به گزارش خبرنگار مهر، معدن مس علی آباد در شهرستان تفت واقع و در قلب منابع آبی این استان واقع شده و سالهاست اختلاف نظرهایی در مورد آثار و تبعات زیست محیطی این معدن توسط صاحبنظران مطرح می‌شود.
این معدن علاوه بر اینکه منابع آبی را به شدت تهدید می‌کند، سبب شده برخی اهالی روستاهای این معدن محل زندگی خود را ترک کنند در حالی که بهره برداران معتقدند این معدن توانسته برای اهالی اشتغالزایی کند.
یکی از مسائلی که اکنون محل سوال صاحب نظران است این است که معادن تا چه حد توسعه و رفاه را برای مردم به ارمغان آورده‌اند.
سید عباس هاشمی، مدیرعامل مؤسسه جمعیت واقفین سبز در نشست تفکر آب دانشگاه یزد با تاکید بر اینکه از همه اقشار اعم از حقیقی و حقوقی انتظار می‌رود، وارد این عرصه برای تصمیم گیری درست و اساسی شوند، گفت: در بحث وضعیت معدن مس دره زرشک چیزی که می‌تواند مبنا قرار گیرد، نظرات کارشناسی صاحب نظران در این امر است.
وی افزود: علاوه بر اثرات مخرب معدن مس دره زرشک بر وضعیت کمی و کیفی منابع آب منطقه، اجرایی شدن کار این معدن، تبعات سنگینی نیز برای انسان، دام و گیاه به وجود می‌آورد.
حفاری معدن در حریم میراث ۷ هزار ساله
از دیگر تبعات مجوز دادن به استخراج این معدن در جوار دره و چشمه‌های آهکی ندوشن و توران پشت، قرار گرفتن آن در حریم قانونی میراث طبیعی ۷ هزار ساله است که این موضوع دیگر نیازی به پژوهش و کارشناسی ندارد.
همچنین با گمانه زنی‌هایی که در این مدت صورت گرفته مشخص شده است بعضی از قنات‌هایی که در طول تاریخ هرگز کم آب یا خشک نشده بودند، خشک می‌شوند.
مدیرعامل مؤسسه جمعیت واقفین سبز با استناد به پژوهش خود با همکاری دانشگاه یزد در رابطه با کوهستان شیرکوه که منجر به چاپ کتابی با نام «به کجا چنین شتابان» شده است، گفت: برکات عظیمی در شیرکوه نهفته است که جدای از برج آب یزد بودن، محل تأمین آب دشت یزد - اردکان، تنفس گاه و ییلاق یزد است که اگر معدن فعال شود، همه آنها تحت الشعاع قرارمی‌گیرد و ادامه حیات در یزد غیرممکن خواهد شد.
به گفته وی، تمام مستندات و نظریات کارشناسی در طول ۱۰ ساله این بحث گردآوری و تهیه شده است که در اولین فرصت در اختیار عموم جهت تصمیم گیری گذاشته می‌شود.
آیا تاکنون بخشی از درآمد معادن استان، خرج توسعه مردم منطقه شده است؟
هاشمی با بیان اینکه فی نفسه با برداشت معدنی مخالف نیستیم، گفت: ما بارها اعلام کرده‌ایم که مخالف معدن نیستیم بلکه با فساد در آن مخالفیم و در بحث کارشناسی آن محکم ایستاده‌ایم و کوتاه نمی آییم و در این خصوص با دستور رهبری کمیته فوریت‌های زیست محیطی تشکل‌ها تشکیل شده که فاز اول آن گفتمان سازی است.
وی با تاکید بر اینکه اگر به دنبال توسعه به معنای واقعی هستیم باید ابتدا به فکر توسعه خود روستا باشیم تا مهاجرت به شهر و حاشیه نشینی‌های آن خاتمه یابد.
هاشمی بیان داشت: تجربه نشان داده که در طول سالهای گذشته و از محل درآمدهای عظیم این معادن، کمترین پولی در جهت توسعه منطقه خرج نشده است.
فرمول نادرست توسعه و تخریب محیط زیست استان
سعید عطار، عضو هیئت علمی و دبیر کانون‌های تفکر دانشگاه یزد نیز در این نشست، وجود برخی تشکل‌ها و اشخاص در استان یزد که خارج از جریان عمومی منفعت جویی های شخصی، به آینده توسعه پایدار استان فکر می‌کنند و برای آن آینده تلاش می‌کنند به عنوان سرمایه‌ای برای استان یاد کرد و گفت: مسئله معدن مس دره زرشک را باید از دید کلان‌تر تحلیل کرد چرا که در یک دیدگاه کلان، این موضوعی است که از دهه‌های گذشته شروع شده است.
وی با اشاره به اینکه نخبگان ما در دهه‌های گذشته بر این باور بودند که توسعه فرآیندی هزینه بر است و اگر مردم توسعه می‌خواهند باید هزینه آن را هم بدهند، افزود: این نگاه در تقرییا تمام ۵ برنامه توسعه قبل از انقلاب و ۶ برنامه پس از انقلاب به جز برخی مفاد برنامه چهارم توسعه حاکم بوده است.
عطار گفت: استان یزد در این مبادله در تقسیم کار ملی ای قرار گرفت که بر مبنای آن، باید در فولاد، کاشی و استخراج حداکثری معادن پیشرو باشد تا هزینه توسعه پرداخت شود.
به گفته وی، معدن مس دره زرشک در این معادله تعریف می‌شود که هزینه دوباره ای برای صنعتی شدن استان یزد است. با این حال، می‌توان گفت که حتی به فرض درست بودن این معادله، استان یزد یک استان صنعتی در بُعد ملی و یک استان کمتر صنعتی در بُعد بین المللی است و این نشان می‌دهد که با این همه تخریب منابع محیط زیستی استان، ما هنوز یک استان صنعتی به معنای دقیق کلمه یعنی صادرات محور و تولیدگرا در مقیاس بین المللی نیستیم.
عطار تاکید کرد: شاید بشود از معدود فرصت‌های موجود برای تغییر اندک آن معادله تاریخی استفاده کرد. اهمیت بحث در مورد معادن و صنایع استان دقیقاً از همین نظر است.
رعایت سازگاری و بهره وری در برداشت از منابع تجدید ناپذیر
علی طالبی، عضو هیئت علمی دانشگاه یزد و مسئول انجمن آبخیزداری ایران اظهار داشت: بهتر است با شرایط موجود این موضوع را ملی کرده و طی نامه‌ای از اتحادیه انجمن‌های آب ایران که متشکل از ۱۴ انجمن آبی در ایران است نظر کارشناسی، بی طرفانه و تخصصی آنها را در این خصوص دریافت کنیم.
حسن بلندیان، مدیرعامل اندیشکده صفا با اشاره به اینکه این اندیشکده در کمیسیون‌های مشورتی مجمع تشخیص مصلحت نظام در سیاست‌های کلی برنامه هفتم حضور دارد، گفت: در برنامه هفتم توسعه در برداشت هرگونه منابع اعم از آبی، معدنی و منابع تجدید ناپذیر باید دولت و حاکمیت در رعایت سازگاری و بهره وری نگاه متفاوتی داشته باشند.
وی با تاکید بر اینکه در برنامه هفتم برای این مسئله باید یک برنامه راهبردی تعریف شود، اظهار داشت: هریک از اعضا اگر پیشنهادی در این خصوص نه فقط در مورد معدن مس دره زرشک، بلکه در تمام گستره جغرافیایی کشور دارند، ارائه تا در هیچ کجا این چنین مشکلی به وجود نیاید و ظرفیت‌های ثروت و اصحاب قدرت به سازگاری‌ها و منابع تجدید ناپذیر خدشه‌ای وارد نکرده و خط قرمزی باشد که نتوانند از آن عبور کنند.
معدن دره زرشک به طور قطع آسیب‌هایی برای محیط زیست به ویژه منابع آبی استان یزد به دنبال دارد که این آسیب‌ها به شکل‌های مختلف توسط رسانه‌ها، محافل دانشگاهی، صاحب نظران محیط زیست و … به گوش مسئولان رسیده است اما اینکه در نهایت مسئولان مسئله آب و محیط زیست را مدنظر قرار می‌دهند یا اشتغال و توسعه‌ای که البته مردم منطقه سهم چندانی از آن نمی‌برند، را گذر زمان مشخص می‌کند.