خبرگزاری مهر، گروه استانها: قنات یا کاریز یکی از راه‌های تأمین آب در گذشته بوده که گفته می‌شود ایرانیان اولین قوم استفاده کننده از آب قنات بوده‌اند و دیگر کشورها نیز به تقلید از ایران اقدام به طراحی و حفر قنات برای استفاده از آب‌های زیرزمینی کرده‌اند.
قنات آب‌راهی است که در زمین حفر شده و ارتباطی را بین مادر چاه و مظهر قنات ایجاد می‌کند و ممکن است آب مسیری چند کیلومتری را طی کند تا به دهانه خروجی برسد.
هرچند در گذشته بخش زیادی از فعالیت‌های حوزه کشاورزی با استفاده از آب استخراج شده از قنوات تأمین می‌شده است، ولی با توسعه فناوری‌ها، چاه‌های عمیق حفر شد و با دستگاه‌های پمپاژ آب را به سطح زمین رساند.
توسعه فناوری‌های حفر چاه و استفاده از دستگاه‌های نوین پمپاژ باعث افزایش بیش از برداشت آب از سفرهای زیرزمینی شده و این موضوع بسیاری از قنات‌ها را خشک کرده است.
طی سال‌های اخیر یکی از برنامه‌های مهم برای تأمین آب، احیای قنوات بوده است که در استان بوشهر نیز تلاش‌هایی در این زمینه انجام شده است.
وجود ۱۴۷ رشته قنات در استان
مسعود خوارزمی مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: قنات توسط مقنیان ایرانی اختراع شده و عمری به اندازه هزاران سال دارد.
وی با اشاره به اینکه قنات‌ها هنوز هم در نقاط مختلف ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند، اضافه کرد: هر قنات از یک سری میله چاه عمودی (برای انتقال و تهویه)، یک سری آب‌راه یا گالری، مظهر قنات (جایی که آب از قنات بیرون می‌آید و مادر چاه تشکیل شده است.
مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر خاطرنشان کرد: در حال حاضر ۱۴۷ رشته قنات در استان بوشهر داریم که اکنون در حال آبدهی هستند.
بیشترین قنات‌ها در جم
وی اضافه کرد: بیشترین قنات‌های استان بوشهر در شهرستان جم با ۶۹ رشته، در دشتستان با ۳۵ رشته، در دشتی با ۳۲ رشته، دیر با ۱۱ رشته هستند و شهرستان کنگان نیز یکی دو رشته قنات دارد.
خوارزمی بیان کرد: میزان استحصال آب از این ۱۴۷ رشته قنات موجود در استان بوشهر سالانه چهار میلیون مترمکعب است که نقش مهمی در تأمین آب مناطق مورد استفاده دارند.
وی از اجرای طرح مرمت و لایروبی قنات‌های استان خبر داد و اضافه کرد: برخی از قنات‌های استان بر اثر فرسایش دچار آسیب‌هائی در بدنه‌ها، کف و سقف شده بودند که نسبت به مرمت و لایروبی آنها اقدام شده است.
مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر افزود: عملیات مرمت قنات‌ها با مشارکت مردم و در قالب بازسازی چاه‌ها، کبرگذاری، سفره‌چینی، سنگ‌چینی، بغل‌تراشی، طوق‌چینی، درپوش چاه‌ها، دال‌گذاری، پرکردن پشت چاه‌ها و… انجام می‌شود.
وی تصریح کرد: طی چهار سال اخیر اعتبارات خوبی در راستای احیای قنوات در استان داشته‌ایم که شامل اعتبارات ملی و استانی بوده است.
خوارزمی بیان کرد: در سال ۹۸ از محل اعتبارات سفر رئیس جمهور به استان بوشهر دو میلیارد تومان برای احیای قنوات مصوب شده بود که یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان تخصیص یافت.
وی با اشاره به اینکه تا پایان سال گذشته عملیات احیا و مرمت قنوات در ۱۴۹ کیلومتر اجرا شده است، افزود: در سال جاری تاکنون ۳۵۷ میلیون تومان برای احیای قنوات استان تخصیص یافته است.
مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر افزود: در سال ۹۶ بیش از ۷۲۰ میلیون تومان اعتبارات استانی و ۵۵۰ میلیون تومان اعتبارات ملی برای احیای قنوات استان بوشهر هزینه شده است.
وی ادامه داد: در سال ۹۷ نیز سهم اعتبارات ملی ۷۲۰ میلیون تومان و اعتبارات استانی ۴۰۰ میلیون تومان بوده است و در سال گذشته اعتبارات استانی ۲۵۰ میلیون تومان و اعتبارات ملی یک میلیارد و ۲۰۵ میلیون تومان بوده است.
خوارزمی بیان کرد: طی این چهار سال، ۱۱.۳ کیلومتر در ۶۶ رشته قنات مرمت و بازسازی شده است که سه میلیارد تومان اعتبارات ملی و یک میلیارد و ۶۹۰ میلیون تومان اعتبارات استانی هزینه شده است.
کیفیت خوب آب قنوات
وی با اشاره به اینکه قنوات استان بوشهر از کیفیت خیلی خوبی برخوردار هستند، تصریح کرد: کیفیت آب قنات‌های استان بوشهر به گونه‌ای است که آب آنها قابل شرب است.
به گزارش خبرنگار مهر، در سال‌های گذشته به دلیل حفر چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق بدون مجوز و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب‌های زیرزمینی با کاهش شدید سطح آب سفره‌های زیرزمینی در دشت‌های مختلف کشور مواجه هستیم.
انتظار می‌رود ضمن حفاظت و مرمت و بازسازی قنوات، نظارت مناسبی بر برداشت آب از چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق انجام شود تا دشت‌های استان بوشهر بیش از این آسیب نبینند.