خبرگزاری مهر، گروه بین الملل -رویا فریدونی: بحث در خصوص منطقه شرق مدیترانه و ذخایر انرژی در این منطقه یکی از مهمترین مسائلی است که این روزها مورد توجه کشورها قرار گرفته است. ترکیه، قطر، مصر، یونان و قبرس از جمله کشورهایی هستند که به این مسئله توجه بسیار زیادی از خود نشان داده و هرکدام به نوعی به دنبال پیروزی در این رقابت هستند.
ترکیه در نوامبر ۲۰۱۹ در خصوص حریم دریایی ترکیه و لیبی در دریای مدیترانه و همچنین توسعه همکاریهای امنیتی و نظامی میان دو طرف با دولت وفاق ملی دو توافق نامه امضا کرد.
به موجب توافق نامه نخست آنکارا می‌تواند دایره حفاری‌های خود در دریای مدیترانه را به دور از مرزهای دریایی‌اش گسترش دهد و از سواحل جنوبی خود تا سواحل شمال شرق لیبی، یک منطقه اقتصادی انحصاری ایجاد کند. این امر باعث شده تنش‌ها در این خصوص با یونان و قبرس شدت بگیرد. به گونه‌ای که این کشورها توافق یاد شده را محکوم کرده و آن را غیر قانونی خواندند.
توافق بر سر همکاریهای امنیتی و نظامی هم به ترکیه اجازه حمایت از دولت وفاق ملی در جنگ با خلیفه حفتر را می‌داد.
روز چهارشنبه هفته گذشته نیز رسانه‌های ترکیه اعلام کردند که نیروی دریایی ترکیه به همراه نیروهای مسلح این کشور قرار است در آینده‌ای نزدیک به منظور حفظ آمادگی برای ورود به نبرد احتمالی در دریای مدیترانه رزمایشی را در سواحل لیبی برگزار کند.
می‌توان گفت تنش‌های داخلی در لیبی و کشیده شدن آن به شرق دریای مدیترانه به موضوعی برای رقابت بر سر دستیابی به میادین انرژی و گسترش نفوذ در این منطقه تبدیل شده است.
در این خصوص خبرنگار مهر با «عمر فاتح اوزکان» کارشناس مسائل خاورمیانه گفتگویی انجام داده که مشروح آن را می‌خوانید:
*همان‌طور که می‌دانید ترکیه با دولت وفاق ملی در مورد حریم دریایی در دریای مدیترانه و تقویت همکاریهای امنیتی و نظامی دو قرارداد امضا کرده است. دولت آنکارا با این اقدام چه سیاستی را دنبال می‌کند؟
بی تفاوت ماندن ترکیه نسبت به اوضاع لیبی و شرق مدیترانه به طور مستقیم بر موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک آنکارا تأثیر خواهد گذاشت. بنابراین، ترکیه با امضای توافق نامه‌ای پیرامون حوزه فعالیت دریایی با لیبی حریم بخشی از مرزهای دریایی خود در شرق دریای مدیترانه را تعیین کرد.
دولت فائز سراج نیز از زمان امضای این توافق نامه در نوامبر ۲۰۱۹ با حمایت‌های ترکیه به دستاوردهای قابل توجهی دست یافته است. ترکیه با چنین توافق نامه‌هایی می‌خواهد منطقه انحصاری اقتصادی خود را تعیین کرده و از فعالیت کشورهای دیگر برای بهره برداری از منابع انرژی در این منطقه جلوگیری کند.
ترکیه علی‌رغم اعتراضات بخش یونانی نشین قبرس، اسرائیل و مصر با توافق نامه امضا شده توانست بخشی از حقوق خود را در دریای مدیترانه شرقی تضمین کند.
*نیروی دریایی ترکیه از اجرای یک رزمایش دریایی گسترده در سواحل لیبی در آینده خبر داده است. رسانه‌های ترکیه اعلام کردند که این رزمایش به مثابه آموزشی برای مقابله با جنگ احتمالی در دریای مدیترانه است. شما این مسئله را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ترکیه از موقعیت حساسی در مرکز جغرافیای افرو-اوراسیا برخوردار است و با شعار «امنیت در کشور خود و حفظ قدرت دریایی» به دنبال تقویت حضور خود در دریای مدیترانه است.
علاوه بر مساله انرژی، تلاش بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای برای گسترش نفوذ خود در قبرس، سوریه و لیبی نیز یکی از عمده ترین مسائل در مدیترانه شرقی به شمار می‌رود.
ترکیه در جهت رسیدن به منافع خود گام برمی‌دارد؛ بنابراین چه اقداماتی که تاکنون انجام داده و چه اقداماتی که در آینده انجام خواهد داد همگی در راستای رسیدن به منافع خود است.
*فعالیت‌های ترکیه در شمال لیبی چه تأثیری بر روابط آن با کشورهای همسایه داشته است؟
ترکیه، تحولات لیبی را مستقل از تنش‌های موجود در مدیترانه شرقی ندیده است. سیاست ترکیه در قبال لیبی که با هدف حمایت از دولت فائز سراج و رسیدن به راه حل سیاسی است، باعث آشفتگی کشورهای حامی حفتر شد.
با این حال دولت وفاق ملی با حمایت ترکیه توانست طرابلس و اطراف آن را پاکسازی کرده و پایگاه هوایی الوطیه که یکی از مهمترین پایگاه‌های استراتژیک تحت سیطره نیروهای ژنرال خلیفه حفتر بود را از دست این نیروها خارج کند. می‌توان گفت که حضور ترکیه در لیبی نقشه کشورهای حامی حفتر را نقش بر آب کرد.
* چرا کشورهای اروپایی در لیبی ترکیه را به عنوان رقیبی برای خود می‌بینند؟
در بحران لیبی که در آن هر کس در جهت رسیدن به منافع خود تلاش می‌کند، ترکیه یکی از مهمترین کشورهایی بود که از دولت فائز سراج حمایت کرد. تمرکز ترکیه بر محور راه حل سیاسی و حمایت از دولت فائز سراج آن را به یکی از قدرتمندترین بازیگران در لیبی تبدیل کرده است. طبیعی است که هر چه دولت تحت حمایت ترکیه به پیروزی نزدیکتر می‌شود کشورهای اروپایی ترکیه را به عنوان رقیبی برای خود ببینند.
*چرا لیبی در این حد اهمیت پیدا کرده است که بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه ای علاقه به نقش‌آفرینی در آن دارند و حاضر نیستند عرصه را به دیگری واگذار کنند؟
اهمیت روزافزون مدیترانه شرقی و ذخایر غنی نفتی لیبی یکی از عواملی است که باعث اهمیت لیبی شده است. لیبی از موقعیت استراتژیک بالایی برخوردار است و بسیاری از بازیگران جهانی و منطقه‌ای در تلاش هستند تا حضور خود را در این کشور تقویت کنند.
۹ سال از تنش‌های داخلی در لیبی می‌گذرد و کشورهای منطقه‌ای می‌خواهند به نفع خود یک ساختار سیاسی ایجاد کنند. کشورهایی مانند مصر، امارات، عربستان سعودی، اسرائیل، روسیه و فرانسه درحالیکه تلاش می‌کنند با حمایت از حفتر به این اهداف خود برسند؛ ایتالیا، قطر و به خصوص ترکیه نیز از دولت فائز سراج حمایت می‌کنند.
*پیش بینی شما از آینده تحولات لیبی چیست؟
پیش بینی قطعی در مورد آینده لیبی کار دشواری است. کشورهایی مانند مصر و امارات نمی‌توانند به راحتی شکست حفتر را بپذیرند. بنابراین در چنین شرایطی پایان دادن به بحران لیبی کار دشواری به نظر می‌رسد.