خبرگزاری مهر - گروه حوزه و دانشگاه؛ مهتاب چابک: محمد مهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی همزمان با گرامیداشت روز خبرنگار از بخشهای مختلف خبرگزاری مهر بازدید کرد و در نشستی به سوالات خبرنگاران این رسانه پاسخ داد.
طهرانچی که پیش از تکیه زدن بر صندلی ریاست دانشگاه آزاد تجربه مدیریت در دانشگاه‌های دولتی را داشته، از نگاه آموزش عالی دولتی به دانشگاه آزاد گله مند است و می‌گوید در شرایطی که دانشگاه آزاد تربیت ۴۰ درصد آموزش عالی را عهده دار است، باید این دانشگاه بیش از اینها جدی گرفته شود. او می‌گوید چرا نظام دولتی خودش را به عنوان قانونگذار، بازیگر، تنظیم گر و مجری در آموزش عالی می‌داند؟
رئیس دانشگاه آزاد در گفتگوی مفصلی که با مهر داشت، درباره چالشهای این دانشگاه در ایام کرونا، برنامه‌های آموزشی برای ترم آینده، نحوه ارائه دروس نظری و عملی، سیستم نمره دهی در ترم آتی و میزان ظرفیت پذیرش دانشجو در تمامی مقاطع صحبت کرد.
بخش اول این گفتگو به شرح زیر است:
*آقای دکتر طهرانچی، ابتدا درباره ترم گذشته و چالش‌هایی که با آن رو به‌رو شدید، کمی توضیح دهید؛ به هر حال شیوع کرونا، دانشگاه‌ها را غافلگیر کرد و دانشگاه آزاد و چه سایر دانشگاه‌ها با مشکلات عدیده‌ای همچون زیرساخت‌های فنی، سرعت اینترنت و هزینه آن مواجه شدند، شما این چالش‌ها را چگونه پشت سر گذاشتید و نسبت به رفع آنها اقدام کردید؟
با شیوع کرونا در دنیا، همگی شتابان در فضای دوم (فضای مجازی) غوطه‌ور شدند. ما در فضای اول (فضای حقیقی)، سال‌ها تمرین و زندگی کرده بودیم، ولی به یکباره اتفاقی رخ داد. کشور ما شاید خیلی زودتر از اینها و زمانی که شبکه ملی اطلاعات در دهه ۸۰ مصوب شد، باید به این موضوع (فضای مجازی) اهمیت می‌داد که غفلت کرد و در حالی که سه نسل از شبکه ملی اطلاعات گذشته اما همچنان هیچ اتفاقی نیفتاده است. با وجود هشدارهای حضرت آقا مبنی بر اهمیت دادن و اندیشیدن به لایه‌های زیرین فضای مجازی و بهره‌برداری از آن، می‌توان گفت این موضوع همچنان تا حدی مغفول مانده، چرا که ما غالباً به لایه سطحی فضای مجازی که شبکه اجتماعی باشد یا نباشد، توجه داشتیم و به مثابه کوه یخی که فقط رأس و قله آن از سطح آب بیرون و پدیدار است، در خصوص آن بحث می‌کردیم.
ما به عظمت فضای دومی که داشت خودش را می‌ساخت و قوام پیدا می‌کرد، فکر نکرده بودیم. نکته مهم اینجا بود؛ چه آن‌هایی که بر اساس «اوپن سورس» کار کردند و چه آنها که «ادوبی کانکت» را گسترش دادند؛ هر دو، نرم‌افزارهای خوبی بودند و این نشان دهنده آن است که ما با بیش از یک دهه داشتن آموزش مجازی، هیچ نرم افزار ملی را تولید نکرده‌ایم.
علی رغم اینکه در شرایط کرونایی هشدارهای جدی به ما داده نمی‌شد و هیچ پیش بینی دقیقی هم پیش روی ما نبود، تشخیص ما از روند جهانی و برخوردهای دیگر دانشگاه‌های دنیا این بود که باید دانشگاه آزاد به سمت آموزش مجازی برود؛ آن هم نه برای چند روز بلکه یک ترم! اگر یادتان باشد آن روزها می‌گفتند به زودی همه چیز حل می‌شود.
*دانشگاه آزاد دقیقاً از چه زمانی ورودش به آموزش مجازی را کلید زد؟
در بخشنامه‌ای که ۱۳ اسفند سال گذشته صادر شد، واحدها را مقید به توسعه آموزش مجازی کردیم، منتها دقت کنید که دانشگاه آزاد وقتی می‌خواهد یک تصمیمی بگیرد، خیلی راحت نیست؛ دانشگاه آزاد ۲۲ هزار هیأت علمی و حدود ۴۰ هزار نفر هم حق‌التدریس دارد و تصمیم برای چنین ابعادی سخت است. ما باید نسبت به برگزاری ۲۵۰ هزار کلاس درس مجازی در هفته، تغییر روش و سبک می‌دادیم. از همان ۱۳ اسفند بصورت جدی وارد عرصه شدیم، موضوع را هم بصورت مرکزی هدایت کردیم. واحد مجازی دانشگاه آزاد، با ۱۰ هزار دانشجو، از قبل هم بزرگترین واحد آموزش مجازی کشور بود، حال تصور کنید باید به یکباره به گونه‌ای عمل می‌کردیم که چیزی حدود ۷۰۰ هزار دانشجو را تحت پوشش بگیریم.
به جز استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی و همچنین واحد علوم تحقیقات که اجازه دادیم خودشان به فعالیت ادامه دهند، سایر واحدها همگی در یک بسته مدیریت شدند. منتها به گونه‌ای عمل شد که در تمام مدت تعطیلات نوروز، کلاس‌های جبرانی هم گذاشته شد و در واقع ۱۶ فروردین را در شرایطی آغاز کردیم که تقریباً همه کلاس‌های جبرانی برگزار شده بود. با این وجود، زمانی که خواستیم از ۱۶ فروردین همه کلاس‌ها آنلاین باشد، به یکباره زیرساخت کشور با مشکل رو به رو شد و ما یک هفته سختی را پشت سرگذاشتیم.
*از بسیاری از دانشگاه‌ها در سراسر کشور گزارش داشتیم که آموزش مجازی را در پیام رسان‌های خارجی جلو می‌بردند، در دانشگاه آزاد به چه صورت عمل شد؟
خیر. ما آموزش مجازی را بر روی شبکه خودمان برقرار کردیم؛ ۲ نرم افزار را به طور جد توسعه دادیم. نرم افزار نخست «ادوبی کانکت» بود که مرکز آموزش مجازی دانشگاه بر روی آن کار کرد. اما خب به هر حال در عدد ۶۴ هزار استاد، امکان دارد کسی به سلیقه خودش عمل کرده باشد، ما هرچه جلوتر رفتیم، زیرساخت‌ها را فراهم و نهایتاً در زمان برگزاری امتحانات از نرم افزارها و بسترهای خودمان استفاده کردیم. البته «سامانه دان» نیز در دانشگاه آزاد راه اندازی شد.
*بزرگترین چالشهای دانشگاه آزاد در آموزش مجازی در ترم گذشته چه بود؟
به نظر بنده دانشِ آموزش مجازی، بزرگترین چالش ما بود. یعنی در واقع زیر ساخت تکنولوژی، فناوری و زیرساخت آن؛ دانشی که این حجم از استادان باید از آن برخوردار می‌بودند، جزو چالشهای آموزش مجازی بود. اگر ما صرفاً کلاس را در فضای دوم تصویرسازی کنیم، می‌بینیم که موفق نیستیم. در ترم گذشته ۲۵۰ هزار کلاس درس آنلاین در هفته برگزار کردیم و در طول ۲ ماه، ۳۰ میلیون بار دانشجو باید به سرکلاس می‌آمد که در مجموع حدود ۵۴ درصد از دانشجویان سرکلاس‌های آنلاین حضور یافتند.
ترم گذشته ما حضور غیاب‌ها را به آن شکل معمول نداشتیم و نظام حضور غیابمان به هم ریخته بود. در واقع نظام آموزشی با مجموع مسائلی مواجه شد که عواقبش از قبل پیش بینی نشده بود و مجبور شدیم سیستم حضور و غیاب‌ها را برداریم، چرا؟ چون برخی دانشجویان نمی‌توانستند در کلاس‌های آنلاین حضور یابند؛ مثلاً در مناطق مرزی، امکان حضور دانشجو در کلاس‌های آنلاین وجود نداشت. به طور نمونه فرد دانشجوی مرکز استان بوده، حالا به روستای محل سکونتش بازگشته است در آنجا اینترنت معمولی نیست و فقط باید از اینترنت گوشی استفاده کند. اینترنت گوشی هم که پرهزینه و گران است.
ترم گذشته ما حضور غیاب‌ها را به آن شکل معمول نداشتیم و نظام حضور غیابمان به هم ریخته بود. در واقع نظام آموزشی با مجموع مسائلی مواجه شد که عواقبش از قبل پیش بینی نشده بود و مجبور شدیم سیستم حضور و غیاب‌ها را برداریم در این فرایند یک مدیر، بخش مربوط به خودش را آماده می‌کند، اما ۵۰ درصدش به طرف مقابل (دانشجو) باز می‌گردد که در بحث آموزش مجازی، بخشی نیز مربوط به وزارت ارتباطات می‌شود. در تهران، همه گوشی هوشمند و کامپیوتر دارند، اما ممکن است در برخی مناطق، دانشجویان از این امکانات برخوردار نباشند که همه این موارد باید لحاظ شود.
*آماری دارید که چه تعداد دانشجو مشکل این چنینی داشتند؟ و بیشتر در کدام استان‌ها؟
از ۱۶ فروردین تا ۱۶ خرداد، چیزی حدود ۳۰ میلیون نفر باید در کلاس‌های آنلاین حضور پیدا می‌کردند، اما ۱۷ میلیون نفر در سر کلاس‌ها حاضر شدند. یعنی حدود ۵۴ درصد دانشجویان در کلاس آنلاین شرکت کردند و مابقی، به صورت آفلاین از کلاس‌های مجازی بهره‌مند شدند.
به طور مسلم چیزی بین ۱۰ تا ۲۰ درصد دانشجویان، امکان اتصال نداشتند؛ بطور مثال در استان‌های سیستان و بلوچستان، ایلام، خراسان شمالی، لرستان و بخشی از کرمان، مشکل جدی داشتیم و اینها استان‌هایی بودند که حتی برای امتحان مجازی هم با مشکل روبه‌رو شدند. ولی به هر حال توانستیم یک رکورد و نمره قابل قبولی را ثبت کنیم.
*چه نمره‌ای به آموزش مجازی دانشگاه آزاد در ترم گذشته می‌دهید؟
در مرحله اول، نمره ۱۵ یا ۱۶ به اجرای آموزش مجازی در دانشگاه آزاد می‌دهم؛ دانشگاه آزاد در بحث آموزش مجازی در استان‌ها، از بسیاری دانشگاه‌های دیگر جلوتر بود.
*شما اشاره‌ای داشتید به امتحانات؛ در ترمی که گذشت برگزاری امتحانات با مشکلاتی رو به رو بود؛ از یک سو مشکلاتی که خود دانشجویان داشتند، در سوی دیگر چالشی که استاد و دانشگاه با آن مواجه بود. در یک بازه زمانی بحث تقلب در امتحانات مجازی هم مطرح شد و در حین امتحان، ماجرای پاسخ‌نامه‌های بلاتکلیف پیش آمد. برخی دانشجویان هم به دلایل مختلف دیگر نتوانسته بودند امتحان را با موفقیت پشت سر بگذارند؛ برای این موضوع فکری کردید؟
اولاً دانشگاه آزاد در خصوص برگزاری امتحانات تدبیری کرد که بقیه دانشگاه‌ها توان آن را نداشتند و آن این بود که آزمون در محل زندگی را در مناطق سفید برگزار کردیم. یعنی از ۲۵۰ هزار کلاس، ۲۵ هزار کلاس ما آزمون حضوری داشت، ولی حضور در محل زندگی. این ابتکاری بود که به دانشگاه‌های دولتی هم پیشنهاد دادیم.
من درباره کنکور ارشد و دکتری یک تعریضی نوشته بودم و در آن این موضوع را مطرح کردم که سازمان سنجش و وزارت علوم، نظام ارزیابی مؤسسات آموزش عالی را قبول ندارد. دلیلش چیست؟ دلیلش این است که اگر کسی می‌خواهد به خارج از کشور برود و ارشد و یا دکتری بخواند، باید آزمون تستی بدهد. این بحث یک بحث جدی است که آزمون و سنجش در حین تحصیل؛ حتی خود ما در آموزش عالی بر آن صحه‌گذاری نمی‌کنیم، چون در مقطع بعدی می‌گوئیم باید بروی و کنکور بدهی!
متأسفانه، در نظام آموزش عالی ما؛ چه حضوری، چه دانشگاه‌های دولتی و چه آزاد، مفهوم تقلب، به عنوان یک ضد ارزش مطرح نیست. در دانشگاه شهید بهشتی زمانی که مسئولیت داشتم و کارهای تحقیقاتی انجام می‌دادم، مواجه شدیم با اینکه کسب نمره و امتیاز از راه غیرمتعارف برای برخی از دانشجویان که نسبتش هم بزرگ و معنادار است، بعنوان یک ضدرازش مطرح نیست.
در دانشگاه‌های آمریکا اگر کسی تقلب کند، فردی ببیند و نگوید، آن فردی که دیده است، با جریمه بسیار سنگینی رو به رو خواهد شد. ما اما اینگونه نیستیم، اگر کسی تقلب را نرساند، می‌گویند این خیلی بی خاصیت و بچه مثبت است! بچه‌ها می‌دانند یک عده‌ای تقلب می‌کنند، کسانی هم که نمی‌خواهند تقلب کنند، ما داریم ترویج می‌کنیم! سوال دارد می‌چرخد، نه تنها در غیر حضوری، در حضوری هم این اتفاق می‌افتد. لذا این بحث، یک بحث جدی فرهنگی است و از بد جایی هم دارد شروع می‌شود، چون بعداً به جامعه می‌رود.
ما در امتحان با این چالش مواجه هستیم و نمی‌توانیم خودمان را فریب بدهیم و بگوییم تقلب نیست! دنیا هم با این مشکل رو به رو شده است؛ بعضاً برخی‌ها گفته‌اند نظام نمره‌دهی و نمره‌گذاری را تغییر دهیم. گفتند از نمره‌دهی یک تا ۲۰، برویم به سمت نظام قبول یا مردود. چرا؟ چون به این نتیجه رسیدند که این سیستم مجازی، سیستم امنی از این نظر نیست. ما هم با این مشکل مواجه بودیم، منتها استاد را محور موضوع قرار داده و اعلام کردیم که استاد مسئول امتحان است و باید ارزیابی دقیق داشته باشد، ارزیابی هم صرفاً ارزیابی ورقه نیست، ولی برای مقاطع ارشد و دکتری اعلام کردیم، اگر استاد مصاحبه شفاهی گرفت، باید حتماً ضبط شود، و سعی کردیم با روش‌هایی بتوانیم به منظور حفظ منفعت عمومی، این چالش را پشت سر بگذاریم.
*آماری دارید که چقدر تخلف و تقلب صورت گرفته است؟
اصلاً نمی‌شود در این خصوص آماری ارائه داد. چرا که آن طرف صحنه ما نیستیم، با این وجود اما پیگیر هستیم که با یک کار تحقیقی، ارزیابی دقیق‌تری داشته باشیم. ولی یک نکته مهم اینکه در گزارشات هفته اول در امتحانات تستی، ما نمرات دروس تستی را ارزیابی کردیم، پیک منحنی نمرات از ۱۹-۲۰ به ۱۵-۱۶ کاهش یافته است که این امر نشان می‌دهد امتحانات امن بود.
*برخی دانشجویان در حین برگزاری امتحان با مشکل مواجه شدند؛ به طور مثال برخی در بارگذاری پاسخنامه‌ها مشکل داشتند و یا اینترنت آنها قطع شده بود، تکلیف این دانشجویان چیست و آیا امکان امتحان مجدد برای این افراد وجود دارد؟
براساس بخشنامه‌ای که قبلاً ابلاغ کرده بودیم، این امکان وجود دارد که دانشجویان تا ۳ درس را در ترم بعد، بدون پرداخت هزینه سر کلاس حاضر شوند و دوباره امتحان دهند.
*مگر این بخشنامه مربوط به دانشجویانی نیست که نمره پایینی در امتحان کسب کرده‌اند؟ سوال من مربوط به دانشجویانی است که در بارگذاری پاسخنامه‌ها مشکل داشتند و یا به دلیل قطعی اینترنت امتحان نداده‌اند...
بله، مثل این است که این دانشجو سر جلسه امتحان رفته و ورقه‌اش را تحویل نداده است؛ یعنی در واقع صفر گرفته است. به هر حال از دید ما این دانشجو نتوانسته امتحان را به پایان برساند و این نفرات هم می‌توانند از آن بخشنامه استفاده کنند.
*ترم گذشته دانشگاه‌ها با مشکلات زیر ساختی و فنی بسیاری رو به رو شدند به نظر شما اگر شبکه ملی اطلاعات کشور راه اندازی شده بود، می‌توانست به کاهش این مشکلات کمک کند؟
بله، اگر شبکه ملی اطلاعات راه اندازی شده بود، همه مشکلات ما حل بود. یعنی دیگر نیازمند یک شبکه اینترنت نبودیم و در واقع روی یک شبکه اینترانت ملی، همه با هزینه بسیار اندک وصل می‌شدند و مسئله حل می‌شد.
*وزارت ارتباطات بارها وعده رایگان کردن اینترنت آموزش مجازی را داد؛ وعده‌ای که در همه نقاط کشور و از سوی همه اپراتورها علی رغم ابلاغیه وزارتخانه محقق نشد. سوال این است که آیا اینترنت دانشگاه آزاد رایگان شد و برای ترم بعد در راستای رفع مشکلات مربوطه، مذاکره‌ای با وزارت ارتباطات خواهید داشت؟
اصل موضوع این است که وزارت ارتباطات بعد از پیگیری‌های زیاد دانشگاه آزاد پای کار آمد. ابتدا اعلام کردند که اینترنت آموزش مجازی دانشگاه‌های دولتی را رایگان کردند و ما بلافاصله نامه نوشتیم و گفتیم ۴۰ درصد آموزش عالی در اختیار دانشگاه آزاد است و این تسهیلات باید به ما نیز تعلق بگیرد. خوشبختانه در تعطیلات عید برخورد خوبی شد و وزارت ارتباطات این حمایت را برای دانشگاه آزاد هم انجام داد. اما واقعیت این است که در این ایام، انتظار ما این بود که ما را بعنوان متولی ۴۰ درصد آموزش عالی صدا بزنند، از ما تحلیل بگیرند، نقطه نظراتمان و ضعف‌ها را جویا شوند، ولی تا امروز کسی از ما چنین دعوت و درخواستی نکرده است.
ما یک میلیون دانشجوی خود را در بستر مجازی پیش بردیم و بزرگترین اتفاق آموزش مجازی را در حوزه دانشگاهی رقم زدیم، بالاخره انتظار ما این است که دولت بیاید و برخی مسائل را در ارتباطات نزدیک تر از ما بپرسد. باید بیایند و ببینند که چه حمایت‌هایی باید از ما داشته باشند. وزارت ارتباطات برای برخی حمایت‌ها؛ از جمله رایگان کردن اینترنت با بنده در تماس بودند، ولی در این ایام هنوز این امکان به وجود نیامده است که بنشینیم و با آقای‌هاشمی معاون وزیر ارتباطات، در این خصوص تبادل نظر کنیم.
البته بدنه بخش آی سی تی دانشگاه آزاد با معاون وزیر ارتباطات و زیرمجموعه ایشان در تماس است، ولی در واقع یک ارزیابی جامع از ما نگرفته‌اند که مسیر را تاکنون چگونه عبور کرده‌ایم، مشکلات چه بوده و می‌خواهیم چگونه پیش برویم؟ متأسفانه نظام مدیریت ما، یک نظام با نگاه «دولتی زدگی» است. تصور این است که وزیر علوم باید اطلاعات دانشگاه آزاد را داشته باشد، در صورتی که وزیر علوم درست است که هماهنگ‌کننده یک سری آموزش‌های دانشگاه‌ها است، ولی دانشگاه آزاد ۴۰ درصد کل آموزش عالی را بصورت یکپارچه، درون خود دارد.
*ترم بعد چگونه می‌خواهید این چالش‌ها را کاهش دهید و برای آموزش مجازی دقیقاً چه برنامه‌هایی در دستور کار قرار داده‌اید؟
چه نظام آموزش عالی و چه نظام آموزش و پرورش، در این مدت نشان داد در تنش‌های کرونایی، فرهنگ و تربیت برایش اصل نیست. چرا؟ چون همه یک چیز را می‌پرسیدند؛ اینکه آموزش را چه کردید؟ هیچکس نمی‌پرسید که تربیت، فرهنگ و پژوهش چه شد؟ اصلاً نمی‌پرسند که آزمایشگاه چه شد؟ دروس عملی، مهارت و تربیت و فرهنگ را چه کردید؟ نکته این است که اساساً بخش فرهنگی دانشگاه‌هایمان، نه فقط ما، بلکه کل نظام آموزش کشور، از تغییر و تحولات در بحران کرونا جا ماند، بنابراین آقایان باید جایشان را پیدا کنند. یک میلیون دانشجو به ما وصل هستند، پس باید مسئولان فرهنگی دانشگاه در زمینه فرهنگ آنها تدبیر کنند.
در بخش آموزش هم ما به یک نتیجه رسیدیم؛ اینکه برای ترم آینده، به سمت سیستم «آموزش ترکیبی» برویم و در همین راستا برخی استان‌ها در حال آماده کردن و ارائه دروس پرمخاطب به روش‌های تولید محتوای چندرسانه‌ای هستند. از طرف دیگر، کلاس آنلاین نیز به منظور کنترل میزان یادگیری دانشجویان برگزار می‌شود. یعنی در حقیقت در حال تغییر نوع برنامه‌ریزی‌هایمان برای ترم آتی هستیم. در ترم آینده تحصیلی دیگر کلاس، مفهوم کلاس ۲۰ – ۳۰ نفره ندارد و آفلاین ارائه می‌شود، کلاس‌ها در واقع کوچک می‌شود و میزان یادگیری از سوی اساتید حتماً پیگیری خواهد شد.
ما اساساً باید از «نمره پایان ترم» به نمره‌دهی در «حین ترم» بازگردیم و پیگیر یک سیستم جدید در این جهت باشیم؛ یعنی در واقع آموزش را از آموزش واحدی، به سطح آموزش استانی خواهیم آورد و در قالب گروه‌های کوچک ۵ نفره و یا ۷ نفره، کلاس‌های آنلاین را برگزار و میزان یادگیری را کنترل خواهیم کرد. شعار ما در سال پیش رو، یادگیری عمیق خواهد بود.
ما اساساً باید از «نمره پایان ترم» به نمره‌دهی در «حین ترم» بازگردیم و پیگیر یک سیستم جدید در این جهت باشیم؛ یعنی در واقع آموزش را از آموزش واحدی، به سطح آموزش استانی خواهیم آورد و در قالب گروه‌های کوچک ۵ نفره و یا ۷ نفره، کلاس‌های آنلاین را برگزار و میزان یادگیری را کنترل خواهیم کرد. شعار ما در سال پیش رو، یادگیری عمیق خواهد بود *برای دروس عملی چطور؟ آیا در ترم آتی مدل ارائه دروس عملی تغییر پیدا خواهد کرد؟
بله، شکل ارائه دروس عملی هم تغییر خواهد یافت و هر دانشجو در واحد محل زندگی خود، به صورت فشرده از آزمایشگاه بهره‌مند خواهد شد؛ در همین رابطه یک بسته ۳ روزه برای دانشجویان مقطع کارشناسی طراحی شده که آنها در گروه‌های ۳ نفره، ۱۰ تا ۱۲ آزمایش را پشت سر هم انجام می‌دهند. برای دانشجویان مقاطع ارشد و دکتری نیز آزمایشگاه‌ها در محل، تحقیقات دانشجویان را پشتیبانی می‌کنند.
یک خطر بسیار جدی که همه دانشگاه‌ها، به خصوص دانشگاه‌های دولتی را تهدید می‌کند، این است که به علت کرونا، تحقیقات در حال رخت بربستن از پایان‌نامه‌ها و رساله‌های تجربی است؛ این خیلی خطرناک است، ما با سیستم آزمایشگاه در محل، می‌خواهیم از برگزاری دروس آزمایشگاهی حمایت کنیم.
*تغییری در فرآیند برگزاری دفاع از پایان نامه هم رخ می‌دهد؟
در دانشگاه آزاد سامانه‌های آموزشی، جزیره‌ای بود. ما ابتدای سال گذشته، پایان نامه‌ها را یکپارچه کردیم و در حال حاضر، همه پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها در یک فضا تجمیع شده‌اند، پس از آن، زیرساخت‌های آموزش را هم یکپارچه‌سازی کردیم که از این طریق جلوی خیلی از شگردهایی که سواستفاده گران برای جعل مدرک استفاده می‌کردند، گرفته خواهد شد.
یکی از بحث‌های جدی ما همین کلاس‌های مجازی است، از طریق سامانه آموزشی یکپارچه دانشگاه آزاد، کلاس بندی‌ها و ثبت نام دانشجویان شفاف خواهد بود. این یکپارچه‌سازی اقدامی است که چیزی حدود یک سال و نیم برای آن زحمت کشیده شد. در حال حاضر واحدها اجازه هیچ‌گونه فعالیت آموزشی را در سامانه‌های دانشگاهی ندارند چرا که دانشگاه آزاد ۱۵ سامانه داشت، هر واحدی از یک سامانه استفاده می‌کرد و عملاً این سامانه‌ها حذف خواهند شد. انشالله برای ترم آتی، افزایش کیفیتی را در سیستم دفاع از پایان نامه‌ها و کلاس‌ها خواهیم داشت.
*طرح ساماندهی آموزش عالی در حال حاضر در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح است و براساس این طرح قرار است همه زیرنظام‌های آموزشی دچار تحولاتی شوند، جایگاه دانشگاه آزاد در این طرح چیست؟ آیا شما اساساً برنامه‌ای برای تجمیع واحدهای کوچک استانی و یا تغییر پذیرش و ایجاد رشته دارید؟
اولاً؛ آنچه که مطرح شده است مربوط به آموزش عالی دولتی است.
ثانیاً؛ ۲ تفاوت ماهیتی در دانشگاه‌های دولتی و دانشگاه آزاد وجود دارد؛ نخست اینکه دانشگاه آزاد یک دانشگاه شبکه ای شهری است نه دانشگاه مجموع جزایر استانی. اما آموزش عالی در مرکز استان یا شهرهای بزرگ مستقر شده، شبکه نیست و هر دانشگاه هم مستقل از دیگر است. از طرفی هدف دانشگاه آزاد نیز با هدف دانشگاه‌های دولتی متفاوت است. ما در خدمت توسعه منطقه‌ای شهرها هستیم؛ یعنی آمایش محور هستیم.
تفاوت دیگر ما با آموزش عالی دولتی این است که آنها عرضه محور هستند و ما تقاضا محور. آنها از دولت پول می‌گیرند و فرقی نمی‌کند که اگر رشته‌ای را ارائه می‌دهند، متقاضی دارد یا خیر؟ کسی هم که یک رشته‌ای را در این دانشگاه‌های دولتی می‌خواند، برایش مهم نیست، چرا که بابت آن پولی نمی‌پردازد. اما دانشگاه آزاد متفاوت است؛ چون مردم یک شهر به ما اقبال نشان می‌دهند که کدام رشته را می‌خواهند و کدام را نه. بنابراین ما تقاضا محور هستیم.
دانشگاه آزاد یک نظام شبکه ای تقاضا محور بوده که مبتنی بر آمایش است. هر پایگاه دانشگاه آزاد در هر شهر، در واقع یک کانون علمی، فرهنگی و مولد اقتصاد است. لذا ما قرار نیست که واحدی را جمع و یا چند واحد را تجمیع کنیم. البته از وزارت علوم مجوز گرفته‌ایم که تغییر رشته را به صورت استانی انجام دهیم؛ یعنی تغییر رشته‌ها دیگر واحدی نیست بلکه استانی خواهد بود.
*برای سال آینده ظرفیت پذیرش دانشگاه آزاد در مقاطع مختلف بدون کنکور یا با کنکور چقدر است؟
سال گذشته چیزی حدود ۴۰۰ هزار نفر در همه مقاطع پذیرش داشتیم که در مقطع دکتری حدود ۹ هزار نفر را پذیرش کردیم. همچنین ظرفیت و سقف پذیرش ما در ارشد ۸۰ تا ۹۰ هزار نفر است که سال گذشته ۵۲ هزار نفر جذب کردیم. ضمن اینکه ظرفیت ما در مقطع کاردانی و کارشناسی چیزی حدود ۳۰۰ هزار نفر است که پذیرش در این مقطع سال گذشته برای نخستین بار رشد داشت؛ یعنی از سال ۹۳ تا ۹۸، سال ۹۸ اولین باری بود که جمعیت ورودی دانشگاه آزاد مثبت شد.
*در مقطع کارشناسی اکثر پذیرش‌هایتان بدون کنکور است؟
بله. غیر از پزشکی‌ها، عمده سایر رشته‌ها در مقطع کارشناسی بدون کنکور است. امسال با توجه به اینکه از ۱۵ شهریور ترم را آغاز خواهیم کرد، هر کدام از افرادی که در دانشگاه آزاد ثبت نام کنند اما بعداً در کنکور قبول شوند و بخواهند به یک دانشگاه دولتی بروند، ما از آنها هزینه‌ای دریافت نخواهیم کرد.
*سال گذشته سنجش این اجازه را به دانشگاه آزاد نداد که در بخش غیرپزشکی تکمیل ظرفیت داشته باشید و فقط در پزشکی این مجوز را داشتید، امسال نیز به همین صورت است؟
متأسفانه وقتی نظام دولتی برای نظام خصوصی فکر می‌کند و تصمیم می‌گیرد، صرفاً قالب‌های خودش را در نظر می‌گیرد. آقایان بحث شأن این بود، وقتی دانشگاه آزاد مجوز تکمیل ظرفیت در رشته‌های غیرپزشکی را دارد، ما دانشجویانمان خالی می‌شود، پس مجوز نمی‌دهیم. بحث ما این بود که در مرحله اول، بیشتر از ۳۰ درصد صندلی‌های ما پر نمی‌شود. شما مشاهده کنید که در حال حاضر چقدر پرستار در کشور کم داریم؟ ۴۰ درصد پرستارها را دانشگاه آزاد تربیت می‌کند و نمی‌شود این ظرفیت را نادیده گرفت.
امسال سنجش تضمین داده است که ۴ رشته دندانپزشکی، داروسازی، پزشکی و دامپزشکی را از طریق کنکور پر کند. سازمان سنجش بنا به دلایلی که قابل بحث است، نمی‌خواهد اطلاعات داوطلبان پزشکی به غیر از سازمان سنجش، از محل دیگری منتشر بشود. سال گذشته مجبور بود این اطلاعات را به ما بدهد، امسال می‌خواهد فقط خودش اطلاعات را داشته باشد. لذا با مصوبه‌ای که من در جلسه اش شرکت نکرده‌ام، می‌گوید پذیرش این ۴ رشته را بر عهده می‌گیرد.
این گفتگو ادامه دارد...