خبرگزاری مهر، گروه استانها- محمدرضا علی‌اشرفی؛ جنگل‌های ارسباران یکی از مناطق بکر و دیدنی آذربایجان شرقی است که همه ساله با گرم شدن هوا در چندین نوبت طعمه حریق می‌شود و خسارات زیادی به دنبال می‌آورد ولی امسال تهدید جدیدی به نام پروانه دم قوه‌ای درختان این جنگل را در معرض نابودی قرار داده است.
پروانه دم قهوه‌ای آفت برگ خوار است که به درختان جنگلی و درختان میوه حمله می‌کند. گونه این آفت در جنگل‌های ارسباران تعیین شده بود و براساس مطالعه زیست شناسی در سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۸ در نقاط مختلف جنگل‌های ارسباران، حشرات بالغ این آفت از اواخر بهار ظاهر شده و پس از جفت گیری، پروانه ماده دستجات تخم خود را پشت برگ‌های میزبان قرار می‌دهد.
پس از دوره رشد جنینی، لاروهای سن اول از اوایل مرداد ماه ظاهر شده و در ابتدا از پارانشیم روی برگ‌ها تغذیه می‌کنند. این لاروها ضمن دو مرحله پوست اندازی و تغذیه به تدریج تا شروع فصل سرما با تنیدن تارهای ابریشمی لانه‌ای را ایجاد کرده و تا بهار سال بعد در داخل آن زمستان گذرانی می‌کنند. در بهار سال بعد لاروهای سن سوم زمستان گذران از لانه‌ها خارج شده و دوباره به تغذیه از برگ‌ها و جوانه‌ها شروع می‌کنند.
در بهار سال بعد لاروهای سن سوم بعد از دو تغییر جلد، در لابلای برگ‌ها به شفیره تبدیل می‌شوند. حدود ۲۰ روز بعد پروانه‌های بالغ ظاهر می‌شوند. بدین ترتیب آفت یک نسل در سال ایجاد می‌کند.
دشمنان طبیعی شناخته شده آفت در ارسباران شامل دو گونه عنکبوت شکارچی لارو، پنج گونه زنبور پارازیتوئید لارو و شفیره، یک گونه مگس پارازیتوئید لارو، یک گونه نماتد پارازیت لارو و نوعی عامل بیماری زای لاروها هستند که نقش عمده‌ای در کنترل جمعیت آفت ایفا می‌کنند.
پروانه‌ها جور آتش را کشیدند
در حالی که امسال بر خلاف دیگر جنگل‌های کشورمان آتش سوزی گسترده‌ای در جنگل‌های ارسباران اتفاق نیفتاده بود و این موضوع باعث خوشحالی مردم استان و شهرستان‌های اهر، کلیبر و ورزقان که در حوزه جنگل‌های ارسباران هستند، شده بود ولی از هفته‌های گذشته گسترش آفت پروانه‌های دم قهوه‌ای در این جنگل‌ها باعث بی برگ شدن درختان و وارد شدن خسارت بالایی به آنها شده است.
این آفت می‌تواند دو سه سال در جنگل باقی مانده و باعث بی برگ شدن درختان شود
این آفت، آفتی بسیار خطرناک و پلی فاژ بوده و اگر در منطقه‌ای طغیان کند می‌تواند دو سه سال در آنجا باقی مانده و باعث بی برگ شدن درختان شود.
خطر حمله حشرات ثانویه به جنگل‌های ارسباران
اگر در مقابل این آفت کاری انجام نشده و کنترل نشود علاوه براینکه می‌تواند درختان را ضعیف کند مستعد حمله حشرات ثانویه نیز خواهد بود و می‌تواند در چند سال جنگل‌های زیبای ارسباران را نابود کند.
آفت پروانه دم قهوه‌ای به صورت لاروهای زمستانی، بالای ۲۰۰ حتی به اندازه ۵۰۰ لارو در یک لانه جمع شده و زمستان گذرانی می‌کنند، این زمان بهترین موقع است تا به صورت مکانیکی و دستی این لانه‌ها از درخت جدا شده و در فاصله ۷۰۰ الی ۸۰۰ متری از جنگل در یک گودالی ریخته شده و از بین برود.
درحال حاضر محلول پاشی دستی در مناطق جنگلی انجام می‌شود
در حال حاضر محلول پاشی دستی بدون وقفه در مناطق جنگلی شهرستان اهر در حال انجام است ولی این اقدام چندان موفقیت آمیز نبوده است و شاهد ادامه بی برگ شدن درختان هستیم که نیاز است از گزینه‌های دیگری نیز در رابطه با مقابله با آفت پروانه دُم قهوه‌ای استفاده شود.
کرونا در مقابل پروانه دُم قهوه‌ای کم آورد
در حالی که خسارت‌های کرونا به بخش‌های مختلف کشاورزی آذربایجان شرقی بیش از هزار میلیارد تومان عنوان شده است ولی نماینده مردم اهر و هریس معتقد است که کرونا در مقابل پروانه دُم قهوه‌ای کم آورد.
احمد محرم‌زاده با اشاره به اینکه خسارت آفت پروانه دُم قهوه‌ای به کشاورزان کمتر از پیامدهای اقتصادی کرونا نیست افزود: در شهرستان اهر و جنگل‌های فندقلو شاهد طغیان این آفت هستیم.
خسارت آفت پروانه دُم قهوه‌ای به کشاورزان کمتر از پیامدهای اقتصادی کرونا نیست
وی با بیان اینکه باید سازمان جنگل‌ها و مسئولان استانی به صورت فوری به موضوع ورود کنند، ابراز داشت: نیازمند محلول‌پاشی هوایی در مناطق آلوده به آفت پروانه دُم قهوه‌ای در جنگل فندقلوی شهرستان اهر هستیم چراکه طغیان این آفت می‌تواند خسارت جبران‌ناپذیری به جنگل‌های این شهرستان وارد کند.
محرم‌زاده افزود: در خصوص مبارزه با آفت پروانه دُم قهوه‌ای در منطقه‌ی حفاظت شده فندقلوی شهرستان اهر بایستی از دیدگاه‌ها و ظرفیت روستاییان بومی حاشیه این مناطق جنگلی نیز استفاده کنیم.
خسارت پروانه دُم قهوه‌ای به ۵۰۰ هکتار از جنگل‌های اهر
مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگل‌های کشور در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: آفت «پروانه دُم قهوه‌ای» در حدود ۵۰۰ هکتار از جنگل‌های فندقلوی شهرستان اهر در روستاهای افیل، بهل و گوراوان حالت طغیانی داشته و در حال مبارزه با این آفت هستیم.
مهم‌ترین اقدامات مقابله با آفت «پروانه دُم قهوه‌ای» باید در فصل پاییز و زمستان صورت گیرد
داور نامدار افزود: هر ساله با آفت «پروانه دُم قهوه‌ای» عملیات مبارزه در استان‌های مختلف کشور از جمله آذربایجان شرقی و اردبیل صورت می‌گیرد ولی حالا ما اهمیت مقابله را بیشتر می‌دانیم و معتقدیم مقابله با این آفت که طبیعتاً خسارت‌هایی به جنگل‌ها وارد می‌کند اگر امروز هزینه کنیم فردا در حفظ جنگل‌ها سربلند خواهیم بود.
وی اظهار داشت: مهم‌ترین اقدامات مقابله با آفت «پروانه دُم قهوه‌ای» بایستی در فصل پاییز و زمستان صورت گیرد تا شیوع این آفت به مرحله طغیان نرسد.
مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگل‌های کشور بابیان اینکه لانه‌های زمستان گذران «پروانه دُم قهوه‌ای» را قصد داریم در فصل پاییز و زمستان از جنگل‌های ارسباران و فندقلو جمع‌آوری کنیم، گفت: آفت «پروانه دُم قهوه‌ای» بخشی از عنصر زنده جنگل‌هاست و نمی‌توان گفت که به کل می‌توانیم این آفت را ریشه‌کن کنیم و زمانی که طغیان کند و موجب خسارت به جنگل‌ها شود آن وقت باید پروتکل کنترل و مقابله را اجرایی می‌کنیم.
ضرورت کاهش جمعیت آفت پروانه دُم قهوه‌ای
نامدار تصریح کرد: باید جمعیت آفت «پروانه دُم قهوه‌ای» به قدری کاهش دهیم تا موجب خسارت غیرقابل بازگشت نشود یعنی درختان جنگلی را خشک نکند ولی تغذیه «پروانه دُم قهوه‌ای» از برگ درختان یک زنجیره طبیعی در جنگل‌هاست.
وی گفت: عموماً شرایط محیطی موجب طغیان آفت «پروانه دُم قهوه‌ای» می‌شود، یعنی شرایط اگر بارانی و سرد باشد امکان طغیان این آفت وجود ندارد، مثلاً ما امسال خودمان را برای طغیان آفت جوانه‌خوار «پروانه دُم قهوه‌ای» در جنگل‌های زاگرس آماده کرده بودیم که طغیان نکرد و وضعیت قابل کنترل بود.
مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگل‌های کشور گفت: خوشبختانه در برخی از استان‌های کشور که سال گذشته نیاز به مبارزه با آفت «پروانه دُم قهوه‌ای» را داشتند امسال شرایط تحت مدیریت بود و نیازی به مبارزه نداشتیم، چون شرایط بارانی موجب از بین رفتن این آفت شد.
آفت پروانه دُم قهوه‌ای به مدیریت بحران استان گزارش نشده است
مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر افزود: آفت پروانه دُم قهوه‌ای به مدیریت بحران استان گزارش نشده است و به نظر می‌رسد حالت بحرانی ندارد.
محمدباقر هنربر افزود: اگر منابع طبیعی استان این موضوع را به مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی گزارش کند و آن را بحرانی بداند بدون شک به این جریان ورود کرده و آن را حل می‌کنیم.
وی در خصوص احتمال نفوذ این آفت از استان‌های همجوار به جنگل‌های ارسباران نیز گفت: اگر استان همجوار در کنترل آفت پروانه دُم قهوه‌ای کم‌کاری کرده و این کم‌کاری باعث طغیان آفت شود پیگیری‌های لازم را انجام می‌دهیم.
هنربر به ضرورت حفظ و حراست از جنگل‌های ارسباران و دیگر جنگل‌های استان نیز تاکید کرد و افزود: هر تهدیدی که متوجه جنگل‌ها باشد به موضوع ورود کرده و با خاطیان نیز برخورد می‌شود.
ضرورت محلول پاشی هوایی در جنگل‌های ارسباران
فرماندار شهرستان اهر نیز بر ضرورت محلول پاشی هوایی برای کنترل و مهار هرچه سریع‌تر آفت پروانه دُم قهوه‌ای تاکید کرد و به خبرنگار مهر گفت: ۳۰۰۰ هکتار از جنگل‌های ارسباران در شهرستان اهر واقع شده است و این آفت جنگل‌ها را تهدید می‌کند.
زاهد محمودی با بیان اینکه بخش زیادی از جنگل‌های شهرستان اهر دچار آفت پروانه دُم قهوه‌ای است، ادامه داد: چند سالی بود که جنگل‌های ارسباران با آفت پروانه دُم قهوه‌ای درگیر بودند ولی امسال شاهد طغیان این آفت هستیم.
وی اظهار داشت: بسیج تمامی امکانات و تجهیزات اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی برای مقابله با آفت پروانه دم قهوه‌ای ضروری است.
محمودی سپس گفت: اقداماتی نیز در هفته‌های اخیر انجام شده که ارزشمند بوده ولی باید تا ریشه کنی آفت پروانه دم قهوه‌ای ادامه یابد.
تداوم مبارزه با آفت پروانه دُم قهوه‌ای در مناطق جنگلی تا پایان سال جاری
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی نیز در این خصوص از تداوم مبارزه با آفت پروانه دُم قهوه‌ای در مناطق جنگلی درگیر در شهرستان اهر و منطقه ارسباران تا پایان سال جاری خبر داد.
نحوه مبارزه با آفت پروانه دُم قهوه‌ای یک موضوع فنی و علمی است
رحیم مهردادی افزود: به محض دریافت گزارش از طغیان آفت پروانه دُم قهوه‌ای در جنگل فندقلوی شهرستان اهر و بخشی از جنگل‌های ارسباران، کمیته فنی گیاه پزشکی استان تشکیل جلسه دادیم تا ابعاد شیوع این آفت را به صورت علمی بررسی و به راهکاری جهت مقابله دست یابیم.
وی افزود: نحوه مبارزه با آفت پروانه دُم قهوه‌ای یک موضوع فنی و علمی است و نمی‌توان بدون فن و علم در این‌باره به طور غیرعلمی اظهارنظری کرد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی ابراز داشت: برخی اقدامات نظیر محلول‌پاشی در مناطق آلوده انجام یافته و اقدامات مکانیکی نیز از روزهای ابتدایی فصل پاییز آغاز و تا پایان سال ادامه می‌یابد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی با تاکید بر اینکه هر اقدامی که برای کنترل آفت پروانه دُم قهوه‌ای در جنگل فندقلوی شهرستان اهر طی سه ماه گذشته انجام دادیم صرفاً با مشارکت مردم بومی منطقه بود، گفت: در مقابله با آفت پروانه دُم قهوه‌ای در جنگل‌های ارسباران و شهرستان اهر قطعاً منتظر عوامل پایتخت نمی‌مانیم.
هواپیما و هلی کوپتر برای محلول پاشی هوایی نداریم
مهردادی بیان کرد: سازمان جنگل‌های کشور هواپیما و هلی کوپتر برای محلول‌پاشی هوایی ندارد و اگر لازم داشته باشیم بایستی طبق مصوبه مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی از پایتخت درخواست کنیم.
وی با اشاره به تداوم مبارزه با آفت پروانه دُم قهوه‌ای در جنگل‌های شهرستان اهر و ارسباران یادآور شد: اقدامات مقابله‌ای امسال با آفت پروانه دُم قهوه‌ای به مراتب متفاوت‌تر از سال‌های گذشته خواهد بود تا مانع از طغیان مجدد این آفت شویم.
گرم شدن هوا و کاهش بارش باران در جنگل‌های ارسباران باعث افزایش جمعیت این آفت شده است که نابودی درختان جنگل‌ها در کمین بوده و باید اقدامات پیشگیرانه در مناطق مستعد جنگل انجام شود.