خبرگزاری مهر -گروه هنر- عطیه مؤذن: «هفت روز سیما» عنوان بسته خبری-تحلیلی ویژه‌ای است که در پایان هر هفته به بازخوانی اهم تحولات خبری مرتبط با متن و حاشیه تولیدات صداوسیما و اتفاقات پیرامونی آن در طول هفته می‌پردازد.
در این بسته خبری هفتگی تلاش کردیم در کنار خبرهای رسمی فعالیت برنامه‌سازان و مدیران سیما، نیم‌نگاهی به حواشی رسانه‌ای و حتی شایعاتی که به‌رغم غیررسمی بودن می‌توانستند در اخبار مرتبط با سیما تأثیرگذار باشند هم داشته باشیم.
امروز پنجشنبه ۳۰ مرداد می‌توانید با پنجاه و یکمین بسته خبری «هفت روز سیما» در مرور متن و حاشیه اتفاقات تلویزیون در هفته‌ای که گذشت، با ما همراه شوید.
چهره هفته؛ داوود میرباقری
حالا حدود یک دهه است که از پخش «مختارنامه» یکی از جدی‌ترین سریال‌های تلویزیون که مستقیماً به قیام امام حسین (ع)، واقعه کربلا و تاریخ و جغرافیای این حماسه می‌پردازد، گذشته است. سریالی به کارگردانی سیدداوود میرباقری که در بستر روایی قیام مختار دست به واکاوی دراماتیک «میراث عاشورا» زده بود و دستاوردهایش تا به امروز نیز گویی هنوز تازه است و راهگشا.
داوود میرباقری کارگردان مطرح سینما و تلویزیون است که در این سریال بخشی از ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی برآمده از تاریخ معنوی و مذهبی قیام امام حسین (ع) را به تصویر کشیده است.
میرباقری سازنده سریال‌هایی چون «امام علی (ع)»، «معصومیت از دست رفته» و «مختارنامه» است که با کلام و معنایی که در سریال‌هایش به نظم و تصویر درآورده شور و شعور را با هم تلفیق کرده و برای همین است که اگرچه در این یک دهه هر سال «مختارنامه» در ایام محرم و صفر در شبکه‌های مختلف تلویزیونی بازپخش شده است اما دیالوگ‌ها و معنا و گفتار آن گویی هنوز به ورطه تکرار نرسیده و حتی اگرچه با شوخی‌های هر باره مخاطبان در فضای مجازی به استقبال بازپخش محرمی آن می‌رویم، واقعیت این است که بازهم این مجموعه در میان ارزشمندترین محتواهای ارائه شده در ایام محرم از آنتن تلویزیون جای می‌گیرد و به تعبیری می‌توان آن را جزو تکراری‌های محبوب جمعی از مخاطبان سیما قرار داد.
اگرچه تلویزیون در ساخت سریال‌هایی مشابه «مختارنامه» یا حتی «شب دهم» و یا «سفر سبز» و دیگر مجموعه‌های تاثیرگذار و پرمخاطب مناسبتی در سال‌های اخیر کم کاری کرده است اما با این حال ماندگاری این سریال‌ها به ویژه «مختارنامه» ثابت کرده است که هنوز هم تماشایشان برای مخاطبی که در هوای محرم به دنبال معنایی برآمده از یک روایت نمایشی و دراماتیک است نه تنها چیزی کم ندارد که در مواردی ارزش افزوده‌ای دو چندان نیز پیدا کرده است. برهمین مبنا امسال هم بخشی از مأموریت مهم غنای آنتن سیما در ایام محرم بر دوش «مختارنامه» است.
داوود میرباقری سازنده سریال‌های مهم تاریخی این روزها درگیر ساخت «سلمان فارسی» و تثبیت برگ زرین دیگری در تاریخ سریال سازی تلویزیونی است. سریال‌هایی که از انسانیت تا الوهیت از آزادگی تا تسلیم در برابر حقانیت و از خودسازی فردی تا حرکت و مبارزه‌های جمعی را در برمی‌گیرد و همه اینها را در قاب هنر و تصویرسازی‌هایی زیباشناسانه ارائه می‌کند.
امسال هم برخی از شبکه‌های تلویزیونی قرار است «مختارنامه» را پخش کنند و اگرچه بازپخش این سریال با مزاح و طنازی هایی هم مواجه شده است اما هنوز هم هستند مخاطبانی که محرمشان با حال و هوای «مختارنامه» جان می‌گیرد و برنامه می‌ریزند تا حتی در زمان بازپخش هم تماشای هیچ قسمتی را از دست ندهند.
حاشیه هفته؛ اختلافاتی که باید در خانه می‌ماند!
هفته‌ای که گذشت برنامه‌سازان دو برند مهم صداوسیما در سال‌های اخیر یعنی «جهان آرا» و «ثریا» دست به افشاگری‌هایی در فضای مجازی علیه روابط عمومی صداوسیما زدند؛ از یک طرف وحید یامین پور طی سلسله توئیتی اعلام کرد که یک کارمند روابط عمومی صداوسیما برای تخریب منتقدان به چند صفحه اینستاگرامی و کانال تلگرامی پول پرداخت کرده و یکی از این کانال‌ها با شکایت، عذرخواهی کرده و گفته است برای انتشار اخبار کذب علیه «جهان آرا» و «ثریا» پول دریافت کرده است، از سوی دیگر محمدحسین رنجبران مدیرکل روابط عمومی سیما هم ضمن تکذیب اصل این مدعا، خبر از پیگیری قضایی آن داد!
یامین پور در پست اینستاگرامی خود علاوه بر این ادعا توضیحی هم نسبت به آرشیو برنامه «جهان آرا» در تلوبیون داد که از این سایت حذف شده بود و حالا مدیران صداوسیما به او گفته بودند که بی اطلاع هستند و ناخواسته بوده است.
حذف آرشیو برنامه‌های «جهان آرا» بعد از گفتگوی پرویز فتاح با برنامه «نگاه یک» در شبکه یک رخ داد و حاشیه‌هایی پی در پی را رقم زد.
این جدل‌ها ادامه یافت تا اینکه محسن مقصودی تهیه‌کننده و مجری برنامه «ثریا» نیز وارد میدان شد و او هم در فضای مجازی عنوان کرد که اگر به این ابهامات در خصوص خبرسازی و هزینه کردن علیه برنامه‌های «ثریا» و «جهان آرا» پاسخ داده نشود مدارک خود را منتشر خواهد کرد. وی البته خبر داد که منتظر است روال قانونی شکایت به دادگاه و حراست و حراست سازمان به نتیجه برسد.
«ثریا» و «جهان آرا» دو برنامه مهم و تاثیرگذار تلویزیون برخاسته از جبهه انقلاب بودند که جریان‌سازی‌های مهمی را هم در برخی موضوعات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و… به راه انداخته‌اند. این دو برنامه در راستای تولیدی شدن برخی از برنامه‌های تلویزیون از حالت زنده درآمدند و مقرر شد به شکل تولیدی روی آنتن بروند. اما سازندگان این دو برنامه با پخش غیر زنده این برنامه‌ها چالش‌هایی داشتند و به آن تن ندادند.
طی این مدت مباحث مختلفی از طرف محسن مقصودی و وحید یامین پور برای تولیدی شدن این برنامه‌ها مطرح شد و هر یک، فشارها نسبت به تولیدی شدن برنامه را بیشتر از سمت خود صداوسیما دانسته بودند و روابط عمومی صداوسیما نیز در همین باره پاسخ‌هایی ارائه کرد.
با این حال چالش به‌وجود آمده میان برنامه سازانی از جنس یامین‌پور و مقصودی با سازمان صداوسیما محصول یک اختلاف و سوءتفاهم درون‌سازمانی است و ای‌کاش پیش از گسترده شدن دامنه آن به فضای مجازی و به تبع افکار عمومی، با تمهید دلسوزان رسانه ملی در درون خانه مرتفع می‌شد و بی‌دلیل تبدیل به یک هزینه برای هر دو سوی ماجرا نمی‌شد.
اتفاق ویژه؛ ارشاد بالاخره به «تفویض» تن می‌دهد؟
طی چند ماه اخیر حرف و حدیث‌های بسیاری بر سر چالش نظارت بر فرآیند تولید محتوا در شبکه نمایش خانگی و به‌ویژه بسترهای مجازی آن، میان فعالان رسانه‌ای و حتی برنامه‌سازان و تهیه‌کنندگان این حوزه در جریان بود که مهمترین محور این مباحث بلاتکلیفی این حوزه و نبود اظهارنظر صریح از سوی مسئولان امر بود. به‌خصوص که با مطرح شدن تفویض اختیار وزارت ارشاد در این حوزه به زیرمجموعه‌های سازمان صداوسیما، این ابهام پررنگ‌تر هم شده بود و به جای موضع‌گیری مدیران ارشاد و یا صداوسیما این رسانه‌ها بودند که به گمانه زنی‌های مختلف پرداختند و نقاط قوت و ضعف این تفویض اختیار از ارشاد به صداوسیما را با فرض قطعی بودن آن به بحث گذاشتند.
با این حال طی هفته اخیر تولید یک برنامه ترکیبی در شبکه خانگی باعث شد مسئولان ارشاد، ساترا و حتی مجلس وارد میدان شوند و به شکل صریح‌تر و شفاف‌تر مواضع خود در این زمینه را تشریح کنند؛ اتفاق مبارکی که لااقل اختلاف‌نظر موجود میان دستگاه‌های نظارتی که ریشه بلاتکلیفی در این حوزه طی ماه‌های اخیر بوده است را عیان کرد.
صدور پروانه ساخت از طرف سازمان سینمایی برای برنامه «همرفیق» که قرار بود با اجرای شهاب حسینی و برای عرضه از پلتفرم‌های مجازی به تولید برسد، باعث شد مسئولان و نهادها یکی پس از دیگری از در واکنش درآیند. این موضع‌گیری‌ها از آن جهت حائز اهمیت بود که پیش‌تر و با وجود انتشار برخی خبرهای غیررسمی درباره برنامه‌های مشابه عادل فردوسی‌پور و رامبد جوان در فضای مجازی همه مسئولان سکوت کرده و هیچ اطلاع‌رسانی شفافی در این زمینه صورت نگرفت.
با این حال بعد از صدور مجوز «همرفیق» از سوی سازمان سینمایی، ابتدا مسئولان سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر «ساترا» به شکلی رسمی بیانیه دادند و حتی معترض شدند که این صدور مجوز در حیطه اختیارات و صلاحیت ساترا است نه سازمان سینمایی. بعد از آن نیز محمدمهدی طباطبایی‌نژاد از طرف سازمان سینمایی به موضع‌گیری رسمی در این باره پرداخت و بیان کرد که شورای عالی فضای مجازی باید مصادیق صوت و تصویر فراگیر را مشخص کند و تا معلوم شود آیا صداوسیما می‌تواند بر تولیدات و محتوای خانگی نظارت کند یا خیر؛ او صراحتاً این مسئولیت را در حوزه اختیارات سازمان سینمایی دانست.
با این همه اما هرچند نمایندگان هر دو سوی ماجرا یعنی ارشاد و صداوسیما به صراحت موضع خود را اعلام کردند اما مهمتر از موضع‌گیری ساترا و سازمان سینمایی، ورود مستقیم و صریح حجت الاسلام مرتضی آقاتهرانی رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی به ماجرا اهمیتی دوچندان داشت؛ چه اینکه با وجود ادعای متناقض مدیران ارشاد و صداوسیما درباره مسئولیت خود در این زمینه، حرف آخر با نهاد «قانون‌گذار» است و موضع‌گیری رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس را می‌توان فصل‌الخطابی برای زاویه ورود «قانون» به این ماجرا قلمداد کرد.
آقاتهرانی در گفتگو با خبرگزاری تسنیم و در واکنش به موضع‌گیری متقابل مدیران ارشاد و ساترا، ابتدا از نبود نظارت درست روی سریال‌های شبکه نمایش خانگی انتقاد کرد و از اینکه «محتواها سنخیتی با "هنجارهای فرهنگی" و "سلامت فرهنگی جامعه" ندارد.» گلایه کرد و در ادامه با همین دلیل خیلی صریح و قاطع گفت: «مسئولیت اعطای مجوز به‌عهده سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر سازمان صداوسیما است و به‌نظرم تکلیف این مسئله کامل روشن شده است و مدیران ارشاد و سازمان سینمایی هم حتی می‌دانند که از این به بعد دیگر مسیر اعطای مجوز به محصولات شبکه نمایش خانگی و نظارت محتوایی بر این محصولات از مسیر ارشاد و زیرمجموعه‌های این وزارتخانه، نمی‌گذرد و تصمیم‌گیری برای اعطای مجوز کاملاً در اختیار سازمان مقررات است.»
آقاتهرانی همچنین هشدار داده است «تصمیم بر این شده است مرجع صدور مجوز، سازمان مقررات باشد؛ نه سازمان سینمایی. مجلس بنا به وظیفه ذاتی مبنی بر نظارت بر حسن اجرای قوانین، حتماً در برابر نادیده گرفتن این تصمیمات قانونی، خواهد ایستاد و نهادها را ملزم به عمل به مُرّ قانون خواهد کرد.»
باید دید آیا کمیسیون فرهنگی مجلس با همین صراحت در آینده نزدیک اقدام به بررسی و نهایی کردن قانون جامع صداوسیما که نظارت بر فضای مجازی تنها یکی از سرفصل‌های آن است، می‌کند و در آینده نزدیک شاهد طرح این قانون در صحن علنی مجلس خواهیم بود؟
سینما در سیما؛ تلویزیون چرا فیلم‌های را تبلیغ نمی‌کند؟
یکی از مسایل مورد پیگیری ما طی چند وقت گذشته و از زمانیکه اکران آنلاین در سینمای ایران به جریان افتاد خلا همکاری تلویزیونی در این مسیر و حمایت نکردن از فیلم‌های سینمای آنلاین با پخش تیزر بود. در این راستا تنها فیلمی که در اکران آنلاین آن هم به صورتی محدود تیزرهایش پخش شد «خروج» ابراهیم حاتمی کیا بود و باقی فیلم‌ها نتوانستند از این ظرفیت تلویزیونی برای تبلیغ و معرفی خود سود ببرند.
غلامرضا موسوی دبیر شورایعالی تهیه‌کنندگان طی نامه‌ای که همین هفته خطاب به عبدالعلی علی‌عسگری رئیس سازمان صداوسیما منتشر شد بابت عدم پخش تیزرهای تبلیغاتی فیلم‌های در حال اکران سینمای ایران گلایه کرد که در بخشی از نامه‌اش آمده است: «شورایعالی انتظار دارد با پخش آگهی با حجم مورد قبول، آن هم به صورت تعدادی و نه ریالی، بار دیگر فرصتی فراهم کنید که مردم از سیمای کشورشان با فیلم‌های روی پرده سینماها آشنا شوند و نه از طریق سیماهای خارج از کشور.» موسوی همچنین عنوان کرد که این اقدام جدا از معرفی فیلم‌ها، به ارتزاق ۱۵ هزار خانواده فعال در سالن‌های نمایش هم می‌تواند کمک کند.
به فاصله کوتاهی از وی حسین فرحبخش نیز نامه دیگری را با ادبیات تندتری خطاب به علی عسکری منتشر و مشخصاً با نام آوردن از مهدوی مهر مدیرکل بازرگانی خواستار نمایش تیزرهای فیلم خود «زن‌ها فرشته‌اند ۲» شد.
فارغ از موضع به حق شورایعالی تهیه‌کنندگان و لزوم حمایت بیشتر تلویزیون از فیلم‌های سینمایی در حال اکران چه بر پرده سینماها و چه در فضای مجازی، حسین فرحبخش در حالی خواهان پخش تیزرهای فیلم خود شده است که توزیع برخی تیزرهای این فیلم در شبکه‌های اجتماعی هم باعث حیرت بسیاری شد و ضعف و ابتذال آن با انتقادات بسیاری مواجه شد.
عباس مهدوی مهر مدیرکل بازرگانی صداوسیما که اهل مصاحبه و موضع‌گیری‌های صریح و رسمی نیست اتفاقاً سال گذشته در همین باره و در پاسخ به انتقاد مشابهی از سوی کارگردان یکی از فیلم‌های در حال اکران، موضع اصلی سازمان صداوسیما را مشخص و با اشاره به کمیته سینمایی اداره کل بازرگانی صداوسیما و با مصداق آوردن از یکی از فیلم‌هایی که به آن تیزری تعلق نگرفته بود، گفت: «تبلیغ فیلم‌هایی فاقد پیام‌های اخلاقی و ارزشی و مملو از شوخی‌های سخیفی که بنیان خانواده را هدف قرار می‌دهد در قاب تلویزیون که رسانه‌ای عمومی است، جایی ندارد.» موضعی که بعد از یک سال به نظر می‌رسد پاسخی شفاف به نامه سرگشاده فرحبخش نیز محسوب می‌شود.
پیشنهاد هفته؛ «چهل تیکه» با حال و هوای محرمی
یک روز بیشتر تا شروع ماه محرم نمانده است اما تلویزیون هنوز برندها و برنامه‌های شاخص این ماه را اعلام نکرده است البته شورای معارف سیما که مرجع اصلی تصمیم‌گیری درباره رویکردهای تلویزیون در چنین مناسبت‌هایی است به طور کلی از دستورالعمل‌ها و سیاست‌های اصلی تلویزیون در این ایام خبر داده است که چگونه سراغ پخش مراسم‌های مذهبی و عزاداری‌ها خواهند رفت یا چه ویژه برنامه‌هایی دارند.
همچنین مرکز سیمافیلم نیز بدون بیان دقیق تاریخ پخش سریال‌های جدید از چند مجموعه تلویزیونی در همین راستا خبر داده است.
با این حال یکی از مجموعه‌هایی که در شب‌های محرم می‌توانید به تماشای آن بنشینید مجموعه گفتگومحور «چهل تیکه» با اجرای محمدرضا علیمردانی و کارگردانی الهام حاتمی است. این مجموعه که به گفتگوهای خاطره‌انگیز و نوستالژیک با هنرمندان و چهره‌ها می‌پردازد در فضای محرمی سراغ بازیگران، مجریان و چهره‌هایی می‌رود که بیشتر در فضاهای مناسبتی کار کرده‌اند و یا با سریال‌هایی چون «مختارنامه»، «شب دهم» و… به شهرت و محبوبیت رسیده‌اند.
«چهل تیکه» که طبق روال هفته گذشته هر شب ساعت ۲۳ با اجرای محمدرضا علیمردانی روی آنتن می‌رود تدارک ویژه‌ای برای این ایام دیده است و مهمانان متنوعی را هم دعوت کرده است.
از جمله مهمانانی که قرار است در این شب‌ها در قاب جادو و در برابر علیمردانی ظاهر شوند می‌توان به امرالله احمد جو کارگردان «روزی روزگاری»، حسن سلطانی مجری تلویزیون در مناسبت‌ها و ایامی چون رمضان، حبیب دهقان نسب، جعفر دهقان، پرویز فلاحی پور، محمد رضا سرشار، کاظم هژیر آزاد و حاج صادق آهنگران اشاره کرد.