوزه آمریکای جنوبی دارد. اگر مسئولین با هوشیاری و دقت نظر کافی عمل کنند، ایران می‌تواند یک ائتلاف اقتصادی بسیار قدرتمندی بوجود بیاورد تا یک بار برای همیشه مشکل تحریم‌های اقتصادی را تا حد بسیار زیادی از بین ببرد. اکنون دویست سال بعد از جیمز مونرو رئیس جمهور اسبق ایالات متحده، ایران با عزمی راسخ پای خود را میان همسایه‌های جنوبی آمریکا گذاشته تا ثابت کند که این بار نه اروپایی‌ها و یا شوروی، بلکه نظامی مستضعف ولی قدرتمند، قصد گسترش قلمرو ژئوپلتیک خود را دارد.

به عنوان سخن آخر، یکی از شعارهایی که در ابتدای دولت روحانی با آن به تخریب عملکرد دولت احمدی نژاد مخصوصاً در زمینه دیپلماسی بیان می‌شد، تمسخر دستگاه دیپلماسی کشور با اشاره به کشورهای حوزه آمریکای جنوبی نظیر همین ونزوئلا بود. سیاست خارجه کشور در دولت‌های نهم و دهم با نقدهای بسیار زیادی مواجه است، اما چرخ روزگار باعث شده تا گذر دولت روحانی به همان‌جایی بیافتد که با آن رقیب سیاسی‌اش را نکوهش می‌کرد!

یکی از پنج نفتکش ایرانی که در بندر ال پالیتو پهلو گرفته "فورچون" یا همان "اقبال" نام دارد. تا اینجا که گام بزرگ ایران با اقبال همراه بوده! باید دید که آیا آمریکا نظاره‌گر قاره پیمایی ایران خواهد بود و یا با پذیرش عواقب ترسناک مختل کردن این مسیر، قمار بزرگی را به جان خواهد خرید.
نویسنده: محسن حیات