خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل – آذر مهدوان: مناقشه مدیترانه شرقی که از زمان آغاز فعالیت حفاری گازی ترکیه در این بستر آغاز شده است، تمامی ندارد. تنش میان آتن و آنکارا بر سر شرق مدیترانه و مخالفت کشورهای اروپایی با فعالیت‌های اکتشافی ترکیه، با گذشت زمان نه تنها حل نشده بلکه آنکارا را با ائتلافی از مصر، یونان، قبرس جنوبی، آمریکا و رژیم صهیونیستی رو به رو کرده است.
هر چند مقامات ترکیه از سرگیری روند مذاکرات آتن و آنکارا خبر داده‌اند، اما اقدام ترکیه مبنی بر اعزام کشتی کاوشگر «اروچ رئیس» به دریای مدیترانه از بندر آنتالیا باعث واکنش برخی کشورها از جمله یونان، آلمان و فرانسه شد. به طوری که «هایکو ماس» وزیر امور خارجه آلمان سفر خود به ترکیه را لغو کرد.
از طرفی وزارت خارجه آمریکا در خصوص اقدام ترکیه در اعزام کشتی جستجوگر اروچ رئیس به دریای مدیترانه اعلام کرد که ترکیه به دنبال افزایش تنش‌ها در منطقه و نیز سخت‌تر شدن شرایط مذاکرات با آتن به صورت تعمدی است.
خبرنگار مهر، در خصوص آخرین تحولات مدیترانه شرقی، گفتگویی را با ژنرال «اسماعیل حقی پکین»، رئیس سابق اداره اطلاعات ستاد کل ارتش ترکیه و کارشناس نظامی و سیاسی این کشور انجام داده است که از نظر می‌گذرد:
*همانطور که می‌دانید فعالیت اکتشافی ترکیه در مدیترانه شرقی موجب تشکیل ائتلافی میان یونان و بخش جنوبی قبرس شده است، از سویی دیگر مصر، امارات، فرانسه آمریکا و رژیم صهیونیستی را می بینیم که در مقابل دکترین ترکیه قرار گرفته اند. توافق دریایی ترکیه و لیبی تا چه حد می‌تواند در مقابل این ائتلاف‌ها تاثیرگذار باشد؟
توافق ترکیه با دولت وفاق ملی لیبی، در خصوص خطوط مرزی دریایی، توافقی مهم از بعد حقوقی و منافع ترکیه در مدیترانه است. اما یونان و قبرس جنوبی با همسو کردن اسرائیل، امارات، مصر، فرانسه و تا حدودی آمریکا و با انجام توافقات انرژی، سعی دارند ترکیه را در مدیترانه شرقی تنها و منزوی کنند.
همچنین آنان برای پذیرفتن دکترین یونان و قبرس جنوبی در مدیترانه شرقی، اعمال فشار علیه ترکیه را هدف‌گذاری کرده‌اند. در مقابل چنین سیاست‌هایی ترکیه باید به همکاری با کشورهایی مانند روسیه، مصر و سوریه مبادرت ورزد تا از این انزوا در مدیترانه شرقی رها شود.
فعالیت کشتی‌های حفاری ترکیه باید در مدیترانه شرقی ادامه داشته باشد. برهم زدن ائتلافی که علیه ترکیه ایجاد شده و بهره‌گیری از اختلافاتی که میان کشورهای ائتلافی وجود دارد موضوع با اهمیتی است.
بسیاری از اعضای اتحادیه اروپا مخالف تحریم‌های ترکیه هستند و آنکارا باید غیرحقوقی بودن توافق یونان و بخش جنوبی قبرس را به جامعه بین‌المللی توضیح دهد. این اقدام از طریق مسیر دیپلماسی میسر است.
ترکیه همچنین باید توضیح دهد که یونان و قبرس جنوبی و کشورهای همراه آن از سیاستی که فاجعه بار قلمداد می‌َشود، حمایت می‌کنند. حقوق ترکیه در مدیترانه شرقی و جزایر ترکیه در دریای اژه، برای بقای آنکارا مهم است و نباید این سیاست تغییر کند.
این موضوع شامل بخش شمالی قبرس نیز می‌شود. نباید سیاست قبرس شمالی که ترکیه سال‌هاست دنبال می‌کند، با تغییر رئیس جمهور آن تحول پیدا کند. بلکه این سیاست باید ثابت بماند و در این موضوع نباید امتیازی داده شود. ترکیه در مسئله قبرس باید بر موضع دو دولت یک راه حل توجه کند و در قبرس شمالی پایگاه هوایی و دریایی تاسیس کند.
*نظر شما درباره ابعاد حقوقی و سیاسی دکترین ترکیه و یونان در مدیترانه شرقی چیست؟
دکترین یونان بر مبنای توافق امضا نشده حقوق دریایی از سوی ترکیه در سال ۱۹۸۲ بنا شده است. بر همین اساس بهره‌برداری یک طرفه آتن از روابط همسایگی و استفاده از موضوعاتی که مفاد مشخصی در توافقات دو طرفه ندارند، مدنظر است.
آن دکترین چیست؟ موضوعاتی مانند جزایر، مناطق منحصر اقتصادی در مدیترانه شرقی و گسترش حدود مرزی آب‌ها تا ۱۲ مایل است. تمامی دولت‌های متشکل از جزایر، کنوانسیون قانون دریا، جزایر دارای فلات قاره و مناطق اقتصادی انحصاری را قبول دارند اما یونان یک دولت جزیره‌ای نیست. بلکه در اطرافش چند جزیره وجود دارد.
یونان همین اقدام مشابه را در توافق حدود دریایی خود با مصر هم انجام داده است. گویی هیچ دریایی بین جزایر کرت و رودس وجود ندارد، با خطی مرزی که از آنجا به مصر کشیده شده است یک پیوند ساحلی ایجاد کرده است، در حالی که ترکیه در توافقش با دولت وفاق ملی لیبی، یک خط ارتباطی از حدود دریایی تحت حاکمیت خود تا سواحل لیبی ایجاد کرده است. در مورد حقوق دریایی باید گفت که «اژه» دریای با اهمیتی است، کشورهایی که در همسایگی دریای ی هستند باید در چارچوب همسایگی خوب و بر اساس حق و انصاف توافق کنند. متأسفانه یونان درباره همه این موضوعات اقدامات و تصمیمات یک جانبه اتخاذ می‌کند.
*یکی دیگر از کشورهایی که در بحث مدیترانه شرقی بیشتر ورود می‌کند فرانسه است. دلیل این موضوع را چگونه ارزیابی می کنید؟
فرانسه، ترکیه را به عنوان یک رقیب در منطقه می‌بیند. به نظرم فرانسه و آمریکا توافقی علیه ترکیه در مدیترانه شرقی و آفریقا انجام داده‌اند تا از فعالیت آنکارا در این دو بستر ممانعت کنند.
*مذاکرات میان ترکیه و یونان بر سر حل اختلاف مدیترانه شرقی در چه مسیری پیش می‌رود؟
تلاش یونان و ترکیه برای انجام مذاکرات در راستای جلوگیری از درگیری نظامی است. اما در این مذاکرات، مسائل اصلی اختلافات میان دو کشور مورد توجه نیست و همانند مذاکرات قبل بر گفتگوهایی مانند فعالیت‌های اکتشافی یا ادامه دادن این فعالیت تمرکز شده است.
در حالی این مذاکرات ادامه داشته که یونان از ۲۹ اکتبر در مدیترانه شرقی اعلام ناوتکس کرده، در مقابل ترکیه هم کشتی‌های لرزه‌نگاری و حفاری خود را راهی مدیترانه کرده است. اساسی‌ترین چالش میان ترکیه و یونان، تلاش آتن برای غصب حقوق دریایی آنکارا و بی توجهی این کشور به توافقات بین‌المللی است. حل این مسائل از طریق مذاکره با دو کشور امکان پذیر نیست. این مذاکرات دو کشور را بیشتر به سمت درگیری و یا یک جنگ دریایی پیش می‌برد.