به گزارش خبرنگار مهر، تجربه بیش از ۴۰ سال تحریم اقتصادی ایران نشان داده است که نفت، نخستین بخشی است که تحریم‌های اقتصادی دامنگیر آن می‌شود و در مقابل تاکنون هیچیک از بندهای تحریم‌های اقتصادی حتی در سخت‌ترین شرایط شامل حال صادرات گاز ایران نشده است. از سویی دیگر تقریباً همه همسایگان ایران جز ترکمنستان و البته قطر در حاشیه خلیج فارس، همگی نیاز بالایی به گاز دارند. برآیند فعالیت دولت تدبیر و امید نشان می‌دهد این دولت نتوانسته است قرارداد جدیدی برای صادرات گاز منعقد کند و به گفته کارشناسان ضعیف‌ترین عملکرد در بخش گازی را دولت یازدهم و دوازدهم به خود اختصاص داده است.
در این میان نیز وزیر نفت در حالی توسعه و افزایش تولید گاز از میدان گازی پارس جنوبی را مهم‌ترین اقدام کارنامه خود می‌داند که برنامه روشنی برای مقاصد صادراتی مصرفی این گاز ندارد.
آمریکایی‌ها پای ایجاد فشار حداکثری بر ایران
یکی از بازارهای مهم صادراتی گاز ایران، عراق است، کشوری پهناور و البته نفتی که صنعت برق آن وابستگی قابل توجهی به گاز دارد. عراق در بخش نیروگاهی و شبکه برق وضعیت نامناسبی دارد و همین شرایط بارهای موجب نارضایتی مردمی شده و ایجاد چالش جدی برای دولت این کشور کرده است. ایران بیش از یک سال پیش تفاهمنامه‌ای با دولت عراق در بخش برق در سه محور امضا کرد که شامل بخش توسعه بخش نیروگاهی، شبکه توزیع و انتقال و کاهش تلفات می‌شد. هر چند این تفاهمنامه در ظاهر جذاب به نظر می‌رسید اما نافذ نشد و تاکنون به قرارداد نرسید.
در این میان آمریکایی‌ها که تمام قد پای ایجاد فشار بر ایران ایستاده‌اند، ۲۹ مرداد ماه سال جاری پنج شرکت آمریکایی از جمله شورون توافق‌هایی را با دولت عراق و با هدف تقویت بخش انرژی این کشور امضا کردند که بتوانند با یک تیر دو نشان زده و واردات گاز از ایران و حضور ایران در بخش صنعت برق عراق را کاهش داده و در بلند مدت متوقف کنند.
۸۰ درصد پروژه کاهش واردات گاز ایران را انجام دادیم
به گزارش خبرنگار مهر، احسان عبدالجبار اسماعیل، وزیر نفت عراق به تازگی اعلام کرده است که عراق قصد دارد تا سال ۲۰۲۵ گازهای ارسالی به مشعل را به صفر برساند. عراق همچنین نزدیک به ۸۰ درصد از کل پروژه‌های گازی را که به جلوگیری از سوزاندن گازهای مشعل و کاهش واردات از تهران کمک خواهد کرد، اجرا کرده است. هم‌اکنون همه پروژه‌های گازی به جز الراتاوی در حال اجرا هستند.
به گزارش مهر، الراتاوی، بزرگ‌ترین پروژه گازی عراق به شمار می‌رود که به دلیل کمبود بودجه به تأخیر افتاده است. ظرفیت تولید روزانه اولیه الراتاوی ۳۰۰ میلیون فوت مکعب خواهد بود که سرانجام به یک میلیارد فوت مکعب در روز می‌رسد و توان تولید ۱.۲ گیگاوات برق را دارد.
تلاش عراق برای اتصال به شبکه برق عربستان و کویت
علی علوی، معاون نخست وزیر عراق نیز به تازگی اعلام کرد که تا تکمیل و عملیاتی شدن قراردادهای چند میلیارد دلاری و جذب سرمایه‌های جدید خارجی همچنان نیازمند واردات گاز و برق از ایران است.
این در حالی است که در سفر اخیر مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق به واشنگتن، قراردادهایی در زمینه انرژی و به ارزش ۸ میلیارد دلار با شرکت‌های آمریکایی امضا شد. در عین حال، عراق در تلاش برای جلب سرمایه‌گذاری سعودی‌ها و اتصال شبکه برق خود از طریق عربستان و کویت به شبکه برق خلیج فارس است.
کاهش وابستگی گازی و برقی عراق به ایران
به گزارش خبرنگار مهر، وزیر امور دارایی عراق در یک نشست وبیناری شورای آتلانتیک گفت: وابستگی ما به واردات گاز و برق ایران سال آینده کاهش می‌یابد، اما تا آن زمان چاره‌ای جز ادامه وابستگی به ایران نداریم. بعید است که بتوانیم جایگزینی کوتاه مدت پیدا کنیم، اما با تلاشی میان‌مدت می‌توانیم شبکه برق عراق را به شبکه خلیج فارس متصل کنیم. این پروژه‌ها در مرحله طراحی و تعریف هستند تا پس از آن به مناقصه گذاشته شوند.
ظرفیت ۲۸ هزار مگاواتی برق عراق / سهم ۵۰ درصدی ایران در تأمین برق
جواد سلیمان پور، کارشناس حوزه گازی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره اوضاع برق و گاز عراق با اشاره به اینکه مسئله اصلی عراق در واردات گاز، تأمین نیاز نیروگاهی و تولید برق است، گفت: در حال حاضر ظرفیت نصب شده برق عراق ۲۸ هزار مگاوات است که البته همه این ظرفیت قابل استفاده نیست. بر اساس اعلام وزارت نیرو عراق ۱۹ هزار مگاوات از این ظرفیت نصب شده قابل استفاده است.
وی با بیان اینکه میزان واردات گاز عراق از ایران ۱۴ میلیارد مترمکعب است، ادامه داد: این میزان گاز وارداتی صرف خوراک برای تولید ۸ هزار مگاوات برق در عراق می‌شود که رقم قابل توجهی است و سهم حدود ۵۰ درصدی از تولید برق عراق را به خود اختصاص می‌دهد.
افزایش تقاضای گازی با افزایش بهره‌وری نیروگاهی
به گفته این کارشناس حوزه گازی وزارت نیرو عراق سال گذشته اعلام کرده بود که پیک تقاضا برق عراق ۲۸ هزار مگاوات بوده است. البته باید توجه داشت که این میزان تقاضا برق، بدون در نظر گرفتن توسعه و افزایش بهره‌وری بخش نیروگاهی و شبکه‌ای برق عراق است و در صورتی که بخش نیروگاه و شبکه توزیع و انتقال برق در عراق توسعه یابد بی شک شاهد افزایش قابل توجه تقاضا هستیم.
سلیمانپور اظهار داشت: تولید برق با استفاده از گاز، مقرون به صرفه تر با بهره‌وری بالاتر است. در حال حاضر حدود ۸ هزار مگاوات برق تولیدی عراق با استفاده از واردات ۱۴ میلیارد مترمکعبی گاز از ایران انجام می‌شود و اگر آمریکایی بتوانند در خلال قرارداد اخیری که با عراق منعقد کرده‌اند، بتوانند ۱۵ تا ۲۰ درصد بهره‌وری نیروگاه‌های عراق افزایش دهند می‌توانند واردات گاز عراق از ایران را ۳ تا ۴ میلیارد مترمکعب در سال کاهش دهند.
احتمال حذف ایران از بازار گاز و برق عراق قوت می‌گیرد
وی ظرفیت فرآورش گاز عراق را حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیارد مترمکعب اعلام کرد و افزود: عراق با این ظرفیت فراورش گاز و انتقال آن به شبکه نیروگاهی خود عملاً می‌تواند ایران را از بازار گازی خود حذف کند. در حقیقت ظرفیت برای حذف گاز ایران از بازار عراق وجود دارد، البته این شرایط در حالی است که عراق نخواهد بخش نیروگاهی خود را توسعه دهند.
طبق اظهارات این کارشناس حوزه گاز اگر عراقی‌ها تصمیم به توسعه نیروگاه‌ها و شبکه برق خود داشته باشند، نیاز آنها به گاز افزایش می‌یابد و در حقیقت جایگزینی نیز برای این گاز جز واردات ال. ان. جی که گاز گرانی به شمار می‌رود برای آنها وجود ندارد.
راه حل چیست؟
سلیمانپور با تاکید بر اینکه در چنین شرایطی ایران باید نهایت تلاش خود را کند تا عراق را به سوی توسعه بخش نیروگاهی و شبکه برق سوق دهد، تصریح کرد: برای اجرای چنین هدفی ایران حتی می‌تواند شرکت‌های دولتی و خصوصی خود را با سود صفر درصد در راستای توسعه شبکه انتقال و توزیع برق عراق به کار گیرد. در همین راستا شاهد درگیری‌هایی در بصره عراق که به دلیل قطعی برق بود را شاهد بودیم. در صورتی که چنین تقاضایی در عراق ایجاد کنیم در حقیقت برای صادرات گاز و صنعتگران حوزه برق خود تقاضا مطلوبی ایجاد کرده‌ایم.
ایجاد تقاضا، تنها راهکار موجود
وی گفت: پیک مصرف برق عراق در سال گذشته ۲۸ هزار مگاوات بوده است، با فرض اینکه امسال افزایش بهره وری در نیروگاه‌های خود نداشته باشد، برای تولید این میزان برق به واردات ۳۰ میلیارد مترمکعب گاز نیاز دارد که سهم ایران اکنون ۱۴ میلیارد مترمکعب است.
این کارشناس حوزه گاز تاکید کرد: راهبرد ایران در ایجاد تقاضای بلندمدت برای صادرات گاز می‌تواند ورود به بخش توسعه نیروگاهی و شبکه برق عراق باشد. ایران البته تفاهمنامه‌ای را امضا کرد که به موفق نشد آن را تبدیل به قرارداد کند و آمریکایی‌ها از این فرصت استفاده کرده و به این بخش ورود کردند. از سویی دیگر می‌توانیم به بخش توسعه گازرسانی به خانه‌ها در عراق نیز ورود کنیم همانند اقدامی که روسیه برای ایجاد تقاضای گاز خود در اوکراین انجام داد.