خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ: رایزنی فرهنگی ایران در آلمان در تازه‌ترین گزارش ارسالی خود به حادثه نژادپرستانه قتل جورج فلوید توسط پلیس آمریکا و نگاه مردم، سیاستمداران و رسانه‌های آلمان به نژادپرستی در آمریکا پرداخته است. از جمله منابع این رایزنی برای تهیه این گزارش و تحلیل نشریه تسایت، زوددویچه و تاگس‌شو بوده است.
نگرانی مردم و سیاستمداران آلمان از تکرار حادثه قتل جورج فلوید در این کشور
آلمان در این روزها به صحنه تظاهرات گسترده علیه نژادپرستی بدل شده است. مردم آلمان در هفته‌های اخیر، بارها در اعتراض به کشته‌شدن خشونت‌آمیز جورج فلوید، شهروند سیاهپوست آمریکا، به خیابان‌ها آمده‌اند و علیه خشونت پلیس و گروه‌های راست افراطی شعار داده‌اند. این در حالی است که براساس آمارها، نژادپرستی در آلمان نیز افزایش داشته و به‌نظر می‌رسد که حادثه مرگ‌بار مینیاپولیس آمریکا بسیاری از شهروندان و سیاستمداران آلمانی را نگران کرده است. در هفته‌های اخیر بسیاری از سیاستمداران آلمانی درباره افزایش نژادپرستی در آلمان هشدار داده‌اند. در این میان، حزب سبزهای آلمان خواستار حذف واژه «نژاد» از قانون اساسی شده و رهبر حزب سوسیال دموکرات آلمان نیز پیشنهاد تاسیس اداره‌ای برای رسیدگی به نژادپرستی در میان نیروهای پلیس آلمان را داده است.
اعتراضات گسترده در شهرهای مختلف
انتشار فیلمی از بازداشت و قتل وحشیانه یک مرد سیاهپوست توسط ماموران پلیس آمریکا موجی از اعتراضات را در سراسر جهان برانگیخته است. در این فیلم دیده می‌شود که یک مامور پلیس، زانویش را بر روی گردن یک مرد سیاهپوست به نام جورج فلوید فشار می‌دهد و او را به قتل می‌رساند. در این میان، صدای مرد شنیده می‌شود که می‌گوید: «نمی‌توانم نفس بکشم.»
انتشار این فیلم، مدت‌هاست که احساسات مردم در سراسر جهان را جریحه‌دار کرده و حتی قوانین مربوط به منع تجمعات برای مقابله با بحران کرونا در کشورهای مختلف را نیز برهم زده است. بر اساس اعلام پلیس فدرال آلمان، در روزهای اخیر، ۱۴ هزار نفر در هامبورگ، ۱۵ هزار نفر در برلین و ۲۵ هزار نفر در مونیخ برای اعتراض به کشته‌شدن خشونت‌آمیز جورج فلوید یه خیابان‌ها آمدند. علاوه بر این‌ها، مردم در شهرهای فرانکفورت، مانهایم و اشتوتگارت نیز دست به تظاهرات گسترده زدند. آنطور که گزارش‌های پلیس فدرال نشان می‌دهد، این اعتراضات حداقل در ۱۹ شهر آلمان صورت گرفته است.
انتشار فیلمی از بازداشت و قتل وحشیانه یک مرد سیاهپوست توسط ماموران پلیس آمریکا موجی از اعتراضات را در سراسر جهان برانگیخته است. در این فیلم دیده می‌شود که یک مامور پلیس، زانویش را بر روی گردن یک مرد سیاهپوست به نام جورج فلوید فشار می‌دهد و او را به قتل می‌رساند
این میان، حتی ماموران پلیس نیز در برخی شهرها با معترضان اعلام همبستگی کرده‌اند. آنطور که نشریه تسایت گزارش داده است؛ پلیس هامبورگ پیش از تظاهرات در این شهر، با انتشار توییتی همبستگی خود را با معترضان اعلام کرد. در این توییت آمده بود؛ «ما در کنار شما هستیم! نژادپرستی نباید جایی در جامعه ما داشته باشد. ما تلاش می‌کنیم تا همه گروه‌ها در هامبورگ احساس امنیت کنند.»
هرچند، نیروهای پلیس آلمان در بسیاری از ایالت‌ها سعی کردند که با تظاهرکنندگان همکاری کنند اما در برخی از شهرها نیز به دلیل ازدحام جمعیت و ترس از شیوع بیشتر بیماری کرونا، نیروهای پلیس مجبور شدند تا خیابان‌ها را مسدود کنند. به طور مثال در برلین، نزدیک به ۱۰ هزار نفر در میدان الکساندر جمع شده بودند و پلیس برای حمایت از تظاهرکنندگان، خیابان‌های اطراف میدان را بست. همچنین نیروهای پلیس از تظاهرکنندگان در سایر خیابان‌های برلین نیز خواستند که برای حفظ سلامت خود، فاصله ایمنی را رعایت کنند.
مونیخ نیز شاهد بزرگترین تجمع اعتراضی آلمان بود. در این شهر، ۲۵ هزار نفر در اعتراض به خشونت پلیس آمریکا و افزایش نژادپرستی دست به تظاهرات زدند. جمعیت به حدی زیاد بود که ماموران پلیس مجبور شدند، محل بزرگ‌تری را به تظاهرکنندگان اختصاص دهند.
برخورد مقامات آلمانی با نژادپرستی
به نظر می‌رسد که مردم آلمان تنها از اقدام خشونت‌امیز پلیس آمریکا عصبانی نیستند، بلکه گزارش جدید اداره آمار فدرال در ارتباط با فعالیت‌های نژادپرستانه گروه‌های راست افراطی در آلمان نیز بسیاری را نگران کرده است. براساس این گزارش، شمار موارد تبعیض‌های نژادی و قومی در آلمان که در سال ۲۰۱۹ میلادی ثبت شده است، نسبت به سال پیش از آن، ۱۰ درصد افزایش یافته و به ۱۱۷۶ مورد رسیده است.
این میان، ۳۳ درصد از شکایت‌های مطرح شده، تنها مربوط به تبعیض‌های ناشی از رنگ پوست و نژاد است. مقایسه این آمار با موارد مطرح شده در سال ۲۰۱۵ نشان می‌دهد که میزان شکایت افراد از تبعیض‌های نژادی در آلمان، دو برابر شده است. در این میان، نه تنها شهروندان آلمان، بلکه بسیاری از سیاستمداران این کشور نگرانند که حادثه مرگ‌بار مینیاپولیس آمریکا در آلمان نیز تکرار شود. مالو دریر، نخست وزیر ایالت راینالند-فالتس در این باره گفت: «نژادپرستی تنها در آمریکا باعث مرگ انسان‌ها نمی‌شود. ما در آلمان نیز بارها با حملات و ترورهای گروه‌های راست افراطی مواجه شده‌ایم. در حال‌حاضر گروه‌های زیادی برای مقابله با این گروه‌ها فعالیت می‌کنند و من خوشحالم که مردم آلمان نسبت به نژادپرستی سکوت نمی‌کنند.»
به‌نظر می‌رسد احزاب مختلف نیز به دنبال راهی برای کاهش نژادپرستی در آلمان هستند. در این راستا، حزب سبزهای آلمان خواستار حذف واژه نژاد از قانون اساسی این کشور شده است. علاوه بر این، اعضای حزب سبزهای آلمان از نمایندگان بوندستاگ و دولت فدرال خواسته‌اند که جلوی تعرض به کرامت افراد به دلیل وابستگی به گروهی خاص را بگیرد و برای حذف تبعیض‌های موجود اقدام کند. تاکنون صدراعظم، وزیر کشور و وزیر دادگستری آلمان برای بحث و تبادل نظر درباره پیشنهاد اعضای حزب سبزها، اعلام آمادگی کرده‌اند. علاوه بر این‌ها، ساسکیا اسکن، رهبر حزب سوسیال دموکرات آلمان نیز پیشنهاد تاسیس اداره‌ای برای رسیدگی به نژادپرستی در میان نیروهای پلیس آلمان را مطرح کرده است.
او در این باره گفت: «نژادپرستی در میان نیروهای پلیس آلمان نیز وجود دارد. متاسفانه بسیاری از ماموران پلیس تمایلات نژادپرستانه دارند و باید با آن مقابله کرد. ما باید دفتری برای ثبت شکایت درباره خشونت نیروهای پلیس تاسیس کنیم.» زی‌هوفر، وزیر کشور آلمان نیز با آنکه با گفته‌های رهبر حزب سوسیال دموکرات موافق نیست، اما خواهان مقابله با نژادپرستی شد. او گفت: «اتهام نژادپرستی به نیروهای پلیس آلمان برای من غیرقابل فهم است. با این وجود، هر شکایتی در این زمینه بررسی خواهد شد و ما به هیچ‌وجه نژادپرستی در آلمان را تحمل نمی‌کنیم.»
اهمیت آموزش
هرچند که برخی از احزاب آلمان تلاش می‌کنند با طرح پیشنهادات مختلف با افزایش نژادپرستی در این کشور مقابله کنند، اما کارشناسان معتقدند که هیچ اقدامی به اندازه آموزش در مدارس در این زمینه موثر نیست. طاهر دلا از اعضای انجمن سیاه‌پوستان آلمان در این باره گفت: «نژادپرستی در آلمان نهادینه شده است و باید برای مقابله با آن راه‌حل دائمی پیدا کرد. اخیراً کمیته‌ای برای مقابله با اندیشه‌های راست افراطی و نژادپرستی در دولت فدرال شکل گرفته است. این کمیته وظیفه دارد تا از قربانیان و حملات نژادپرستانه در آلمان حمایت کند. به نظر من این یک گام به جلو است، اما نمی‌تواند باعث ریشه‌کن شدن نژادپرستی در جامعه آلمان شود.»
در هفته‌های اخیر بسیاری از سیاستمداران آلمانی درباره افزایش نژادپرستی در آلمان هشدار داده‌اند. در این میان، حزب سبزهای آلمان خواستار حذف واژه «نژاد» از قانون اساسی شده و رهبر حزب سوسیال دموکرات آلمان نیز پیشنهاد تاسیس اداره‌ای برای رسیدگی به نژادپرستی در میان نیروهای پلیس آلمان را داده است او آموزش در مدارس را یکی از بهترین راه‌های مقابله با نژادپرستی می‌داند: «کودکان آلمانی باید با تاریخ آلمان و به‌ویژه دوران استعمار آلمانی‌ها آشنا شوند. این کار باعث می‌شود تا آنها عواقب نژادپرستی و ظلم را ببیند و تلاش کنند تا تغییراتی در رفتار و افکار خود ایجاد کنند. انجمن سیاه‌پوستان آلمان سه دهه است که از دولت فدرال خواسته تا درس تاریخ را برای تمام دانش‌آموزان آلمانی اجباری کند. با این وجود، هنوز وزارت آموزش و پرورش در این زمینه حرکتی انجام نداده است. در عین‌حال، ما خواهان آموزش‌های لازم در مدارس هستیم. دانش‌آموزان باید با انواع نژادپرستی و اهمیت مقابله با آنها آشنا شوند.»
ملاحظات
۱) حرکت‌های بیگانه‌ستیزانه، امروزه در تمام کشورهای جهان وجود دارند. اما هنگامی که نمونه‌هایی از آن در آلمان بروز می‌کنند، توجه بیشتری را بر می‌انگیزند. دلیل این تمرکز و توجه در این نکته نهفته است: در آلمان، گرایش‌های نژادپرستانه یک پیشینه تاریخی انکار ناپذیر دارند و بیم سربرکشیدن دوباره این گرایش‌ها هربار عمیق‌تر می‌شود. دو نمونه از کنش‌های منفی و واکنش‌های مثبت تازه نشان می‌دهد که جامعه آلمان، به‌رغم وجود انکارناپذیر گروه‌های بیگانه‌ستیز و نژادپرست، همچنان دارای وجدان‌های بیدار بی‌شماری است که هرگاه ضرورت ایجاب می‌کند، در برابر این گرایش‌های منفی و ضدبشری سدی استوار می‌کشند. در پی مرگ دلخراش جورج فلوید به دست پلیس مینیاپولیس در آمریکا موج اعتراضات گسترده علیه نژادپرستی و تبعیض نژادی و قومی در ایالات متحده و دیگر کشورهای جهان از جمله آلمان به راه افتاده است.
۲) با این وجود معضل بیگانه‌ستیزی، حملات گروه‌های ناسیونال سوسیالیست و دیگر دسته‌های راستگرای افراطی در سال‌های اخیر در آلمان چشمگیر بوده است. تبعیض‌های ناشی از تبار، قومیت، رنگ پوست و نژاد حدود ۳۳ درصد از مواردی را تشکیل می‌دهند که شهروندان خارجی تبار آلمانی به خاطر آن در سال ۲۰۱۹ شکایت خود را به اداره مبارزه با تبعیض در آلمان ارائه کرده‌اند. این میزان در سال ۲۰۱۶ میلادی بالغ بر ۲۵ درصد بوده است. این موارد در مقایسه با سال ۲۰۱۵ میلادی دو برابر شده است. شایان ذکر است اداره مبارزه با تبعیض در آلمان که در سال ۲۰۰۶ میلادی بنیانگذاری شد، به کسانی مشاوره می‌دهد که به خاطر تبار، عقاید و گرایش‌های مذهبی، جهان‌بینی، هویت‌جنسی، سن، معلویت و یا جنسیت‌شان مورد تبعیض قرار گرفته‌اند.
۳) گرایش‌های نژادپرستانه در آلمان از سال ٢٠١۵ به این سو در پی ورود بیش از یک میلیون پناهجو به این کشور تشدید شده است. به تازگی رئیس اتحادیه کارفرمایان آلمان اعلام کرد که از این یک میلیون پناهجو مقیم آلمان نزدیک به ٤٠٠ هزار تن جذب بازار کار شده‌اند. با این وجود همه احزاب و گروه‌های راستگرای آلمان، از جمله حزب «آلترناتیو برای آلمان» و جنبش راستگرای افراطی «پگیدا» کماکان تبلیغات علیه پناهجویان را سرلوحه شعارهای خود قرار داده‌اند.
۴) در مقدمه گزارش سالانه اداره مبارزه با تبعیض در آلمان آمده است: سال ۲۰۱۹ سالی بوده که در آن تنفر و انسان‌ستیزی در قبال گروه‌هایی خاص در آلمان رد پای عمیقی و دردناکی به جای گذاشته است. طبق ارزیابی این اداره خشونت، تنفر و نفرت‌پراکنی تنها قله کوه یخی هستند که از گرایش‌های نژادپرستانه و تبعیض‌آمیز بنا شده است و خود را در برخوردهای روزمره نشان می‌دهند.
۵) تبعیض نژادی و خشونت در شرق آلمان علیه خارجیان و خارجی‌تباران بشدت رواج دارد. ایرانیان نیز با اینکه در مقایسه با سایر اقلیت‌های خارجی دیگر در آلمان از موقعیت نسبتاً خوب و احترام نسبی برخوردارند، از این خشونت‌ها مصون نمانده‌اند، زیرا نژادپرستان هر غیرآلمانی را مورد آزار و حمله قرار می‌دهند. اخیراً در شهر کمنیتس واقع در شرق آلمان دو رستوران متعلق به ایرانی‌ها و یهودیان مورد حمله راستگرایان قرار گرفت. ایجاد فضای ترس و تردید به گفته مدیران اقتصاد آلمان سبب شده است که متخصصان کمتری حاضر به استفاده از ویزای کار برای اشتغال در آلمان شوند و بسیاری از خارجیان نیز این کشور را ترک کنند. مدیران صنایع آلمان بارها هشدار داده‌اند که تشدید عملیات راستگرایان نه تنها سبب انصراف متخصصان از کار در آلمان می‌شود، بلکه سرمایه‌گذاران خارجی را نیز از انگیزه فعالیت در آلمان تهی می‌کند.
۶) مرکز پژوهشی «انفراتست- دی مپ» در نظرسنجی جدید خود این مسئله را بازگو کرده است که جامعه آلمان هنوز با پدیده نژادپرستی دست و پنجه نرم می‌کند. ۶۴ درصد از افراد اشتراک کننده در این نظرسنجی نژادپرستی را یک مشکل خوانده‌اند که از این میان، ۱۷ درصد آن را یک «مشکل بسیار بزرگ» و ۴۷ درصد دیگر آن را یک «مشکل بزرگ» عنوان کرده‌اند. در مقابل حدود ۳۵ درصد این افراد گفته‌اند که نژادپرستی یک مشکل کوچک و یا هیچ مشکل نیست. مسئله نژادپرستی در هفته‌های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است، گفتنی چندی پیش مسعود اوزیل، فوتبالیست ترک تبار آلمانی، انجمن فوتبال آلمان را متهم به نژادپرستی کرد. علاوه بر این، خانواده‌های قربانیان قتل‌های زنجیره‌ای نئونازی‌ها پس از محاکمه مظنون اصلی، از نتیجه محکمه ابراز سرخوردگی کردند و گفتند که در نظام قضایی آلمان تبعیض ساختاری وجود دارد.
۷) شهروندان آلمانی در بسیاری از شهرهای این کشور با تشکیل زنجیره انسانی پیوند همبستگی ایجاد کرده و علیه نابرابری‌های اجتماعی و نژاد پرستی اعتراض کردند. در هامبورگ بر اساس اطلاعات پلیس حدود یکهزار نفر در این اعتراضات شرکت کردند. معترضان تابلوهایی را در حمایت از سیاه پوستان در دست داشتند. حرکت‌های اعتراضی بین‌المللی به مرگ جورج فلوید، شهروند سیاهپوست آمریکایی که در پی عملیات خشونت‌آمیز پلیس کشته شد، به بحث‌ها در باره نژادپرستی در کشورهای گوناگون از جمله آلمان دامن زده است.
۸) همچنین در روز شنبه در برلین نیز در تظاهراتی مشابه ۲۰۰۰ تن در مقابل سفارت آمریکا شرکت کردند. به گفته پلیس این تقریباً جزو بزرگترین تظاهرات در برلین بود و حدود ۱۵۰۰ تن در آن شرکت داشتند. شرکت کنندگان پلاکاردهایی در دست داشتند که روی آنها شعارهایی چون «نمی‌توانم نفس بکشم»، «عدالت برای فلوید» و «سیاه بودن جرم نیست» حمل می‌کردند.
۹) همچنین تظاهراتی با شرکت ده‌ها هزارتن از مردم برلین برای ابراز همبستگی در دوران کرونا و علیه نژادپرستی در تاریخ ۱۴ ژوئن برپا داشتند. این تظاهرات به دعوت جنبشی به نام «جدائی ناپذیر» به صورت یک زنجیره انسانی ٩ کیلومتری در پایتخت آلمان برگزار شد. در این برنامه هزاران تن در حالی که با رعایت سه متر فاصله به وسیله نوارهای رنگارنگ به یکدیگر وصل شده بودند، بنرهایی را حمل می‌کردند که روی آنها شعارهائی علیه نژادپرستی و بی عدالتی اجتماعی نوشته شده بود. در برخی موارد نیز شعارهائی نظیر «زمین مادر شما است» نشان می‌داد که حفاظت از محیط زیست نیز یکی از خواسته‌های مهم تظاهرکنندگان است.
تظاهرات پایتخت ساعت ۱۴ از دروازه تاریخی براندنبورگ آغاز شد. در آنجا گروهی از زنان با کلاه‌های صورتی و ماسک بر چهره دست به تظاهرات زدند که خود را «مادربزرگ‌ها علیه راستگرایان» نام نهاده‌اند. به گزارش روزنامه تاگس اشپیگل سازماندهندگان تظاهرات برلین پیشاپیش اعلام کرده بودند که دست کم بیست هزار تن در این تظاهرات شرکت خواهند کرد. به همین دلیل ١٢٠٠ پلیس مامور حفظ امنیت شده بودند. آنها در طول تظاهرات مرتب از مردم می‌خواستند که ماسک بزنند و فاصله را با یکدیگر رعایت کنند.
۱۰) گفتنی است جنبش «جدائی ناپذیر» مردم آلمان را در سراسر کشور به تظاهرات روز یکشنبه برای «همبستگی در بحران کرونا» و علیه نژادپرستی فراخوانده بود. در نتیجه این فراخوان در بسیاری از شهرهای دیگر آلمان از جمله هامبورگ، لایپزیگ، فرایبورگ؛ کمنیتس، مونستر و پاساو هزاران تن دست به تظاهرات زدند.
شرکت کنندگان پلاکاردهایی در دست داشتند که روی آنها شعارهایی مانند «زندگی سیاهان باارزش است»، «نمی‌توانم نفس بکشم» و نوشته‌هایی علیه خشونت پلیس آمریکا و همچنین پلاکاردهایی در دفاع از تنوع قومی و جلوگیری از خشونت و نژادپرستی در آلمان نیز در دست تظاهرکنندگان به چشم می‌خورد.
در شهر برلین به دلیل تعداد زیاد شرکت کنندگان در تظاهرات ماموران پلیس خیابان‌های اطراف میدان الکساندر پلاتز، محل تجمع تظاهرکنندگان را مسدود کردند که باعث ایجاد راه‌بندان زیادی در پایتخت آلمان شد.
۱۱) روز شنبه علاوه بر برلین در شهرهای دیگر آلمان نیز تظاهرات مشابهی برگزار شد. از جمله در مونیخ حدود ۲۰ هزار نفر علیه نژادپرستی تظاهرات کردند. در شهر فرانکفورت نیز بیش از هشت هزار نفر در اعتراض به رفتار خشن پلیس آمریکا و در جلوگیری از نژادپرستی و تبعیض در آلمان دست به تظاهرات زدند.
در هر دو این شهرها و بسیاری دیگر از شهرهای آلمان شرکت کنندگان به مدت هشت دقیقه و ۴۶ ثانیه سکوت کردند و بر زمین نشستند. این زمانی بود که مامور پلیس آمریکایی زانوی خود را روی گردن جورج فلوید فشار داد تا زمانی که این سیاهپوست جان خود را از دست داد.
هزاران نفر در دوسلدورف در یک راهپیمایی سکوت شرکت کردند. شهر کلن نیز شاهد برگزاری دو تظاهرات جداگانه بود که در آن چندین هزار نفر با در دست داشتن پلاکاردها و دست‌نوشته‌های زیادی علیه نژادپرستی گرد هم آمدند. این نوع تجمعات و «اعتراضات در سکوت» در شهرهای دیگر ایالت نوردراین وستفالن مانند مونستر، دورتموند، لورکوزن و بن برگزار شد.
در دوسلدورف، تظاهرکنندگان در جلوی ساختمان سندیکای سراسری آلمان ایستادند و به مدت هشت دقیقه و ۴۶ ثانیه سکوت کردند، پس از آن تظاهرکنندگان به سمت پارلمان ایالتی حرکت کردند. سازمان دهندگان این تظاهرات به خبرگزاری آلمان گفتند: «ما با برگزاری این تظاهرات می‌خواهیم اعتراض شدید خود را علیه نژادپرستی نه فقط در ایالات متحده، بلکه همچنین در آلمان نشان دهیم.»
در شهر هامبورگ هم بیش از ۱۴ هزار نفر در تظاهرات شرکت داشتند. در بروشورها و پوسترهای تظاهرکنندگان در شهر دورتموند نیز از جمله شعار «نه به نژادپرستی - ما با هم قدرتمندیم» به چشم می‌خورد. صدها نفر در تظاهرات این شهر شرکت کرده بودند.
طبق گفته پلیس در شهر اوسنابروک نیز حدود دو هزار نفر در یک «تظاهرات در سکوت» شرکت کردند. تظاهرکنندگان در این شهر نیز به دفاع از تنوع قومی و علیه نژادپرستی در آلمان پلاکاردهایی با عنوان «اوسنابروک رنگارنگ است» در دست داشتند.
در تظاهرات مشابهی که در گوتینگن و سایر شهرهای آلمان برگزار شد، نیز به گفته ماموران پلیس شرکت کنندگان به طور عمده «به صورت مسالمت‌آمیز، با رعایت فاصله‌گذاری در دوران شیوع کرونا و زدن ماسک» حضور داشتند.