خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل -عبدالحمید بیاتی: تا کنون خبرها، نقل قول‌ها و گزارش‌های زیادی درباره اینکه ادامه حضور «دونالد ترامپ» در کاخ سفید برای امنیت آمریکا مضر است منتشر شده اما نگاهی دقیق‌تر به عملکرد رئیس جمهور ایالت متحده نشان می‌دهد که حضور این فرد در راس کار نه تنها برای آمریکا بلکه برای امنیت بین‌الملل نیز مضر است.
خروج از معاهدات و توافقنامه‌های بین‌المللی رفته رفته به رویه مرسوم دولت آمریکا تحت رهبری دونالد ترامپ تبدیل می‌شود و این در حالی است که برای متولد شدن هر یک از این معاهدات ماه‌ها و بلکه سال‌ها زمان صرف شده است.
معاهده آب و هوایی پاریس، برجام، پیمان آسمان‌های باز، پیمان موشکی INF (منع تولید موشک‌های هسته‌ای میانبرد)، و… و اکنون پیمان استارت نو.
خروج از این توافقات مهم بین‌المللی در حالی انجام می‌شوند که هر یک از آنها در ظاهر برای تبدیل جهان به فضایی امن تر به امضا رسیده و نتیجه ابتدایی خروج از آنها حرکت به سمت هرج و مرج و حاکم شدن قانون جنگل در جهان است.
در همین رابطه «آناتولی آنتونوف» (Anatoly Antonov) سفیر روسیه در آمریکا روز شنبه ۲۴ خرداد اعلام کرد: در حالی که تنها چند ماه از عمر پیمان کاهش تسلیحات راهبردی (میان مسکو- واشنگتن) باقی مانده است، هیچ نشانه مثبتی از سوی ایالات متحده درباره تمدید این پیمان وجود ندارد.
سفیر روسیه در آمریکا افزود: ما می‌بینیم که امروزه عملاً هیچ معماری امنیتی (در جهان) وجود ندارد. عمر این پیمان هم تا چند ماه دیگر به اتمام می‌رسد. من کاملاً بدبین هستم؛ زیرا تاکنون هیچ نشانه مثبتی در این زمینه ندیدم.
پیمان استارت نو چیست؟
معاهده «استارت نو» به منظور کاهش تسلیحات هسته‌ای میان آمریکا و روسیه در تاریخ ۸ آوریل ۲۰۱۰ منعقد شد. طبق این پیمان تعداد موشک‌های بالستیکی قاره پیمای هرکدام از دو طرف در زیردریایی‌ها و بمب افکن‌های سنگین نباید از ۷۰۰ فروند بیشتر باشد. همچنین در این پیمان در نظر گرفته شده که در هر یک از زرادخانه‌های هسته‌ای روسیه و ایالات متحده آمریکا، تعداد کلاهک‌های هسته‌ای از ۲۲۰۰ به ۱۵۵۰ و تعداد سیستم‌های حامل از ۱۶۰۰ به ۸۰۰ کاهش یابد.
این پیمان در آوریل سال ۲۰۱۰ توسط «باراک اوباما» و «دمیتری مدودف»، رؤسای جمهور وقت ایالات متحده آمریکا و روسیه در پراگ به امضا رسید.
این پیمان در فوریه سال آتی به پایان می‌رسد و تلاش‌های روسیه برای متقاعد ساختن آمریکا برای آغاز مذاکرات جهت تمدید آن تا کنون بی نتیجه مانده است.
بهانه‌ای برای عدم تمدید
دونالد ترامپ اصرار دارد در نسخه جدید پیمان استارت، علاوه بر روسیه، چین را هم دخیل کند اما پکن می‌گوید زرادخانه کوچکش جنبه دفاعی دارد و تهدیدی برای دیگر کشورها تلقی نمی‌شود.
به گفته «ولادیمیر کوزین» از کارشناسان نظامی روسیه، آمریکا تلاش خواهد کرد درخواست پیوستن چین به پیمان استارت نو را مطرح کند و با در نظر داشتم عدم تمایل پکن برای این کار خروج خود از این پیمان پس از فوریه ۲۰۲۱ را توجیه کنند.
زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه: برای ما هم این پرسش ایجاد شده است که چرا آمریکا دست به چنین کاری می‌زند، مقامات واشنگتن باید توضیح دهند که چرا خود را متمایز از دیگران در انجام قوانین و توافقات بین‌المللی می‌دانند در همین رابطه آمریکا فشار سیاسی خود بر چین را ادامه می‌دهد. برای مثال اخیراً یک مقام بلندپایه دولت ترامپ در این باره گفت: نوبت آن است که چین نقش خود را به عنوان یک بازیگر بین‌المللی مسئول ثابت کند.
گفتنی است اگرچه زرادخانه‌های هسته‌ای چین به پای روسیه و آمریکا نمی‌رسد؛ اما قدرت‌یابی نظامی پکن در آسیا-پاسیفیک اخطاری برای واشنگتن تلقی می‌شود.
علاوه بر موضوع چین، چندی قبل فرستاده ویژه رئیس جمهور ایالات متحده در زمینه کنترل تسلیحات در مصاحبه با واشنگتن تایمز اعلام کرد پیمان کاهش تسلیحات استراتژیک تهاجمی (استارت نو) با روسیه باید شامل سیستم‌های جدید تسلیحاتی شود.
اشاره نماینده آمریکا به موشک‌های بین قاره‌ای جدید سرمت و موشک هایپرسونیک آوانگارد و همچنین سیستم موشکی هایپرسونیک کینژال، موشک کروز پیشرفته قاره پیمای بوروستنیک و یک وسیله زیردریایی بدون سرنشین با امکان تجهیز به سلاح‌های هسته‌ای است.
مارشال بیلینگسلیا، فرستاده ویژه رئیس جمهور آمریکا، گفته است که ما نمی‌خواهیم چیزی را از قرارداد حذف کرده یا سیستم‌های تسلیحاتی را مستثنی کنیم. آنها باید دور این پنج برنامه جدید را خط کشیده و دور بیندازند.
مشخص است که طرح اضافه شدن موارد جدید به پیمان استارت با واکنش روسیه و به احتمال زیاد مخالفت این کشور همراه خواهد شد و این می‌تواند بهانه‌ای برای خروج آمریکا از پیمان استارت باشد.
چرا آمریکا مایل به تمدید استارت نو نیست؟
اینکه چرا آمریکا تمایلی به تمدید این پیمان ندارد دلایل متعددی دارد که اصلی ترین نکته آن به تفکرات رئیس جمهور فعلی آن در خصوص تسلط بر جهان و توسعه صنعت جنگ افزارهای ساخت آمریکاست. در حقیقت پیمان روسیه و آمریکا درباره کاهش تسلیحات استراتژیک تهاجمی (استارت نو) مانع آن است که واشنگتن انواع جدید تسلیحات موشکی و هسته‌ای را بسازد و به نظر می‌رسد دلیل پشت پرده عدم تمایل آمریکا برای تمدید استارت نو همین موضوع باشد.
در این رابطه گزارش ژانویه ۲۰۱۹ دفتر بودجه کنگره برآورد کرده است که برنامه‌های فعلی دولت ترامپ برای به‌روزرسانی نیروی راهبردی ۴۹۴ میلیارد دلار هزینه خواهد داشت و این هزینه‌ها قطعاً افزایش خواهند یافت. دامنه و میزان برنامه نوسازی راهبردی آمریکا با استارت نو ارتباط تنگاتنگی دارد به‌طوری‌که اگر محدودیت‌های قدرت راهبردی روسیه از بین برود، آمریکا باید بودجه نوسازی راهبردی خود را افزایش دهد تا در برابر قدرت بزرگ هسته‌ای روسیه بازدارندگی ایجاد کند.
در همین رابطه «ولادیمیر کوزین» کارشناس نظامی روس می‌گوید: آمریکایی‌ها برای ایجاد سیستم سه گانه تسلیحات هسته‌ای استراتژیک متشکل از موشک‌های بالستیک قاره پیما، موشک‌های بالستیک زیردریایی و بمب افکن‌های استراتژیک تدارک می‌بینند که سیستم اصولاً نوین از لحاظ کیفیت و ثمربخشی خواهد بود.
«کنستانتین کاساچف» رئیس کمیته امور بین‌الملل شورای فدراسیون روسیه: آمریکایی‌ها به دنبال توازن قوا نیستند و برتری نظامی یک جانبه را دنبال می‌کنند. به همین دلیل هم پیمان‌های موشک‌های ضد بالستیک و پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میانبرد از بین رفتند و پیمان استارت نو نیز به همین دلیل ممکن است از بین برود
«کنستانتین کاساچف» رئیس کمیته امور بین‌الملل شورای فدراسیون روسیه، نیز می‌گوید: آمریکا به دنبال توازن قوا نیست، بلکه در پی برتری نظامی یک جانبه است. اگر کسی زمانی تصمیم به از بین بردن پیمان بگیرد، دلیلش تنها یک چیز می‌تواند باشد: آمریکایی‌ها می‌خواهند نقض تعهدات خود نسبت به سایر توافق نامه‌ها را از چشم شرکا و رقبای خود پنهان کنند. آمریکایی‌ها به صورت خیلی واضح برای دست‌یابی به برتری نظامی شرط بندی می‌کنند. هر پیمانی در حوزه خلع سلاح، به منظور برقراری توازن قوا است. به همین خاطر آمریکایی‌ها به دنبال توازن قوا نیستند و برتری نظامی یک جانبه را دنبال می‌کنند. به همین دلیل هم پیمان‌های موشک‌های ضد بالستیک و پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میانبرد از بین رفتند و پیمان استارت نو نیز به همین دلیل ممکن است از بین برود.
استارت نو در مسیر توافقنامه‌های لغو شده
رویکردی که آمریکا در خصوص پیمان استارت نو در پیش گرفته نشان می‌دهد که این توافق نیز به احتمال زیاد به سرنوشت سایر توافقنامه‌های بین‌المللی که آمریکا از آنها خارج شده دچار می‌شود.
در همین رابطه «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه، با اشاره به پیمان‌هایی که آمریکا در سه سال گذشته از آن خارج شده است، گفت: آمریکا از پیمان‌هایی خارج شده است که ثبات استراتژیک و چارچوب قانونی فعالیت‌ها و اقدامات دولت‌ها را تعیین می‌کرد. اکنون تنها پیمان استارت نو باقی مانده است، که اعتبار آن سال آینده به پایان می‌رسد. برای ما هم این پرسش ایجاد شده است که چرا آمریکا دست به چنین کاری می‌زند، مقامات واشنگتن باید توضیح دهند که چرا خود را متمایز از دیگران در انجام قوانین و توافقات بین‌المللی می‌دانند.
«سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه، نیز در این رابطه می‌گوید: روشن نیست که آیا ایالات متحده آمریکا آماده است تا توافقنامه حفظ شود، یا خیر. با تمدید توافقنامه، می‌توان این سیستم خطرناک برای نابودی جمعی را بازهم برای مدت پنج سال و یا برای یک زمان کوتاه‌تر محدود کرد.
ریابکوف در اعتراض به بهانه‌جویی‌های آمریکا افزود: متاسفانه تنها چیزی که از طرف آمریکایی می‌شنویم این است که فرضیه و احتمال تمدید پیمان همچنان تحت بررسی است و در این حین، تغییر شرایط در مقایسه با ۱۰ سال پیش که نیواستارت امضا شد هم در نظر گرفته می‌شود.
اما «سرگئی ناریشکین» رئیس آژانس اطلاعات خارجی روسیه گفت: پیمان استارت جدید در مورد سلاح‌های هسته‌ای به سرنوشت پیمان INF دچار می‌شود.
دوره پیمان INF در فوریه سال جاری به پایان رسید و به دنبال آن آمریکا از این پیمان خارج شد.
از سوی دیگر میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین از جمله آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد: آمریکا به تعهدات خود در عرصه عدم اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی پایبند نیست. بدون هر گونه تبلیغات می‌توان گفت که آمریکا به تعهدات خود در عرصه عدم اشاعه در مورد محدوده عاری از سلاح‌های کشتار جمعی در خاورمیانه عمل نمی‌کند.
این اظهارات مقامات روسی نشان می‌دهد که احتمال خروج آمریکا از استارت نو، موضوعی واقع‌بینانه است و کاخ سفید برای ارضای امیال زودگذر خود و رسیدن به منافع نظامی و اقتصادی این پیمان مهم را نیز قربانی هوس‌های زودگذر خود کرده و بعد از چندی مجدداً بر لزوم رسیدن به توافقی جدید با روسیه پافشاری خواهند کرد.
اما با توجه به اینکه با پایان یافتن عمر این پیمان، علاوه بر روسیه و آمریکا سایر کشورها نیز به دنبال حجیم‌تر کردن زرادخانه‌های هسته‌ای خود می‌روند، فوریه ۲۰۲۱ را می‌توان به نوعی آغاز مسابقه تسلیحات هسته‌ای در دنیا دانست.