خبرگزاری مهر، گروه جامعه: پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ چند سالی است که ادعا می‌کند ترافیک پایتخت را به صورت هوشمند از مرکزی به نام «مرفوک» کنترل می‌کند، به منظور معرفی این مرکز و تشریح وظایف کاربرانی که در مرفوک مشغول به کار هستند با سرهنگ محمد رازقی رئیس مرکز فرماندهی و کنترل هوشمند ترافیک پلیس راهور تهران بزرگ به گفت‌وگو پرداختیم که این گفت‌وگو را می‌توانید در ادامه بخوانید.
در ابتدا بفرمائید «مرفوک» چیست؟
هر سازمانی یک جایی به نام مرکز کنترل دارد. اگر اداره آب و فاضلاب، برق، گاز و هر جای دیگر بروید یک قسمتی دارد که کنترل امورات عملیاتی را انجام دهد تا ناهماهنگی پیش نیاید. در سازمان‌های نظامی این امر مهم‌تر است و به اسم مرکز فرماندهی و کنترل شناخته می‌شود. کلمه مرفوک هم مخفف مرکز فرماندهی و کنترل است که در محل‌های نظامی به خصوص انتظامی، بلااستثناء وجود دارد چون فرمانده باید توسط همین مرکزی که تأسیس می‌شود فرماندهی کند.
از قدیم مرکز فرماندهی و کنترل راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ جای بزرگی بود و علت آن هم این بود که ترافیک تهران گستردگی خیلی زیادی دارد، ۲۰ میلیون سفر روزانه در شهر تهران داریم. شاید جمعیت خیلی از کشورها را با هم جمع کنیم ۲۰ میلیون نشود، اما در شهر تهران ۲۰ میلیون سفر روزانه را مدیریت می‌کنیم.
ترافیک تهران مثل پازلی است که ۲۰ میلیون قطعه دارد، وقتی که مردم صبح به سر کار می‌روند همانند پازلی است که تصویر آن بهم ریخته می‌شود، تا ظهر یک بار توسط پلیس راهنمایی و رانندگی این پازل مرتب می‌شود و همه به محل کار خود می‌روند و شهر نظم پیدا می‌کند، بعد از ظهر که مردم می‌خواهند به خانه برگردند، دوباره این پازل ۲۰ میلیون قطعه‌ای بهم می‌خورد و تا شب که همه به محل استراحت خود برگردند، این تصویر ساخته می‌شود.
مدیریت این امر بسیار سخت است. چراکه اگر تصادفی در یک جایی از تهران اتفاق افتد برابر تجربه و بررسی‌های علمی که انجام شده یک واحد تأخیر، ۵ واحد تأخیر ایجاد می‌کند. یک تصادف در محور بزرگراهی به مدت یک دقیقه، ۵ دقیقه بار ترافیک را عقب می‌اندازد. اگر این یک دقیقه ۲۰ دقیقه شود، یعنی ۵ تا ۲۰ دقیقه ترافیک عقب می‌افتد و مردم در ترافیک می‌مانند.
از اول محل مرفوک راهور تهران بزرگ در همین مکان و به همین شکل بود؟
تا دو سال قبل محل استقرار ما اینجا نبود. از مهر ماه ۱۷ مهر ماه سال ۹۷ در هفته نیروی انتظامی این مرکز به عنوان مرکز فرماندهی و کنترل هوشمند پلیس راهنمایی و رانندگی (مرفوک) افتتاح شد. از آن روز اول تمام تلاش ما این است که تمام ابزارهایی که برای کنترل ترافیک شهر تهران نیاز است اینجا داشته باشیم.
واقعاً برای مدیریت ترافیک تهران به محلی مثل مرفوک نیاز است؟
شاید تا ۱۰-۵ سال پیش امکان داشت ترافیک تهران را به صورت سنتی مدیرتی کرد ولی گستردگی به حدی شده، پیچیدگی به حدی شده که به جز استفاده از ابزارهای هوشمند امکان کنترل ترافیک تهران وجود ندارد. ابزارهای هوشمندی که با توجه به وضعیت کشور، با توجه به وضعیتی که نیروی انتظامی و راهنمایی و رانندگی دارد، در صدد هستیم از آن استفاده کنیم و در حال حاضر هم استفاده می‌کنیم که بتوانیم مدیریت ترافیک را از حالت سنتی دربیاوریم و به حالت هوشمند و استفاده از فناوری روز سوق دهیم.
کسی که اینجا به عنوان مأمور نشسته است با فردی که به عنوان مأمور در چهارراه‌ها حضور دارد، چه تفاوتی دارد؟
کسی که اینجاست نقش مدیریتی و نقش فرماندهی ایفا می‌کند، کسی که در خیابان می‌ایستد نقش عملیاتی اجرا می‌کند. مثلاً فردی که در مرکز است مسئولیت کنترل بخشی از شهر را دارد و باید مراقبت کند تصادف، خرابی، اتفاقی، حادثه‌ای رخ ندهد. اگر حادثه‌ای رخ داد به موقع اقدام لازم را انجام دهد یا اگر اورژانس، آتش نشانی، اعزام تیم کمکی، همکاران انتظامی نیاز است این فرد باید مدیریت کند.
کاربری که اینجا پشت سیستم می‌نشیند اجازه جریمه کردن دارد؟
نوعی جریمه کردن از این محل جریمه کردن نظارتی است. در کنار تسلیمی، الصاقی، دوربین، دوبرگی یک نوع جریمه کردن نظارتی است یعنی فرد در مرکز کنترل با استفاده از تصاویری که وجود دارد تخلفات ساکن را با دوربین می‌بیند همانند مأموری که در خیابان با چشم تخلف را می‌بیند و برای آن تخلف برگه جریمه صادر می‌کند. این مأمور در مرکز برای جریمه کردن قدری محدودیت نسبت به مأموری که در خیابان است دارد و فقط تخلفات ساکن را نظارت می‌کند.
اگر در بزرگراهی خودرویی خلاف جهت حرکت کند، کاربر مرفوک می‌تواند به موضوع ورود کند؟
بله این موارد خاص همانند دنده عقب، خلاف جهت و غیره را سعی می‌کنیم با بی سیم با همکاران هماهنگ کنیم و متخلف را نگه دارند چون برخی مواقع واقعاً حادثه ساز هستند. اگر امکان نداشت از مرکز موارد خاص را جریمه می‌کنیم.
ساعت کاری مرفوک به چه صورت است؟
مرفوک ۲۴ ساعته است. اصل کار ما از زمانی که ترافیک در شهر تهران شروع می‌شود، آغاز می‌شود.
ترافیک تهران از چه ساعتی شروع می‌شود؟
در این بازه زمانی ترافیک تهران حدود ۵:۴۵ دقیقه شروع می‌شود و تا حدود ساعت ۱۰ شب ادامه دارد.
به طور میانگین در تهران روزانه چه تعداد تصادف داریم؟
در شهر تهران روزانه حدود دو هزار تصادف داریم که از مرکز مدیریت می‌شود. یعنی شما تماس با ۱۱۰ می‌گیرید و اعلام تصادف می‌کنید، همکاران ما در مرکز ۱۱۰ تصادف را ثبت سیستم می‌کنند، سیستم این ثبت را به یکی از مناطق ما ارسال می‌کند و از آنجا با بی سیم به گشتی‌های ما اعلام می‌شود تا بازدید شود. این جریان از این مرکز کنترل می‌شود.
اگر زمانی سیستم قطع شود، اختلالی ایجاد شود یک فردی را در این مرکز داریم که ۲۴ ساعته رصد می‌کند و اجازه نمی‌دهد تصادفات بدون مدیریت باشد. برای رسیدگی به تصادفات ۱۵ دقیقه ملاک است.
در تهران روزانه حدود دو هزار تصادف داریم که از مرکز مدیریت می‌شود، یعنی شما تماس با ۱۱۰ می‌گیرید و اعلام تصادف می‌کنید، در مرکز ۱۱۰ تصادف را ثبت سیستم می‌کنند، سیستم این ثبت را به یکی از مناطق ما ارسال می‌کند
بیان کردید در این مرکز، ترافیک تهران به صورت هوشمند اداره می‌شود، توضیحاتی در این خصوص بدهید.
شاید ساده‌ترین تعریف از هوشمند اداره کردن ترافیک تهران از اینجا این است که با دوربین می‌توانیم تمام معابر را ببینیم و کنترل کنیم. با دوربین کنترل کردن به نوعی هوشمند است تا اینکه دوربین به این قابلیت مجهز شود تا تصاویر خرابی‌ها را بدهد و ما صحنه را بیاوریم و ببینیم واقعاً تصادف شده یا خیر. این حداکثر هوشمند سازی در زمینه رصد است.
فردی که اینجا به عنوان فرمانده پشت سیستم می‌نشیند به غیر از دانش پلیسی باید مهارت دیگری هم داشته باشد؟
به جز دانش انتظامی و دانش راهوری که همه همکاران ما دارند، قطعاً باید فراتر باشد. یکی از وظایف کسانی که اینجا هستند پاسخگویی به مردم است. به عنوان مثال شما الان به ۱۱۰ زنگ بزنید و بگویید می‌خواهم گواهینامه بگیریم و شرایط اخذ گواهینامه چیست. اپراتور ۱۱۰ که این را نمی‌داند و باید به پلیس راهور وصل کنند، کسی که اینجا نشسته پاسخگوی شهروند در رابطه با سوالی که دارد است.
مأموری که اینجا نشسته است باید این شرایط را بداند. مثلاً کسی که در خصوص معاینه فنی خودور و مسائل مربوط به راهنمایی و رانندگی سوال دارد این اپراتورها در مرکز پاسخگو هستند.
شما اجازه دارید با دوربین داخل خودرو را رصد کنید؟
نیازی به این کار نیست و هیچگاه این کار را انجام نمی‌دهیم.
اگر به موردی مشکوک شوید چطور؟
کار ما ترافیک است و سعی می‌کنیم با این دوربین‌ها ترافیک را بررسی کنیم. ۹۹ درصد کار ما این است. البته برخی مواقع موارد خاصی ایجاد می‌شود که نیاز باشد وسیله را از نزدیک بررسی و رصد کنیم.
مثل خودرویی که پلاک خود را پوشانده باشد یا درگیری در خودرو وجود دارد.
بله. موارد این چنینی همچون پوشش پلاک در کنار کار اصلی ما انجام می‌شود. بعضاً پیش می‌آید درگیری بین نفرات در خودرو ایجاد می‌شود و ما اتفاقی رصد می‌کنیم و برای اینکه تصویر ضبط شود و محفوظ بماند زوم می‌کنیم تا پلاک وسایل نقلیه و نفرات مورد درگیری را داشته باشیم.
در طرح ناظر هم از طریق رصد دوربین‌های شما پیامک ارسال می‌شود؟
خیر. به هیچ عنوان به ما ربطی ندارد. آن مربوط به پلیس فاوا است. این مسائل مربوط به پلیس امنیت است. ما در پیامک کشف حجاب و طرح ناظر دخالتی نداریم.
تصاویری که رصد می‌کنید ضبط و بایگانی می‌شود یا تنها به صورت رصد است؟
این تصاویر تا ۷۲ ساعت ضبط می‌شود و تا ۴۲ ساعت قابلیت دارد به عقب برگردیم و صحنه‌ای که ضبط شده را ذخیره کنیم.
نگه داشتن تصاویر و فیلم‌ها چه فایده‌ای دارد؟
خیلی مواقع تصادفی اتفاق افتاده است و فوتی و جرحی و خسارتی بوده است و دید دوربین ما به آن سمت بود و اتفاقی ضبط کرده است. وقتی تصادفی را می‌بینیم اگر در معرض دوربین باشد تصویر را به عقب برمی گردانند و صحنه‌هایی از آن را استفاده می‌کنند.
پلیس راهنمایی و رانندگی در پیامک کشف حجاب و طرح ناظر هیچ‌گونه دخالتی ندارد
یکی از این استفاده‌ها این است که کارشناس ما به راحتی می‌تواند نظر بدهد چه کسی مقصر است. استفاده دیگر در امر آموزش است. برای اینکه مردم عواقب تخلفات خود را ببینند از این فیلم‌ها و صحنه‌های برخورد شدید استفاده می‌کنیم. صحنه‌هایی ضبط شده که هم کارشناس را کمک کرده تا نظر دقیقی بدهد و مدرک استناد است و هم در امر آموزش استفاده می‌شود.
آیا تا به حال تصادفی بوده که در جایی کسی فرار کرده است و با استفاده از این فیلم‌ها شناسایی شدند؟
بله. چندین مورد برای من پیش آمده است که تصادفی رخ داده و طرف فرار کرده و با دوربین رصد کردیم و شماره را برداشتیم و تماس گرفتیم و یا شماره را برای تشکیل پرونده دادیم و فرد احضار شده و پاسخگوی تصادف بوده است.
در این مرکز پلیس می‌تواند کدام معابر و خیابان‌ها را رصد کند؟
در مرفوک تهران بزرگ، شهر تهران و جاده‌های منتهی به شهر تهران را رصد می‌کنیم. ۹۰ درصد معابری که کاربری ترافیکی دارد را در این مرکز رصد می‌کنیم. میادین و بزرگراه‌ها و تقاطع‌های اصلی شهر تهران و منطاقی که کاربری ترافیکی دارد، هر محوری که محوری و فرعی محسوب نمی‌شود را رصد می‌کنیم.
دوربین‌هایی که در اینجا از آن استفاده می‌کنید متعلق به پلیس راهور است یا شهرداری یا جای دیگر است؟
دوربین‌هایی که ما داریم دوربین‌هایی است که راهنمایی و رانندگی نصب کرده است، همچنین تصاویر دوربین‌هایی که شهرداری هم نصب کرده است را داریم. غالب دوربین‌هایی که در سطح شهر نصب می‌شوند برای شهرداری است و تعدادی برای راهنمایی و رانندگی است.
حتی برخی جاها مثل داخل بهشت زهرا که سازمان بهشت زهرا دوربین نصب کرده است را به ما هم دسترسی داده‌اند تا برای روزهای پنج شنبه و جمعه داخل بهشت زهرا و داخل قطعات ترافیک سنگین می‌شود بتوانیم با استفاده از دوربین‌ها کنترل ترافیک را انجام می‌دهیم. یکسری دوربین‌ها هم برای اداره راهداری است که تصاویر اطراف شهر تهران را به ما می‌دهد، از این دوربین‌ها در زمینه کنترل ترافیک استفاده می‌کنیم.