خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه: به مناسبت فرارسیدن ایام عید غدیر خم با حجت الاسلام امیر عبدالملکی، مسئول گروه جهادی الکفیل و از اعضای گروه جهادی جامعه وعاظ انقلابی برویم گفتگویی انجام داده ایم که در ادامه می خوانید؛
در ابتدا باید توجه داشته باشیم که خداوند متعال هرگز مسلمانان و اهل زمین را بدون حجت نگذاشته و بارها در قرآن و روایت‌های متعدد بر این مسئله تأکید شده است. حتی برادران اهل سنت نیز این مسئله را قبول دارند و تأیید می‌کنند که جامعه اسلامی هرگز بدون رهبر و حجت نبوده است. در قرآن کریم نیز بارها این مسئله مورد تأکید قرار گرفته و از این نظر نمی توان ادعای نبود رهبر برای جامعه اسلامی و بروز اختلاف را قبول کرد.
با استناد به کتب معتبر تاریخی پیامبر گرامی اسلام بارها حضرت علی (ع) را به عنوان وصی و خلیفه بعد از خود معرفی کرده اند. نباید تصور شود که این مسئله تنها در واقعه غدیر خم و حج الوداع رخ داده است، بلکه پیامبر بارها حضرت را به عنوان نماینده خود در رویدادها و وقایع مختلف تعیین کرده اند که برادران اهل سنت نیز این موضوع را قبول دارند. بنابراین اینکه گفته شود پیامبر (ص) حضرت علی (ع) را تنها در حج الوداع به عنوان ولی مسلمانان قرار داده است، درست نیست البته در واقعه غدیر این موضوع برای آخرین بار به اعلام عموم رسید.
جد بزرگوار حضرت امام خمینی (ره) کتابی به‌نام عبقات الانوار دارند که مرحوم علامه امینی در تفسیر خود از این کتاب، علی (ع) را محور غدیر می‌داند. این کتاب درباره حدیث الثقلین است و در آن به ۱۵۱ دلیل و برهان علی (ع) را محور غدیر معرفی می‌کند. اهل سنت هم این کتاب را قبول دارند، اما می‌گویند پیامبر (ص) در واقعه غدیر، علی (ع) را به عنوان دوست خود معرفی کرده اند. نمی‌توان قبول کرد که پیامبر گرامی اسلام، ۳ روز مردم را در غدیر به نزد خود فرا بخواند و در این ایام حضرت علی (ع) را تنها به عنوان دوست خود معرفی کند. همین اختلاف دیدگاه‌ها باعث شده است قرائت‌های مختلفی از دین ارائه شود.
برخی اهل سنت می‌گویند شیعیان قرآن را قبول ندارند! اتهامات ناروایی که بعضی مغرضین دامن می‌زنند تا قلوب مسلمین را از هم جدا کنند. دشمنان اسلام سعی دارند حضرت علی (ع) را عامل نفاق و چند دستگی در جهان اسلام معرفی کنند در حالی که اهل سنت برخی اقدامات معاویه و یزید مانند جنگ با حضرت علی (ع) را قبول ندارند و این کار را درست نمی‌دانند. پیامبر در واقعه غدیر حضرت علی (ع) را اسوه معرفی می‌کنند و می‌فرمایند اگر دیدید مردم به یک سمت و علی (ع) به تنهایی به سمت دیگری می‌رود به دنبال او بروید که او اسوه حسنه است. با چنین فرمایشاتی چگونه می‌توان پذیرفت که حضرت علی (ع) باعث چند دستگی در اسلام شده است؟ این حرف عمق کینه و دشمنی دشمنان اسلام را از وحدت و یکپارچگی جهان اسلام در مقابل استکبار نشان می‌دهد. باید با ارائه استدلال‌های دقیق فقهی و منطقی با این حرکت‌ها به صورت اصولی مقابله کرد.
علامه طباطبایی می‌گویند که در عزایی مانند عاشورا و برای سید الشهدا (ع)، کار بزرگی انجام می‌شود و شیعه برای گرامی داشت مظلومیت اهل بیت (ع)، نذرهای زیادی می‌کنند. متأسفانه یکی از اشکالاتی که به شیعه وارد است این است که به خوبی این عید بزرگ را جشن نگرفته و آن‌را ترویج نداده است. باید همان گونه که واقعه عاشورا گرامی داشته می‌شود، روز عید غدیر پاس داشته شود و مردم این روز را جشن بگیرند. اگر واقعه غدیر به درستی بزرگ داشته می‌شد، هرگز شاهد وقایعی مانند عاشورا و ایجاد گروه‌هایی مانند طالبان و داعش و گروه‌های تکفیری به رهبری عربستان نبودیم که اسلام را خشن جلوه دهند. این ضعفی است که باید هر چه زودتر جبران شود تا واقعه غدیر را به عنوان سندی بر حقانیت ولایت حفظ کنند.
متأسفانه ما عزاداری را خوب بلد هستیم، اما بلد نیستیم چطور شادی کنیم. دین ما دین فرح و نشاط است و در روایت‌های مختلف اولویت با نشاط و شادی و نه عزاداری است. عید غدیر هم مبدأ خوبی و شادی برای مسلمانان است و شایسته است پدرها و مادرها برای ترویج این روز، به بچه‌ها عیدی بدهند. معتقدم غدیر فرصت خوبی برای ترویج دوستی، مهربانی، شادی و صله رحم است و می‌توان در چنین روزی شیعه‌ای شاد و مرید ولایت بود.
وی درباره اعمال سفارش شده در عید غدیر گفت: همان گونه که پیامبر اکرم (ص) بعد از انتصاب حضرت علی (ع) به امامت مسلمین به جماعت مسلمانان امر کرد که با او بیعت کنند، در سال روز آن حماسه جاوید، تجدید آن بیعت سفارش شده است. حضرت امام رضا (ع) می‌فرماید: «روز عید غدیر خم روز تهنیت گویی است. بعضی از شما به بعضی دیگر تهنیت بگویید و هرگاه مؤمنی با برادرش برخورد کرد بگوید: الحمدللّه الّذی جعلنا من المتمسّکین بولایة أمیرالمؤمنین و الائمة سلام الله علیهم.»
در وصف شیعه و شیعیان گفته شده است که به شادی ما ائمه شادند و به حزن ما محزون و مسلم است که عید غدیر شادی بخش‌ترین عید ائمه است و شادمانی شیعه در این روز فرض است. از امیرالمؤمنین علی (ع) نیز نقل شده است که ایشان فرمودند: «در روز عید غدیر اظهار فرح و شادمانی کنید و برادران مسلمان خود را نیز شاد گردانید.»
مصافحه یا دست دادن از آداب اسلامی است و در روز عید غدیر به آن تاکید بیشتری شده است. امام علی (ع) می‌فرمایند: «روز عید غدیر هنگامی که یکدیگر را ملاقات می‌کنید با هم مصافحه کنید. ذکر مخصوصی نیز در این روز هنگام مصافحه سفارش شده است که عبارت است از «الحمد لله الذی جعلنا من المتمسکین بولایت امیرالمومنین و الائمه علیهم السلام؛ سپاس خدای را که ما را از جمله در آویختگان به ولایت امیرالمؤمنین علی و ائمه (ع) قرار داد.»
از قدیم الایام تا کنون عیدها با نظافت، غبارزدایی، پیراستن و آراستن همراه بوده است و شیعیان باید این روش‌ها را برای عید غدیر نیز رعایت نمایند. امام رضا (ع) می‌فرمایند: «روز غدیر، روز آراستن و زینت است. پس هر کس برای روز غدیر، زینت کند، خداوند هر خطای کوچک و بزرگ او را می‌آمرزد و فرشتگانی را به سوی او می‌فرستد، آنان نیکی‌های او را می نگارند و مراتبش را تا عید غدیر سال آینده بالا می‌برند. اگر او جان دهد، شهید مرده است و اگر زیست کند، خوشبخت زیسته است.»
از برنامه‌های اسلام ایجاد اخوت و برادری است و به همین منظور پیامبر اکرم (ص) بین مسلمانان مهاجرین و انصار پیمان برادری بست و با پیمان اخوت علی (ع) را با خویش برادر نمود و در برخی از زیارات که خطاب به پیامبر (ص) می‌خوانیم: «السلام علیک و علی اخیک علی بن ابیطالب علیه السلام» اشاره به همین برادری است. پیمان برادری و عقد اخوت بستن از اعمال وارده در روز غدیر است و صیغه مخصوصی دارد که در مفاتیح الجنان آمده است.
احسان و انفاق از دستورات ویژه اسلامی است، اما در ایام بزرگی مثل عید غدیر بر آن تأکید بیشتری شده است. در سیره امام حسن (ع) است که ایشان روز عید غدیر مهمانی می‌داد و شخص امام علی (ع) نیز در آن مراسم شرکت می‌کردند.
زیارت برادران مؤمن از سنت‌های مهم اسلامی است؛ در روز عید غدیر، دید و بازدید به عنوان یکی از شعائر مذهبی و ولایی بیشتر مورد سفارش قرار گرفته و پاداش فراوانی دارد. امام رضا (ع) می‌فرمایند: «هر کس که در روز غدیر به دیدار مؤمنی برود خداوند هفتاد نور در قبرش داخل کند و قبرش را بگستراند، و هر روز هفتاد هزار فرشته به زیارت قبرش آید و به او مژده بهشت دهد.»
رفع حاجت مؤمنان از جمله اعمالی است که اسلام برای آن ارزش خاصی قائل شده است و ائمه آن را از چند طواف برتر می‌دانند. در روز غدیر این عمل فضیلت بیشتری دارد. امام علی (ع) فرمودند: «کسی که مؤمنان را در روز غدیر تکفل کند نزد خدای متعال من ضامنش هستم که از کافر شدن و پریشان شدن در امان باشد.»
روزه و دعا از اعمالی است که در همه اعیاد مورد سفارش و تأکید است خاصه در روز عید غدیر. حسن بن راشد گوید: از امام صادق (ع) درباره عید غدیر پرسیدم و حضرت فرمودند: «این عید از عید قربان و فطر برتر است. آن روز را روزه بگیرید و بر محمد و آلش زیاد صلوات بفرستید.» روزه عید غدیر از مستحباتی است که مکرر به آن سفارش شده است. امیرالمؤمنین (ع) در خطبه‌ای که در روز عید غدیر ایراد کردند فرمودند: «روزه عید غدیر از مستحباتی است که خداوند بدان فراخوانده است.»
حضرت رضا (ع) در وصف عید غدیر فرموده اند: «روز غدیر روز صلوات فرستادن فراوان بر محمد و آل محمد (ع) است.» روز عید غدیر بهترین فرصت و موقعیت برای نیایش است؛ چرا که روز غدیر روز سپاس و ستایش به پیشگاه حضرت احدیت است. حضرت رضا (ع) می‌فرمایند: «روز غدیر روزی است که خداوند، بر توان کسی که او را نیایش کند، می‌افزاید.» و همچنین فرمودند: «روز غدیر روزی است که دعا در آن مستجاب می‌گردد.»
زیارت یکی از سنت‌های سازنده اسلامی است چه از نزدیک و چه از دور. زیارت یک پیوند معنوی بسیار قوی بین شیعه و مقدسات اوست. از جمله آنها زیارت حضرت علی (ع) از دور و نزدیک است. امام رضا (ع) به پسر ابی نصر فرمودند: «هر جا که باشی در روز عید غدیر در بارگاه امیرالمؤمنین (ع) حاضر باش. بی تردید، خداوند، گناهان شصت ساله هر مرد و زن مؤمن را می‌آمرزد و چند برابر آنچه در ماه رمضان، شب قدر و شب عید فطر از آتش آزاد ساخته در آن روز آزاد می‌سازد.»
طبق مدارک معتبر خواندن دعای ندبه در چهار عید مستحب است؛ جمعه، فطر، قربان و غدیر. توجه به فرازهای این دعا بخصوص آن قسمت که در رابطه با غدیر و خلافت حضرت علی (ع) است ضروری به شمار می‌رود.
امام رضا (ع) روز غدیر را «یوم التودّد» خواندند؛ یعنی روز مهر ورزیدن. بنابراین در چنین روزی باید معتقدان به ولایت، غم را از دل دوستان حضرت علی (ع) به هر نحوی که مقدور باشد برطرف نمایند.
هدیه دادن و گرفتن با توجه به ضوابط شرعی کار پسندیده ای است و اثرات روانی خاصی مخصوصاً در کودکان و نوجوانان دارد و بهترین موقعیت هدیه دادن عید غدیر است. امام رضا (ع) عید غدیر را روز هدیه و بخشش می‌نامند و می‌فرمایند: «روز غدیر روز بخشش و هدیه دادن است.»