خبرگزاری مهر- گروه بین الملل: تاریخچه قرارداد ۲۵ ساله میان ایران و چین به سفر «شیء جین پینگ» رئیس جمهوری چین در بهمن ماه سال ۹۴ به تهران باز می‌گردد. زمانی که دو کشور بیانیه مشترک و رسمی را امضا کردند که در یکی از بندهای آن از اراده راسخ دو طرف برای گسترش همکاری‌های جامع ۲۵ ساله سخن گفته شد.
رئیس جمهوری چین پس از این توافق گفت: «اقتصاد چین و ایران مکمل یکدیگر هستند و در این سفر درخصوص برنامه‌ریزی برای همکاری استراتژیک ۲۵ ساله به توافق رسیده‌ایم و آماده گسترش و تعمیق همکاری‌ها در بخش‌های فرهنگی، آموزشی، فناوری، نظامی و امنیتی در سطح شرکای راهبردی هستیم و ایجاد سازوکاری برای افزایش همکاری‌های امنیتی در مواجهه با تروریسم را ضروری می‌دانیم.»
موضوع سال گذشته و در سفر «محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه به چین پی گرفته و سند ابتدایی و پیش نویس به مقامات چینی ارائه شد. در ادامه تعیین جزئیات مورد نظر ایران و چین درباره همکاری مشترک، اول تیر ماه سال جاری هیأت دولت پیش‌نویس دیگری از این برنامه ۲۵ ساله را تصویب و ظریف را مأمور ادامه مذاکرات با چین کرد.
از طرفی تنش‌های چین و آمریکا درخصوص موضوعاتی چون هنگ‌کنگ، تایوان، دریای چین جنوبی، هواوی و ویروس کرونا افزایش یافته و بحث توافق تجاری دو کشور با موانع بسیار زیادی مواجه شده است.
در این راستا خبرنگار مهر گفتگویی با «پل پیلار» رئیس سابق بخش تحلیل عملیات سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) انجام داده که در ادامه می‌آید.
لازم به ذکر است که «پل پیلار» از اساتید دانشگاه «جرج تاون» آمریکا است و تاکنون مسئولیت‌های متعددی را بر عهده داشته که از جمله آنها می‌توان به ریاست واحد تحلیل عملیات‌های سیا در شرق نزدیک، خلیج فارس و جنوب آسیا اشاره کرد. پیلار همچنین سابقه حضور در شورای اطلاعات ملی آمریکا را به عنوان یکی از اعضای اصلی این شورا در کارنامه فعالیت خود دارد.
*با تصویب قانون امنیت هنگ کنگ، تنش‌های آمریکا و چین وارد مرحله جدیدی شده‌اند. دلایل تشدید تنش‌های آمریکا علیه چین چیست؟
دلایل مختلفی وجود دارد که برخی از آنها به اهداف چین و برخی دیگر به اهداف ایالات متحده آمریکا بر می‌گردد. تحمیل اقدامات امنیتی سرزمین اصلی در هنگ کنگ بخشی از الگوی بزرگ‌تر قاطعیت چینی‌ها است که به تنش‌ها افزوده است.
فعالیت‌های نظامی چین در دریای چین جنوبی، که از چند سال قبل شروع شده، از دید آمریکا منبع نگرانی استراتژیک است. دو سیاست دولت ترامپ بر تنش‌ها با پکن افزوده است: اول ادامه جنگ تجاری با چین. دوم تلاش واشنگتن جهت سرزنش چین به علت شیوع ویروس کرونا.
*تنش میان ایالات متحده آمریکا و چین حتی به نرم افزاری مانند TikTok نیز رسیده و ایالات متحده آمریکا گفته است که استفاده از این نرم افزار را محدود خواهد کرد. این تنش‌ها در حالی رخ می‌دهد که ایالات متحده آمریکا خود را در تبادل اطلاعات و آزادی بیان، آزاد می‌داند و این محدودیت با آن ادعا مغایر است. دلایل نگرانی ایالات متحده از این نرم افزار و قدرت تکنولوژیکی چین در این زمینه چیست؟
دلیل بیان شده که تا حد زیادی دلیلی واقعی نیز است، این است که همواره این نگرانی وجود دارد که کاربران TikTok خودشان داده‌ها را در معرض نمایش حکومت چین قرار دهند. اعلام شده پکن ممکن است از آنها برای اهداف دیگر استفاده کند. ابتکار عمل علیه TikTok همچنین راه دیگری برای تحریم چین به دلایل دیگر است.
*ایران و چین توافق ۲۵ ساله در زمینه‌های مختلف امنیتی، نظامی، انرژی و غیره امضا کرده‌اند. براساس این توافق نامه، همکاری دو کشور در زمینه‌های مختلف وارد مراحل جدیدی خواهد شد. آیا این توافق همکاری دو کشور را به سطح استراتژیک تبدیل می‌کند؟
انگیزه‌های اساسی از سوی هر دو طرف، به ویژه طرف ایرانی برای تعمیق این رابطه وجود دارد. در مواجهه با ادامه تحریم‌های ایالات متحده آمریکا، ایران چین را منبع مهمی برای حمایت از خارج می‌داند که راهی برای جلوگیری از انزوا است.
منافع چین در درجه اول با اقتصاد و انرژی ارتباط دارد، اما این رابطه همچنین راهی برای ادعای نقش در خاورمیانه است. اگرچه همکاری نظامی ممکن است گسترش یابد، احتمالاً این رابطه به وضعیت یک اتحاد کامل امنیتی متقابل تبدیل نخواهد شد.
*آیا همکاری نظامی و امنیتی ایران و چین بر همکاری چین با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تأثیر خواهد گذاشت؟ و آیا می‌تواند تمایل آنها به غرب و ناتو را افزایش دهد؟
چین سیاستی را دنبال می کند که روابط با ایران مانعی بر روابط این کشور با اعضای شورای همکاری خلیج فارس نخواهد بود. احتمالاً فعالیت چین در منطقه تأثیر قابل توجهی بر نگرش کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نسبت به غرب و ناتو نخواهد داشت.
به این دلیل که چین نمی‌خواهد وارد یک اتحاد تمام عیار با ایران وارد شود، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس احتمالاً در مورد روابطشان با غرب محاسبات اساسی را انجام نمی‌دهند.
*به طور کلی، همکاری ایران و چین چگونه روی ائتلاف‌های منطقه خلیج فارس تأثیر خواهد گذاشت؟
چین در وهله اول به تجدید نظر در مورد ائتلاف‌ها و اتحادها در منطقه فکر نمی‌کند. به همین دلیل بعید است همکاری ایران با چین تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر ائتلاف‌های موجود در منطقه داشته باشد.
*آیا این توافق می‌تواند راه را برای عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای هموار کند؟
ایران از قبل خواستار عضویت در سازمان همکاری شانگهای بود – سازمانی که تمایل خود را برای گسترش نشان داد زمانی که هند و پاکستان سه سال پیش عضو آن شدند. ایران وضعیت ناظر را در این سازمان دارد. پس از لغو تحریم‌های سازمان ملل به دنبال مذاکره درباره برجام، «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین اعلام کرد که وی از عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای حمایت خواهد کرد.