خبرگزاری مهر؛ مجله مهر: طی چندماه اخیر آموزش مجازی، تبدیل به گفتمان رایج نظام آموزشی کشور شده است. به طوری که شاید کمتر کسی تصور می‌کرد واژه‌هایی همچون آموزش آنلاین، آفلاین، محتوای الکترونیکی، مدرسه مجازی، کلاس اینترنتی، فضای دیجیتالی، آموزش تحت وب و آموزش تلویزیونی تا این اندازه دغدغه روز مسؤولان و دست‌اندرکاران نظام تعلیم و تربیت کشور شود. آن هم درست در زمانه‌ای که هنوز نسبت به استفاده کودکان و نوجوانان از وسایل اکترونیکی به خانواده‌ها هشدار می‌دهیم.
در روزهای نه چندان دور قانون همراه داشتن موبایل در مدارس را ممنوع اعلام کرده بود، اما الان مدرسه به وسیله همین موبایل‌ها خود را به دانش‌آموز می‌رسانند و این بستر ترسناک تبدیل به محور نجات ما شده و همین موضوع نخست تغییرات بنیادین و اساسی در نظم آموزش کشور است. برخی‌ها بر این باورند که جایگاه مدرسه زیر سوال می‌رود و والدین می‌فهمند که در خانه هم می‌شود علم آموخت. البته باید یادآوری کرد که تکنولوژی جایگزین معلم نمی‌شود، بلکه آن‌ها از طریق تکنولوژی وارد می‌شوند، درس می‌خوانند و پیشرفت می‌کنند. شیوع ویروس کرونا در جهان سبب شد که مزایای دستگاه‌های الکترونیکی آنقدر دیده شود تا از هشدارها نسبت به معایب آن چشم پوشی کنیم. با نگاهی به سیستم آموزشی کشور خواهید فهمید که نظام آموزشی ما دهه‌هاست که یک نظام سنتی، متمرکز، غیر منعطف و مقاوم در برابر تغییرات بوده و هست که در آن کودکان و نوجوانان برای نیازهای آینده تربیت نمی‌شوند. در واقع محصول آموزش‌وپرورش متناسب با نیازهای واقعی جامعه آینده نیست و روش‌های به کار رفته سنتی، یکنواخت و تکراری است و دانش‌آموز به‌عنوان یک فرد منفعل در کلاس درس حاضر می‌شود؛ با این وجود از آنجایی که نظام آموزشی کشور تعطیل‌بردار نیست، در ایام شیوع کرونا سیستم آموزشی کشور همگام با سایر کشورهای توسعه یافته جهان، کلاس‌های مجازی را دایر کرد، حتی در مدت زمان کوتاهی برای دانش‌آموزان اپلیکیشنی اختصاصی راه‌اندازی کردند تا بتوانند از این طریق به صورت اختصاصی به تحصیل و علم آموزی ادامه بدهند.
آقای ابراهیم سحرخیز، معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش‌وپرورش در گفت‌وگو با روزنامه «صبح‌نو» می‌گوید: «کرونا توفیق اجباری بود تا در نظام آموزشی را بازنگری کنیم. اگرچه ضررهای اجتماعی بی‌شماری را ایجاد کرد اما نشان داد که ما تنها نباید به کتاب‌محوری و روش سنتی حضور دانش‌آموز در کلاس بسنده نکنیم البته هیچ چیز جای مدرسه را نمی‌گیرد. مدرسه اهداف وسیعی را دنبال می‌کند؛ رشد اجتماعی و عاطفی را با خود به همراه دارد که این‌ها در حیاط مدرسه و در کنار دیگر دانش‌آموزان اتفاق می‌افتد زیرا یک تعامل چندسویه است.» وی ادامه داد: «متاسفانه آموزش‌وپرورش در طول سالیان گذشته واقعیتی را نادیده گرفت آن هم هوشمندسازی مدارس و یادگیری الکترونیک است. ما در سند تحول این را به‌دلیل اینکه دنیا به این سمت رفته است پذیرفته‌ایم که باید در کنار کتاب، محتوای الکترونیک هم تولید شود و از این فضا برای یادگیری استفاده کنیم. با این حال اکنون که این اجبار فراهم شده است آموزش‌وپرورش باید زیرساخت‌های هوشمندسازی را جدی بگیرد که این تنها با اتصال روستاها و شهرها به اینترنت امکان‌پذیر نیست و ما در این زمینه کم‌کاری کردیم البته انجام آن نیازمند اعتبار منابع مالی گسترده و آموزش وسیع است.» این کارشناس آموزشی تصریح کرد: «در حال حاضر این هوشمندسازی تنها در بعضی از مدارس مانند تیزهوشان، نمونه دولتی و یا مدارس غیر دولتی فراهم است اما باید بپذیریم درصدی از دانش‌آموزان مثلاً ۳۰ تا ۳۵ درصد حاشیه‌نشین‌ها به‌دلیل نبود امکانات اینترنت و یا عدم دسترسی به کامپیوتر دچار مشکلاتی هستند که باید دیده می‌شد.» سحرخیز اظهار کرد: «یکی دیگر از اقداماتی که در این جهت انجام شده بود؛ تولید کتاب‌های خودآموز است که قبلاً از آن استفاده می‌کردیم. در غالب مراکز آموزش از راه دور که به شیوه پیام‌نور طراحی شد مثلاً دخترانی که در مناطق عشایری هستند و دسترسی به مدارس ندارند طراحی کرده بودیم که این کتاب‌ها را در منزل مطالعه کنند وهراز چندگاهی جلسات رفع اشکال داشته باشند. بنابراین مراکز آموزش از راه دور یک شیوه در یادگیری هستند این را به‌عنوان یک بسته می‌توان در نظر گرفت.»
معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش‌وپرورش تاکید کرد: «حتی اگر کرونا از کشور برود به این انعطاف در برنامه درسی نیازمندیم و باید از این شرایط حداکثر بهره‌برداری را کنیم شاید اقتضا کند که در بعضی از پایه‌ها به جای حضور دانش‌آموز در منزل تدریس کنیم اما با محتوای استاندارد که بر عهده آموزش‌وپرورش است. اگر مدیریت درست نباشد یک بازار مثل بازار کنکور به‌وجود می‌آید با نگاه تجارت محوری و نگاه کالایی به آموزش‌وپرورش و این باعث می‌شود که در آینده دچار دردسرهایی شویم ابتدا تبلیغات بسیار زیاد و رنگارنگ خانواده‌ها را دچار سردرگمی می‌کند و این آشفته بازار تولید محتوای الکترونیکی اگر بخواهد به راه بیفتد باید با نظارت آموزش‌وپرورش باشد.» وی افزود: «یک راه دیگر صداوسیماست اما باید دقت کنیم که آن ساعتی که این برنامه پخش می‌شود همه دانش‌آموزان حضور داشته باشند یا اگر حضور دارند فضای خانه برای یادگیری مناسب باشد و آموزش‌وپرورش باید در ارزشیابی این برنامه‌ها عدالت را هم در نظر گیرد چراکه تلویزیون نیاز به تمرکز، پرسش و پاسخ دارد نمی‌توان گفت به فرض اینکه مدارس تعطیل شده است و از طریق تلویزیون تدریس انجام شده است و دانش‌آموزان باید امتحان دهند؛ این ظلم در حق عده‌ای است.»
سناریویی برای پاییز پیش‌رو
معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش‌وپرورش در ادامه صحبت‌هایش با «صبح‌نو» گفت: «باید از تمام این شیوه‌ها استفاده شود از بستر مجازی، صداوسیما گرفته تا تولید کتاب‌های خودآموز، اما باید والدین و معلمان آموزش دیده باشند، همکاری کنند و مشارکت داشته باشند. نباید حق کسی ضایع شود و در این زمینه در بحث روستاها معتقدیم نهضت سوادآموزی باید امکانات خود را پای کار بیاورد مخابرات نیز همینطور، بنده معتقدم مخابرات کم‌کاری کرده است درست است که می‌گویند شبکه اینترنت در روستاها متصل‌شده‌است اما این شبکه‌ها هزینه‌هایی را در بردارد و باید به آموزش‌وپرورش بیش از این‌ها کمک شود. سازمان پژوهش هم در عمل تولید محتوا هنوز کاری نکرده است و این اتفاق که قرار بود بسته‌های آموزشی تولید شود هنوز صورت نگرفته است.» از سوی دیگر دکتر محسن حاجی‌میرزایی، وزیر آموزش‌وپرورش کشور هم مدعی است که سال تحصیلی آینده یکی از مهم‌ترین نقطه‌های ارتباط با جامعه است. وی گفته است: «باید برای شروع سال تحصیلی سناریوهای مختلفی طراحی و پیش‌بینی کنیم، زیرا در اسفندماه اتفاقات طوری پیش رفت که تعطیلات مدارس تا پایان سال تحصیلی ادامه‌پیدا کرد اما اجازه نداریم در مهر برای تعطیلات ناخواسته برنامه نداشته باشیم.» شیوع ویروس کرونا نشان داد می‌توان آموزش‌وپرورش و نظام آموزش عالی را متحول کرد، اما باید دانست که شیوع کرونا همیشگی نیست، در نتیجه این امکان وجود دارد که آموزش ما، خیلی زود به حالت قبل برگردد که کلاس درس و مدرسه و دانش حافظه‌محور را داشته باشیم.
منبع: صبح نو