خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ: هشتمین قسمت از پرونده بررسی موضوع کاغذ یارانه‌ای و نبودش، به گفتگو با لیما صالح رامسری مدیر انتشارات معین اختصاص دارد. ۷ ناشر پیشین که با آن‌ها گفتگو کردیم، همگی بر الزام وجود کاغذ یارانه‌ای دولت برای ادامه حیات بازار تولید و عرضه نشر کشور تاکید داشتند. صالح رامسری نیز چنین نظری دارد اما در کنار آن، مطالب متفاوتی را هم بیان می‌کند.
او در ابتدای گفتگو درباره این‌موضوع گفت: ابتدا باید از تعاونی آشنا که وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و کاغذ یارانه‌ای را در اختیار ناشران قرار می‌دهد، تشکر کنم. جا دارد از آقای اسماعیلی مسئول این‌تعاونی نام ببرم و از همراهی و همدلی ایشان با ناشران قدردانی کنم. البته ایشان در این‌زمینه تنها نیستند و چندتن از ناشران هم در کار یاری‌شان می‌دهند.
وی در ادامه درباره ساز و کار تهیه کاغذ یارانه‌ای برای ناشران گفت: وقتی بنا باشد کاغذ مورد تقاضای ما در اختیارمان قرار بگیرد، نماینده‌ای از تعاونی آشنا می‌آید و کاغذها شمارش می‌شوند. درست است که این‌کار توسط وزارت ارشاد و هیئت تصویب کاغذ انجام می‌شود اما از اتحادیه ناشران و کتابفروشان هم نماینده‌ای حاضر است و بخشی از کار نظارت تقسیم شده است. این‌نظارت‌ها همه برای جلوگیری از سوءاستفاده‌هایی است که پیش‌تر انجام می‌شدند.
مدیر انتشارات معین گفت: تا پیش از این، برخی می‌آمدند برای سودآوری خودشان در بازار نشر فعالیت کنند و دست به سوداگری می‌زدند. مثلا کتابی را چاپ می‌کردند و برای تجدیدچاپش درخواست کاغذ می‌کردند. اما با کاغذی که دریافت می‌کردند، چندصفحه اول چاپ جدید را با مشخصات و شناسنامه تغییر می‌دادند و همان‌چندصفحه را در عدل کتاب تحویل می‌دادند. دوستان من مثل آقای رئیس‌دانا مدیر نشر نگاه که در اتحادیه نشسته‌اند و مشغول بازرسی‌اند، به‌همین‌دلیل کار بازرسی را به عهده گرفته‌اند. یعنی دو نفر از اتحادیه هستند که برای جلوگیری از همین‌سوءاستفاده‌ها با ارشاد همکاری می‌کنند. وقتی که کتاب چاپ می‌شود، بازرس می‌آید و از عدلی که کتاب شده، عکس می‌اندازد. نمونه کتاب را هم برای بررسی بیشتر با خود می‌برد. علت این‌بازرسی‌ها این است که عده‌ای کاغذ چاپ کتاب هزارتایی را می‌گیرند اما فقط ۸ صفحه اولش را چاپ می‌کنند و بعد با صحافی در اختیار ارشاد قرار می‌دهند. یعنی کتاب را با شمارگانی که در شناسنامه کتاب گفته‌اند، چاپ نمی‌کنند. به‌هرحال اگر کاغذ یارانه‌ای را که به آن‌ها تعلق گرفته، بفروشند، سودش بیشتر از چاپ کتاب است. خیلی‌ها حق‌التالیف ندارند و خیلی‌ها هم از این‌روشی که گفتم استفاده می‌کنند. به‌هرحال همیشه ممکن است سوءاستفاده انجام شود و عده‌ای این‌کارها را بکنند.
همین کاغذی که وزارت ارشاد بابتش، بندی ۱۳۰ هزار تومان از ما می‌گیرد، بیرون در بازار آزاد، ۲۳۰ هزار تومان قیمت دارد. تازه همان‌کاغذی هم که نیاز داریم، کاملا توسط وزارت ارشاد تامین نمی‌شود. یعنی اگر به ۵۰۰ بند کاغذ نیاز داریم، تعاونی ۲۰۰ بندش را به ما می‌دهد و ۳۰۰ بند باقی را باید به‌طور آزاد خریداری کنیم. به همین‌دلیل است که قیمت کتاب، کمی بالا رفته استصالح رامسری گفت: بازرس‌های اتحادیه برای جلوگیری از سوءاستفاده‌ها از کاغذ یارانه‌ای است که با ارشاد همکاری می‌کنند. بازرس‌ها که می‌آیند هم از کتاب عکس می‌گیرند هم نمونه آن را برای بررسی می‌برند و این واقعا فکر خوبی است. چون ارشاد به تنهایی از پس این‌مساله برنمی‌آمد. سال‌های پیش‌تر، از این‌سوءاستفاده‌ها بیشتر می‌شد. کارمندان ارشاد هم چون کارمندان ساده بودند و ترفندهای چاپ و صحافی را نمی‌شناختند، نمی‌توانستند فرصت‌طلبان را بشناسند. حتی پیش می‌آمد که چندنسخه از فرم یک کتاب را چاپ می‌کردند و زیر آن کتاب دیگری می‌گذاشتند. یعنی کارمند ارشاد فکر می‌کرد چیزی که می‌بیند، عدل کتاب است در حالی که چیز دیگری بود.
این‌مدیر نشر در ادامه گفتگو، به کاغذ یارانه‌ای وزارت ارشاد برای ناشران اشاره کرد و گفت: الان که جلوی سوءاستفاده‌ها گرفته شده، کاغذ یارانه‌ای باید به همه آن‌هایی که واقعا می‌خواهند کتاب چاپ کنند، برسد. تعاونی آشنا، کاغذ را واقعا با قیمت ارز دولتی می‌خرد و در اختیار ناشران قرار می‌دهد. همین کاغذی که وزارت ارشاد بابتش، بندی ۱۳۰ هزار تومان از ما می‌گیرد، بیرون در بازار آزاد، ۲۳۰ هزار تومان قیمت دارد. تازه همان‌کاغذی هم که نیاز داریم، کاملا توسط وزارت ارشاد تامین نمی‌شود. یعنی اگر به ۵۰۰ بند کاغذ نیاز داریم، تعاونی ۲۰۰ بندش را به ما می‌دهد و ۳۰۰ بند باقی را باید به‌طور آزاد خریداری کنیم. به همین‌دلیل است که قیمت کتاب، کمی بالا رفته است.
وی درباره لزوم بودن کاغذ یارانه‌ای و توزیع آن بین ناشران، گفت: کاغذ یارانه‌ای باید باشد چون اگر به خوبی سرویس داده شود، ما دیگر حتی نیازی پیدا نمی‌کنیم کاغذمان را از بازار آزاد تهیه کنیم. اما اگر کاغذ دولتی نباشد، فروشنده آزاد چون می‌داند ارشاد و در واقع رقیبی ندارد، هر قیمتی که بخواهد روی کاغذ می‌گذارد. الان هم اگر قیمت کاغذ مقداری تعادل دارد، به‌این‌دلیل است که ناشر دارد بخشی از نیازش را از ارشاد تامین می‌کند و کاغذفروش آزاد می‌گوید ارشاد هست و اگر من به قیمت مناسب نفروشم، می‌رود از ارشاد خریداری می‌کند. اما وقتی ببیند که رقیبی ندارد، ممکن است کاغذ ۲۳۰ هزار تومانی را ۲۸۰ یا ۳۰۰ هزار تومان هم بفروشد.
صالح رامسری گفت: کاغذ یارانه‌ای باید باشد تا تعادل در قیمت بازار ایجاد شود. اگر بعضی ناشران از رفتار کاغذفروشان بیرون گلایه دارند، باید به این هم توجه کنند که کاغذفروش نمی‌آید بگوید باید به‌زور و اجبار از من خرید کنی. او می‌گوید نرخ من همین است. اگر الان پول نداری، این‌قدر روی قیمت می‌کشم و توی ناشر بیا در ۳ فقره چک مبلغش را بپرداز. او کاری به مسائل ما ندارد. چون کاسب و تاجر است. یک حُسن کاغذ دولتی و حضور تعاونی آشنا در این‌میان، این است که قیمت را در بازار آزاد کاغذ متعادل نگه میدارد. یعنی کاغذفروش آزاد نمی‌تواند هر قیمتی را که خواست، روی کاغذ بگذارد. حسن دیگر کاغذ دولتی این است که وقتی با ارز دولتی خریداری می‌شود، ما می‌توانیم کتاب‌هایمان را ارزان‌تر قیمت بزنیم تا جامعه‌ای که تعداد کتابخوان‌هایش اندک است، ریزش نداشته باشد و شرایطی پیش نیاید که همین‌کتاب‌خوان‌ها هم دیگر سراغ کتاب نیایند. حُسن سوم هم این است که ناشر متوجه باشد دارد چه‌چیزی چاپ می‌کند. بالاخره با نظارتی که نماینده ارشاد و اتحادیه دارد، باید کتابی چاپ کند که مردم آن را بخرند نه هر کتاب و مطلبی که اصطلاحا گیرش بیاید. ناشر باید توجه داشته باشد کاغذی که با ارز دولتی خریداری شده و در اختیارش قرار می‌گیرد، در بازار آزاد، قیمت زیادی دارد. پس باید قدرش را بداند.