خبرگزاری مهر، گروه دین واندیشه: طوبی کرمانی در روز شنبه ۲۲ شهریور ماه سال جاری در سن ۷۳ سالگی از دنیا رفت. وی استاد فلسفه دانشکده الهیات دانشگاه تهران و اولین زن فوق دکترای فلسفه در ایران و فارغ التحصیل فلسفه تطبیقی و کلام بود. مشاور دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، عضو کمیسیون بانوان و جوانان مجمع تشخیص مصلحت نظام، عضو شورای خیرین سلامت کشور، عضو شورای مرکزی شورای فرهنگی اجتماعی زنان،، مدیر مسئول کتاب علمی پژوهشی «زنان»، مؤلف و مترجم برتر بین‌الملل دانشگاه تهران، مدیرکل سابق امور اجتماعی و ایرانیان خارج از کشور، عضو شورای سیاستگذاری زنان اهل بیت (ع) از جمله مسئولیت‌های وی در دوران حیاتش بوده است.
تألیف بیش از ۶۰ مقاله، تألیف ۱۲ کتاب علمی و اجتماعی و شرکت در بیش از ۸۰ کنگره ملی و بین‌المللی در داخل و خارج کشور از جمله آثار علمی و فرهنگی کرمانی است.
اما شهرت و فعالیت‌های کرمانی فقط محدود به ایران نبود و در مجامع بین‌المللی هم فرد نام آشنایی بود به طوری که بسیاری از زنان غیرایرانی در مجامع و کنفرانس‌های بین‌المللی شیفته او می‌شدند و خواستار معاشرت و ارتباط بیشتر با وی بودند؛ به همین جهت پس از درگذشت وی بسیاری از اتحادیه‌ها و شخصیت‌های جهانی هم اظهار تأسف و پیام تسلیت ارسال کردند.
طوبی کرمانی از سال ۱۳۸۶ تا سال ۱۳۸۹ اولین بانوی رایزن علمی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در یونان و هشتمین رایزن فرهنگی کشورمان در آنجا بود. او در این سال‌ها در خارج از کشور ارتباط بسیار خوبی را با نخبگان و فرهیختگان دینی و فرهنگی به‌ویژه جامعه زنان یونان برقرار کرد به طوری که آنا استامو استاد دانشگاه آتن پس از آشنایی و معاشرت با ایشان مسلمان و سرپرست اتحادیه زنان مسلمانان در آتن شد.
دایره روابط و آشنایی کرمانی خیلی وسیع بود و به دلیل خلق و خوی خوش و روی گشاده‌ای که داشت با همگان رابطه حسنه داشت. برای آشنایی بیشتر در خصوص سیره زندگی وی به سراغ چند نفر از دوستان و همکاران وی رفتیم و با آنها راجع به این شخصیت فرهیخته گفتگو کردیم؛ با ذکر این نکته که محافل و رسانه‌هایی که سالهاست با ادعاهای گوش‌خراش درباره حقوق زنان مشغول فعالیت هستند او و درگذشتنش را کاملاً ندیده گرفتند.
کرمانی دلداده انقلاب و دوست صمیمی دختر امام (ره) بود
انسیه خزعلی، رئیس سابق دانشگاه الزهرا که این روزها عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا و مدرس ادبیات عرب است درباره طوبی کرمانی و شیوه آشنایی خود با وی گفت: در سال ۱۳۷۴ از خانم کرمانی دعوت کردیم که در بخش بین‌الملل سازمان حج با ما همکاری کنند و چون خیلی خوب به زبان انگلیسی تسلط داشتند توانستند کمک‌های بسیاری به ما در این حوزه کنند. ایشان فرد بسیار مخلص، با تلاش و پرتوان بودند و بدون هیچ‌گونه اغماضی از حق سخن می‌گفتند و با اینکه در بسیاری از موقعیت‌ها مدیر و مسئول بودند ولی همه کارها را خودشان انجام می‌دادند و هیچوقت دستور نمی‌دادند. روحیه بانشاطی داشتند و هرگز در کار ناامید نمی‌شدند. معمولاً در محیط‌های کاری مردانه، پذیرش خانم‌ها کمی سخت‌تر انجام می‌گیرد ولی ایشان با وجود همه این مشکلات یک تنه می‌جنگیدند و برنامه‌ها را اجرا می‌کردند.یادم هست که در یکی از سفرهایمان به مکه، در نشست‌های متعددی که در مکه و مدینه برای کاروان‌های ایرانی مقیم اروپا و آمریکا می‌گذاشتیم حاضر می‌شدند و با مسئول کاروان یا زائران به بحث و گفتگو می‌پرداختند.
وی افزود: خانم کرمانی دغدغه بسیاری در حوزه فلسفه و عمومی کردن آن به خصوص فلسفه برای کودکان داشتند، علاوه بر این به مباحث مرتبط با زنان و تربیتی بسیار علاقمند بودند و درباره افراط و تفریط‌هایی که راجع به زنان وجود داشت بسیار منطقی برخورد می‌کردند و وارد بحث و گفتگو در مجامع مختلف می‌شدند. ایشان دلداده انقلاب بودند و خیلی اوقات از خاطراتی که با حضرت امام خمینی (ره) داشتند تعریف می‌کردند چون ایشان به واسطه هم رشته بودن با دختر امام (ره)، از دوستان صمیمی خانم زهرا مصطفوی بودند و به همین منظور در خانه ایشان بسیار رفت و آمد داشتند. ضمناً در مجامع و کنفرانس‌های خارجی و بین‌المللی خوش می‌درخشیدند و چون سخنانشان با احساس و منطق آمیخته بود برای بینندگان و شنوندگان خیلی جذاب بود به طوری که پس از سخنرانی در کشورهای خارجی بسیاری از افراد می‌آمدند و خواستار ادامه ارتباط با ایشان می‌شدند الان هم پس از فوت ایشان پیام تسلیت‌های متعددی از کشورهای خارجی ارسال شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا تصریح کرد: مرحومه از نظر فکری و اعتقادی به شدت مطیع رهبر انقلاب و معتقد بودند که مسئله ولایت فقیه باید در جامعه به خوبی دیده و تبیین شود. خانم کرمانی هم دکترای فلسفه و هم فوق دکترای فلسفه تطبیقی داشتند از همین جهت می‌توان ایشان را اولین فیلسوف زن ایرانی نامید. البته گذاشتن چنین القابی بستگی دارد به اینکه ما چه کسی را فیلسوف بدانیم اگر فیلسوف کسی باشد که یک نظریه خاص بدهد ممکن است نامیدن ایشان به عنوان اولین فیلسوف زن ایرانی درست نباشد اگرچه فلسفیدن در سراسر زندگی ایشان جاری بود اما اگر فیلسوف را به عنوان کسی بدانیم که فلسفه را در عمل و کلامش به کار می‌گیرد، عنوان درستی است چون هم فلسفه خوانده و هم آن را در عملش به کار می‌برد.
سکوت برخی از مجامع زنان در برابر فوت کرمانی
خزعلی در پایان گفت: متأسفانه یکی از اشکالاتی که در کشور ما وجود دارد این است که بسیاری از اظهارنظرها جنبه علمی و منطقی ندارد و فقط به خط مشی سیاسی و جهت فکری یک فرد توجه می‌شود به عنوان مثال با اینکه خانم کرمانی یک زن تأثیرگذار هم در داخل کشور و هم در خارج از کشور بودند ولی چون اعتقاد قلبی به انقلاب و رهبر معظم انقلاب داشتند مورد توجه بسیاری از مجامع زنانه قرار نگرفتند و پس مرگ ایشان بسیاری سکوت کردند.
شیدا مهنام، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه و مشاور بین‌الملل بنیاد ایرانشناسی در خصوص آشنایی با کرمانی گفت: یکی از افتخارات من این است که در آخرین پروژه‌های مرحوم کرمانی همکاری داشتم و از نزدیک با ایشان آشنا شدم و بیشتر این وجود نازنین را شناختم. شهریورماه سال گذشته، در بنیاد ایران شناسی که ریاستش را آیت الله سید محمد خامنه‌ای به عهده دارند پروژه‌ای را تعریف کردیم با عنوان «جایگاه زن در تمدن ایران و اسلام» که بنده دبیر علمی پروژه بودم و مرحومه کرمانی هم جزو شورای سیاستگذاری این پروژه بودند. حضور خانم کرمانی در این پروژه برای ما خیلی غنیمت بود چون در سطح ملی همه دانشگاه‌ها همکاری داشتند و ما به فرد آکادمیکی مثل ایشان که با جان و دل کار کند و همه اقشار دانشگاهی بشناسند احتیاج داشتیم علاوه بر این، سازمان‌های بین‌المللی هم در این پروژه همکاری داشتند که در این بخش هم خانم کرمانی خیلی مسلط بودند و در بسیاری از مجامع بین‌المللی مثل اتحادیه زنان مسلمان خوش درخشیدند و پروژه خیلی خوب معرفی شد.
وی افزود: ایشان همیشه می‌گفتند: «متاسفانه امروز تبلیغات دست کشورهایی است که دین و تمدن ما را مورد جفا قرار دادند» به همین خاطر همیشه دنبال تریبون‌هایی بودند که با صلابت بتوانند داشته‌های ما را برجسته‌تر کنند. موقع دعوت از میهمانان برای این پروژه هم همیشه به من تاکید می‌کردند که همه را از هر قشر و طرز فکری دعوت بکنید و همه نقطه نظرات را باز بگذارید. من یکبار به ایشان گفتم که ما در مجامع بین‌المللی با نگاه‌های فمنیستی مواجه هستیم که خیلی با مبینات دین ما در تضاد است؛ چه باید بکنیم؟ ایشان پاسخ دادند: «همه را به مناظره دعوت کنید تا همه نظرات را داشته باشیم و تمام سعی‌مان را بکنیم که همه را با دین و تمدن اسلامی آشنا کنیم. در تمام سخنرانی هایشان هم مثال‌های زیادی از زندگی حضرت فاطمه زهرا (س) و حضرت خدیجه (س) می‌زدند و به قدری خوب راجع به این موضوعات صحبت می‌کردند که ما توانستیم این پروژه را در صفحه اول سایت جهانی یونسکو قرار دهیم و همین الان هم نام ایشان و کل پروژه در مجامع بین‌المللی آشناست و بٌرد جهانی پیدا کرده است.
اخلاق مداری و اعتقاد به تقویت خودباوری از خصیصه‌های کرمانی بود
مهنام اضافه کرد: اخلاق مداری در کار و نگاه جامع ایشان به مسائل در جهت تقویت خودباوری از دیگر ویژگی‌های این بانوی فرهیخته بود. ایشان بسیاری از ایام سال را روزه می‌گرفتند و در آخرین دیداری که با ایشان در بنیاد ایران شناسی داشتیم متوجه شدیم که حال خوبی ندارند و وقتی من از ایشان پرسیدم روزه هستید؟ گفتند خیر حال جسمانی خوبی ندارم و تازه از بیمارستان آمدم و پس از جلسه هم به بیمارستان برمی‌گردم. به ایشان گفتم اگر حالتان خوش نبود به جلسه نمی‌آمدید ولی جواب دادند: رسالت من این است که در این جلسات حاضر بشوم و مسئولیتم را ایفا کنم چون این کارها ماندگار است. تیکه کلام همیشه ایشان این بود که «حق زیباست»؛ الحق و الانصاف هم وقتی هم در پشت تریبون قرار گرفتند شخص دیگری می‌شدند و با انرژی زیادی به سخنرانی پرداختند. من فکر می‌کنم چنین آدم‌هایی «صاحب نفس» هستند و همیشه از جانب خدا فیض دریافت می‌کنند.
مشاور بنیاد ایرانشناسی ادامه داد: ما در بنیاد ایرانشناسی از طریق خانم دکتر کرمانی توانستیم با اتحادیه‌های مختلف زنان مسلمان در کشورهای اروپایی، یونان، کویت، عراق و… ارتباط برقرار کنیم و پیام پروژه «جایگاه زن در تمدن ایران و اسلام» به گوش همه زنان مسلمانان برسانیم و خیلی هم در مجامع بین المللی تأثیرگذار بودند به طوری که مثلاً خانم آنا استامو، استاد دانشگاه آتن و سرپرست اتحادیه زنان مسلمان در یونان حدود هفت سال است که پس از معاشرت و آشنایی با خانم کرمانی مسلمان شدند و به دین اسلام گرویدند. به غیر از این هم در هدایت بسیاری از افراد مسلمان و غیر مسلمان نقش داشتند بنابراین ایشان رسالت جهانی خود را به خوبی ایفا کردند.
این استاد دانشگاه در پایان گفت: زنان ایرانی، نصف جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند و در معرض آسیب‌های زیادی از طرف کشورها و رسانه‌های غربی هستند بنابراین لازم است نسبت به مسئولیت‌های اجتماعی خود بیشتر آگاه باشند. شخصیت خانم کرمانی نشان داد که یک زن هم می‌تواند یک همسر موفق باشد، هم یک مادر موفق و هم در رأس همه اینها یک شخص تأثیرگذار برای آینده کشورش باشد. همانطور که حضرت خدیجه (س) اولین شخصی بودند که مسلمان شدند و با رشادت‌های حضرت زینب (س) قیام امام حسین (ع) ماندگار شد پس باید قدر جایگاه زنان مسلمانان به خوبی دانسته شود چون می‌توانند تأثیرگذاری بسیاری در سراسر دنیا داشته باشند.
نظر استاد طوبی کرمانی درباره وی چیست؟
آیت الله محقق داماد هم چندی پیش در مراسمی که برای یاد بود این بانوی فرهیخته برگزار شد با اشاره به آیه شریفه «یؤتی الحکمة من یشاء» گفت: خداوند است که حکمت را به هرکس که شایسته بداند عطا می‌کند و حکمت خیر کثیر است. خانم کرمانی نیز از جمله کسانی بود که توفیق دریافت این حکمت را از سوی خداوند داشت.
وی که در ابتدای پیروزی انقلاب استاد فلسفه دکتر کرمانی بود، با بیان اینکه ایشان در دوران تحصیل خود با جدیت تمام به تحصیل علم مشغول بود، گفت: برای حکیم شدن شرایطی وجود دارد که یکی از این شرایط عشق و علاقه و دیگری ذوق و قریحه است که خانم کرمانی این دو ویژگی را داشت و توانست مزه حکمت را بچشد و شوق عجیبی در یادگیری حکمت اسلامی داشت. نشاط و شور کار و ذوق علمی و فعالیت ایشان تحسین برانگیز بود و تا آخرین دقایق زندگی دست از هیچ فعالیتی برنداشت.
پیام شرقی، فرزند مرحومه طوبی کرمانی نیز در این مراسم با بیان اینکه مهمترین بعد زندگی ایشان بعد معلمی بود گفت: معلمی بزرگترین افتخار ایشان بود و تا آخرین لحظه از عمر پربرکت خود از تعلیم و تعلم دست نکشید.
وی راز کار مرحومه کرمانی را محاط کردن شخصیت معلمی در شخصیت مادری بود چرا که بُعد مادری یک زن شیرازه و اساس یک خانواده است. ایشان تمام این شخصیت مادری را از تربیت صحیح والدین خود دریافت کرده بود و پرنمودترین ویژگی تربیت ایشان شکرگزاری او بود لذا کسی که متخلق به چنین اخلاقی باشد حق فرزندی را نیز به خوبی به جا می‌آورد.
شرقی افزود: تمام همکاران ایشان گواه‌اند که آن مرحومه از بذل وجود خویش برای امام غایب و نایب حاضر ایشان دریغ نکرده و به معنای واقعی خود را مشمول «الذین بذلوا مُهَجَهم» کرده بود.