خبرگزاری، گروه بین الملل - قاسم غفوری: روابط میان ملت‌های ایران و افغانستان دارای سابقه ای تاریخی است و اشتراکات زبانی، دینی، فرهنگی و هنری بسیاری میان دو کشور وجود دارد که هر کدام از آنها کافی است تا پیوندی ناگسستنی میان طرفین برقرار باشد. جمهوری اسلامی ایران نیز از همان ابتدا بر لزوم حفظ و گسترش این پیوند تاکید داشته و به اذعان سازمان‌های بین‌المللی، جمهوری اسلامی ایران بهترین و دلسوزترین میزبان برای مردم مظلوم و بی دفاع افغانستان بوده و در این راه از هیچ کوششی فروگذار نکرده است. در همین حال جمهوری اسلامی در خط مقدم مبارزه با مواد مخدر بوده که محور اصلی آن را نیز مرزهای افغانستان تشکیل می‌دهد. این روابط برادرانه و تلاش همه جانبه جمهوری اسلامی و البته ملت ایران برای پیوند میان دو کشور در حالی صورت می‌گیرد که این روابط تحت تاثیر حوادثی مشکوک قرار گرفته که بیداری و هوشیاری همه جانبه را می طلبد.
طی روزهای اخیر خبر سوختن ۴ نفر از اتباع افغانستان در خودروی پژویی که ۱۳ نفر سرنشین آن بوند در یزد به یکی از کانون‌های خبری مبدل شد. در همین حال خبرگزاری صدای افغان آورده است که «صدیق صدیقی» سخنگوی ریاست جمهوری افغانستان در این مورد در توییتر خود نوشته است که اشرف غنی از سرپرست وزارت خارجه به خاطر پیگیری رویداد آتش‌گرفتن خودروی حامل شهروندان کشور تشکر کرده و در عین حال به ادامه پیگیری این موضوع به‌گونه ای جدی، تأکید کرده است.
«احمد ترحمی بهابادی» معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار یزد در مورد این حادثه و دلیل آتش گرفتن خودروی حامل مهاجرین به خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، گفته است که راننده این خودرو، با وجود اخطارهای مکرر قانونی و شلیک هوایی به حرکت خود ادامه داده و در نهایت، لاستیک این خودرو هدف تیر اخطار قرار گرفت، اما راننده با حرکت روی رینگ و استفاده از مواد محترقه و دودزا، همچنان به فرار ادامه داد که به‌دلیل جرقه‌های ناشی از حرکت روی رینگ، سرعت بالا و وجود مواد محترقه، این خودرو طعمه حریق شد.
مسئله دوم در باب روابط ایران و افغانستان در خصوص حادثه مرزی است. سیزدهم اردیبهشت ماه سال جاری، برخی رسانه‌ها، خبری را بازنشر کردند که در آنها ادعا شده بود مرزبانی ایران مهاجران افغان را که درصدد ورود به خاک جمهوری اسلامی بودند، مورد ضرب و شتم قرار داده و آنها را وادار به عبور از رودخانه هریرود کرده است. بر اساس ادعاهای موجود در اثر مجموعه این اقدامات شماری از مهاجران افغان در این رودخانه غرق شده و شماری دیگر نجات می‌یابند و از سرنوشت تعدادی دیگر خبری در دست نیست.
ریشه بحران‌های افغانستان از فقر و ناامنی گرفته تا قاچاق و مهاجرت‌های غیر قانونی که هزینه‌های بسیاری برای کشورهای منطقه از جمله ایران به همراه داشته، حضور اشغالگرایانه نیروهای خارجی است در همین رابطه پس از بررسی‌های متعدد معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی با بیان اینکه مدرکی پیدا نکردیم که اتفاق رخ داده در هریرود حاصل مداخله مرزبانان ایرانی باشد، گفت: در سفر اخیر مدارکی به ما تحویل داده شد که برای بررسی در اختیار مراجع ذیصلاح قرار دادیم. «محسن بهاروند» گفت: استراتژی ایران درباره افغانستان کمک به صلح و ثبات و دستیابی به راه‌حل‌های سیاسی برای دستیابی به صلح و ثبات است. ایران همسایه افغانستان است و براساس همین همسایگی، سیاست حسن همجواری و روابط برادرانه با کابل از سوی تهران دنبال می‌شود. فرماندهی نیروی انتظامی و مرزبانی جمهوری اسلامی نیز با ارائه شواهد و مدارک تاکید کرده‌اند که این حادثه در خاک افغانستان بوده و هیچ ارتباطی به جمهوری اسلامی ندارد.
وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز بارها خواستار تشکیل تیمی مشترک و همکاری همه جانبه میان تهران- کابل برای بررسی این حوادث شده که متاسفانه همچنان رویکرد قابل توجهی از سوی مقامات افغانستان صورت نگرفته است. حال این سوال اساسی مطرح است که چرا محافل رسانه‌ای و سیاسی به ویژه بی‌بی سی، رادیو فردا، وی او ای، اینترنشنال سعودی به برجسته سازی جهت دار این حوادث پرداخته و نوک پیکان هدف گذاری آنها، ایجاد اخلال در روابط دو کشور و تحریک افکار عمومی ایران و افغانستان علیه یکدیگر است.
لایه‌های پنهان یک سناریو
حال این سوال مطرح است که این اقدام چرا صورت می‌گیرد؟ در عرصه داخلی افغانستان در حالی روند سیاسی با توافقات عبدالله عبدالله و اشرف غنی در تقسیم کارها در مقام مسئول مذاکرات صلح و ریاست جمهوری در مسیر ثبات قرار گرفت که آمریکا و انگلیس با ایجاد ناامنی و البته بی بهره سازی افغانستان از دوستانی همچون جمهوری اسلامی که برای استمرار صلح و ثبات در این کشور به دنبال تحمیل زیاده‌خواهی خود به افغانستان هستند. در حوزه اجتماعی نیز کرونا در حالی افغانستان را فرا گرفته که غرب کمک چندانی به این کشور صورت نداده است. نکته قابل توجه آنکه جمهوری اسلامی در هر دو حوزه سیاسی و مقابله با کرونا کمک‌های بسیاری به افغانستان داشته است. البته نباید فراموش کرد که این روزها آمریکا و انگلیس با رسوایی ناتوانی در مقابله با کرونا در کشورشان مواجه هستند و برای انحراف افکار عمومی از این رسوایی‌ها به هر ابزاری چنگ می زنند.
در عرصه ایران نیز جمهوری اسلامی در حالی کارنامه‌ای موفق در مبارزه با کرونا داشته که غرب با جوسازی‌های حاشیه‌ای نظیر برجسته سازی ادعای لزوم تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران و ادعاهای حقوق بشری به دنبال پنهان سازی این دستاوردها است.
با توجه به این شرایط می‌توان گفت که بازی رسانه‌ای علیه روابط ایران و افغانستان در چارچوب اهدافی خاص صورت می‌گیرد:
اولاً دخالت در روند سیاسی افغانستان با محوریت تحمیل زیاده خواهی‌ها و استمرار اشغال این کشور، پنهان سازی عدم اجرای تعهدات غرب در حمایت از مردم این کشور در قبال کرونا، بخشی از این هدف گذاری است. نکته مهم آنکه جمهوری اسلامی همواره همگرایی و تلاش برادرانه برای تحقق صلح در افغانستان داشته و حتی مذاکراتی با طالبان و دولت افغانستان برای تحقق صلح افغانی – افغانی صورت داده است. عملکردی که در چارچوب منافع افغانستان و البته مغایر با منافع اشغالگران این کشور است که یکی از اهداف جوسازی‌های اخیر علیه روابط تهران- کابل را تغییر این معادله و تحقق منافع غرب به جای منافع افغانستان می‌توان ارزیابی کرد.
دوم آنکه گرفتارسازی ایران در حاشیه‌ها برای باج گیری در مذاکرات احتمالی و نیز کم رنگ‌سازی مبارزه موفق ایران با کرونا بعد دیگر این طراحی است. سوم آنکه غرب با رسوایی ناتوانی در برابر کرونا و البته رفتارهایش در چارچوب غرب وحشی در سرقت تجهیزات پزشکی و البته عدم توجه به مردم مواجه است، با حاشیه‌سازی سعی در انحراف افکار عمومی از این رسوایی‌ها دارد.
نکته بسیار مهم آنکه ملت ایران و افغانستان در قالب مدافعان حرم توانسته‌اند نقش مهمی در امنیت منطقه ایفا و به کسب الگوی ماندگار مبدل شوند. برهم زدن این اتحاد و به تصور دشمنان، تضعیف مقاومت از اهداف مهم این طراحی است که بیداری دو ملت ایران و افغانستان، برای مقابله با اهداف طراحان این جنگ رسانه‌ای، تاکنون مانع از به نتیجه رسیدن این تحرکات شده است.
راهکار چیست؟
حال این سوال مطرح است که راهکار چیست و چگونه باید با این حوادث برخورد کرد؟ نکته مهم آن است که جمهوری اسلامی ایران ضمن ابراز تاسف از چنین حوادثی و اعلام همدردی با خانواده‌های این قربانیان، از همان ابتدای مطرح شدن این حوادث برهمکاری همه جانبه با مسئولان و دولتمردان افغانستان تاکید کرده است و تمام ظرفیت‌های لازم در این زمینه را به کار گرفته اما متاسفانه همچنان رویکرد همه جانبه و اراده عملی از سوی دولتمردان افغانستان در این زمینه مشاهده نمی شود. طی دو ماه گذشته، دو رخداد مشکوک، فرصت طلبان را بر آن داشت تا در روابط میان ایران و افغانستان اختلال ایجاد کنند که عدم اراده عملی دولتمردان افغانستان در همکاری با جمهوری اسلامی بر این فرصت طلبی دامن زده است که راهکار خنثی سازی آن نیز تشکیل هر چه سریع‌تر تیم‌های مشترک برای بررسی ابعاد این حوادث و رسیدن به راهکاری برای عدم تکرار آنها است. ملت ایران و افغانستان در قالب مدافعان حرم توانسته‌اند نقش مهمی در امنیت منطقه ایفا و به کسب الگوی ماندگار مبدل شوند
آنچه باید مورد توجه باشد آن است که احترام به اتباع بیگانه در ایران به ویژه مردم افغانستان به عنوان همسایگان هم زبان و هم فرهنگ، همواره مدنظر مسئولین و مردم ایران بوده و هست که این امر خود سندی بر واهی بودن ادعاهای مطرح علیه جمهوری اسلامی در پی این حوادث است که واکنش قاطع دولتمردان افغانستان برای مقابله با جوسازی‌های مخل روابط برادرانه دو کشور امری ضروری است.
تحقیقات در خصوص حادثه هریرود با دقت از سوی جمهوری اسلامی انجام شده است. در باب موضوع هریرود مسئله معطوف به داخل افغانستان است و در باب حادثه یزد نیز، وجود ۱۳ سرنشین در یک خودروی سواری خود بیانگر اصل نقش قاچاقچیان انسان در این حادثه است که باز هم نشات گرفته از عدم عملکرد موثر مرزبانی افغانستان برای مقابله با قاچاق و ورود غیر قانونی افغان‌ها به خاک ایران است. مرزبانی ناجا دقیقاً به وظیفه‌اش مطابق قوانین داخلی و بین المللی عمل کرده و خواهد کرد. اما مرزبانان افغانستان به بهانه‌های واهی از عمل به وظایف خود در این حیطه سر باز زده‌اند. نباید از نظر دور داشت که عبور غیرقانونی از مرزهای یک کشور در هر نقطه‌ای از دنیا جرم محسوب می‌شود. در همین حال بر اساس تحقیقات کامل انجام شده هرگونه خطا یا قصوری از طرف ایران منتفی است، لذا بدیهی است که دولت افغانستان نیز باید با ارائه اسناد و شواهد محکمه پسند مدعیات خود را ارائه و پیگیری کند و از بازی در زمینی که فضاسازی آن توسط دشمنان روابط دوستانه دو کشور است پرهیز شود.
نکته بسیار مهم آنکه ریشه بحران‌های افغانستان از فقر و ناامنی گرفته تا قاچاق و مهاجرت‌های غیر قانونی که هزینه‌های بسیاری برای کشورهای منطقه از جمله ایران به همراه داشته، حضور اشغالگرایانه نیروهای خارجی است. تا زمانی که این کشورها به دخالت در امور افغانستان می‌پردازند، این کشور روی آرامش نخواهد دید لذا دولتمردان افغانستان به جای گرفتار آمدن در بازی که زمینش را دشمنان روابط ایران و افغانستان چیده‌اند، باید تلاش کنند در کنار رویکرد تعاملی به درخواست‌های ایران برای بررسی ریشه‌ای و مشترک این حوادث، برای پایان دادن به حضور نیروهای بیگانه در کشورشان همت گمارند که مطالبه مردم افغانستان و به استناد شواهد تاریخی تنها راهکار نهایی برای رسیدن افغانستان و کل منطقه به ثبات و آرامش است.