خبرگزاری مهر- گروه استانها: استان مرزی خراسان جنوبی تولیدکننده ۹۸ درصد زرشک بی‌دانه جهان بوده است و سالانه کشاورزان زیادی از محل تولید و فروش این محصول ارتزاق می‌کنند.
در حال حاضر حدود ۱۷ هزار هکتار از اراضی کشاورزی خراسان جنوبی زیر کشت زرشک بوده و به نظر می‌رسد محصول خوبی از این میزان برداشت شود. این در حالی است که بخش قابل‌توجهی از زرشک خشک کشاورزان از سال گذشته در انبارها دپو شده است.
اگرچه تعاون روستایی معتقد است با همکاری‌های جهاد کشاورزی بخشی از این مشکل رفع شده و بخشی در حال رفع شدن است اما کشاورزان از دپوی زرشک سال گذشته در تالارها و سردخانه‌ها می‌گویند و از شرایط قیمت‌گذاری زرشک سال جاری هم گلایه‌مند هستند.
مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران در سفر مهرماه به همراه وزیر جهاد کشاورزی به خراسان جنوبی گفته بود: کشاورزان نگران خرید زرشک نباشند چراکه نمی‌گذاریم زرشک روی دست کشاورز بماند بلکه بدون رقابت با خریداران و تجار در حاشیه بازار فعالیت می‌کنیم تا تولیدکننده ضرر نکند.
این قول و قرارها در حالی است که امروز در شرایط سخت کرونایی، نه‌تنها بازاری برای فروش زرشک کشاورزان وجود ندارد بلکه بازهم واسطه‌گری دلالان، امید و دسترنج زرشک کاران را به یغما می‌برد.
برابری ۴ کیلو زرشک با یک بشکه نفت
بنا به گفته کارشناسان هر چهار کیلو زرشک معادل یک بشکه نفت ارزش داشته و خراسان جنوبی انحصار تولید این محصول در جهان را دارد اما تاکنون کسی به این محصول و زحمات کشاورزان این دیار آن‌چنان‌که بایدوشاید بها نداده است درحالی‌که بسیاری از کشورها ازجمله هند برای هل و یا چین برای عناب از تولیدات کشاورزی خود سودهای چندین میلیون دلاری در همین ایام کرونایی برده‌اند.
چراکه این کشورها محصول خود را به‌خوبی معرفی کرده‌اند اما زرشک در کشور خود هم مورد غفلت قرارگرفته و شناخت مردم از مصرف زرشک به استفاده در زرشک‌پلو با مرغ خلاصه‌شده و ناشناخته بودن مزایا و مصارف زرشک موجب شده تا در سبد میوه خانوارها جایی نداشته باشد.
نبود بازار برای محصول تازه موجب شده تا کشاورزان به هر قیمتی به دلیل اینکه محل و شرایط نگهداری آن را ندارند محصول را به دلال بفروشند.
اسامی دلالان را افشا خواهم کرد
سلمان اسحاقی نماینده مردم قاین و زیرکوه در مجلس شورای اسلامی چندی پیش در تذکری در صحن علنی مجلس شورای اسلامی گفت: آقای وزیر جهاد کشاورزی! صدای مظلومیت مردم خراسان جنوبی را بشنوید و به داد کشاورزان برسید! در ماه‌های آینده زرشک جدید وارد زمین‌های کشاورزی می‌شود، ولی هنوز زرشک‌های سال گذشته کشاورزان منطقه، در انبار و بارگاه‌ها مانده است.
دلالان به سراغ محصول زرشک و زعفران کشاورزان نمی‌روند تا وقتی قیمت‌ها در بازار به حداقل برسد و دراین زمان خودشان وارد عمل شوند و با منت بر سر کشاورزان، با پایین‌ترین قیمت این محصولات را خریداری کنند
وی علت پایین آمدن قیمت زرشک را حضور دلالان دانست و افزود: اگر قیمت زرشک همچنان پایین نگه‌داشته شود، اسامی دلالان را افشا خواهم کرد؛ البته نه به مردم، که به دستگاه قضائی.
اسحاقی ادامه داد: دلالان به سراغ محصول زرشک و زعفران کشاورزان نمی‌روند تا وقتی قیمت‌ها در بازار به حداقل برسد، در این زمان خودشان وارد عمل شوند و با منت بر سر کشاورزان، با پایین‌ترین قیمت این محصولات را خریداری کنند.
بنا به گفته کشاورزان هر کیلو زرشک دانه اناری با شاخه در سال گذشته ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان قیمت داشته که امسال با کیلویی هشت تا ۱۰ هزار تومان هم مشتری ندارد. دراین‌بین نبود مشتری و انباشت محصول باعث شده تا دست دراز دلالان با قیمت‌های اندک، زرشک را خریداری کرده و در زمانی دیگر به فروش برسانند.
همچنین هر کیلو زرشک دانه خشک در سال گذشته از ۴۰ تا ۷۰ هزار تومان خریدوفروش شده که امسال بسته به کیفیت محصول از ۲۰ تا ۴۰ هزار تومان کاهش‌یافته است.
نبود مشتری و میدان تازی دلالان
یک کشاورز از توابع قاین در گفت‌وگو با مهر بیان کرد: متأسفانه در سال جاری زرشک بازار خوبی نداشته و حتی محصول سال گذشته بسیاری از کشاورزان روی دستشان مانده است.
محمد مولایی که خود در کار خریدوفروش زرشک است، افزود: در حال حاضر هر کیلو زرشک خشک دانه اناری بین کشاورزان ۲۰ هزار تومان خریدوفروش می‌شود که در سال گذشته حداقل ۴۰ هزار تومان بوده است.
وی ادامه داد: همچنین هر کیلو زرشک با شاخه در سال گذشته ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان به فروش رفته که امسال هشت تا ۱۰ هزار تومان و در برخی روستاها هفت هزار تومان است.
مولایی اظهار کرد: متأسفانه در سال جاری مشتری نبوده و تنها دلالان یکه‌تازی می‌کنند.
این زرشک کار قاینی ادامه داد: بسیاری از کشاورزان هنوز نتوانسته‌اند محصول سال گذشته را به فروش برسانند و با توجه به قیمت‌گذاری کنونی در صورت وجود مشتری هم ضرر زیادی متحمل می‌شوند.
گنج و رنج زرشک کاران
یکی دیگر از زرشک کاران هم در گفت‌وگو با مهر بیان کرد: قیمت‌گذاری فعلی زرشک پاسخگوی هزینه‌های زرشک کار نیست و می‌طلبد دولت فکری اساسی برای مشکلاتمان کند، یک سال رنج سرما و گرما را تحمل کرده‌ایم و چه دلیلی دارد زحمت برای تولید محصولی بکشی که آورده‌ای برایمان نداشته باشد.
رضایی با اشاره به سختی‌های کار کشاورزان بیان کرد: در حال حاضر هر کیلو زرشک تازه به قیمت هشت تا ۱۰ هزار تومان خریدوفروش می‌شود که هزینه جمع‌آوری و پول کارگر هم نمی‌شود.
وی با اشاره به ورود دلالان به بازار بیان کرد: کشاورزان از ترس خراب شدن محصول مجبور به فروش زرشک می‌شوند و این‌گونه سود دسترنج کشاورز به جیب دلال می‌رود.
رضایی با اشاره به فعالیت شرکت فرآوری در قاین بیان کرد: کشاورز برای فروش محصول باید دو یا سه روز در نوبت تخلیه باشد این در حالی است که زرشک تازه بعد از دو روز به نصف می‌رسد.
به داد کشاورزان برسید
یکی دیگر از زرشک کاران روستای مهمویی از توابع بیرجند در گفت‌وگو با مهر بیان کرد: بخش قابل‌توجهی از محصول زرشک کاران این روستا در انبارها مانده و دلالان با ۵۰ درصد زیر قیمت، خواهان خرید محصول هستند.
ایمان بیاتی اظهار کرد: سال گذشته محصول زرشک کشاورزان در باران، خسارت‌های زیادی را به خود دید و این باعث شد تا به بهانه باران‌خوردگی زرشک، محصول با قیمت پایین از کشاورزان خریداری شود.
وی با اشاره به سرمای زودرس سال جاری اظهار کرد: مگر یک کشاورز چقدر توان دارد تا محصولی که یک سال در میان به ثمر می‌نشیند از سویی گرفتار آفات و ناملایمت های بازار شود و از سویی هم نامهربانی‌های مسئولان را ببیند.
دولت اگر واقعاً قصد حمایت دارد، محصول را با قیمتی منصفانه خریداری کند و به داد کشاورزان برسند با شعار دادن مشکلات حل نمی‌شود
بیاتی با اشاره به حمایت‌های دولت از زرشک کاران بیان کرد: مسئولان پرداخت تسهیلات را پیشنهاد می‌کنند اما جای سوال است زمانی که کشاورز حقوق ثابتی ندارد و برای برداشت و فروش محصول نمی‌تواند برنامه منسجمی داشته باشد، چگونه می‌تواند اقساط را پرداخت کند؟
وی با اشاره به مشکلات پیش روی برخی شرکت‌ها که در راستای خرید زرشک اقدام کرده‌اند، گفت: دولت اگر واقعاً قصد حمایت دارد، محصول را با قیمتی منصفانه خریداری کند و به داد کشاورزان برسد، با شعار دادن مشکلات حل نمی‌شود.
یکی دیگر از کشاورزان هم در گفت‌وگو با مهر بیان کرد: هنوز زرشک سال گذشته‌ام را نتوانسته‌ام به فروش برسانم.
محمد حسینی با بیان اینکه متأسفانه کشاورزان در کشت تمام محصولات به‌واسطه دلال‌بازی‌ها ضرر کننده هستند، افزود: در شرایط کرونا که باید بیش از هر زمانی حمایت شویم، از قیمت‌گذاری‌ها متضرر شده‌ایم.
وی با بیان اینکه علی‌رغم خواص بالای زرشک، این محصول در سبد مصرفی خانوارها وجود ندارد، اظهار کرد: باید زرشک و خواص آن در کشور و دنیا معرفی شود.
این زرشک کار خواستار جذب سرمایه‌گذار در راستای فرآوری زرشک شد و افزود: علی‌رغم سازگاری منطقه با کشت محصول کم آب بر زرشک، با شرایط پیش رو بسیاری از کشاورزان از ادامه فعالیت پشیمان می‌شوند.
انتظار در صف‌های دو روزه برای فروش
مدیرعامل یک شرکت فرآوری زرشک هم در گفت و گو با مهر بیان کرد: از ۱۹ مهرماه خرید زرشک تازه را آغاز کرده‌ایم.
درزی با بیان اینکه روزانه بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ تن زرشک تازه در این کارخانه تخلیه می‌شود، افزود: روز به روز به حضور کشاورزان برای فروش زرشک افزوده می‌شود.
وی ادامه داد: امروز شاهد صف‌های طولانی خودروها برای فروش محصول هستیم به گونه‌ای که برخی از افراد ۴۸ ساعت منتظر فروش محصول بوده‌اند.
راه حل دولت
مدیر تعاون روستایی خراسان جنوبی هم در خصوص حمایت‌های انجام‌شده بیان کرد: کشاورزان می‌توانند با مراجعه به مراکز تعاون روستایی محل سکونت، میزان محصول موجود را اعلام کنند.
وحید ضیائیان بیان کرد: با پیگیری‌های انجام‌شده مقررشده سازمان تعاون روستایی تسهیلات ارزان‌قیمت در اختیار استان قرار دهد تا تشکل‌ها خرید توافقی زرشک از کشاورزان را انجام دهند.
وی با بیان اینکه حداقل قیمت خرید توافقی هر کیلوگرم زرشک خشک ۴۲ هزار تومان است، اظهار کرد: همچنین قیمت توافقی زرشک تازه تا ۱۰ هزار تومان تعیین‌شده است.
مدیر تعاون روستایی خراسان جنوبی بیان کرد: تاکنون بیش از ۱۵۰ تن زرشک تازه از کشاورزان خریداری‌شده و آمادگی داریم به هر میزان که زرشک به مراکز تحویل دهند، خریداری کنیم.
وی با بیان اینکه متأسفانه با توجه به شیوع کرونا بازار محصول زرشک به‌شدت کاهش‌یافته است، اظهار کرد: خوشبختانه با رایزنی‌های فروشگاه‌های بزرگ توانسته‌ایم بازاری برای فروش محصول دپو شده سال گذشته فراهم کنیم.
واحدهای فرآوری زرشک فعال شوند
عضو کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند هم پیش‌ازاین در گفتگو با رسانه‌ها گفته بود: متأسفانه شیوع بیماری کرونا ضربه زیادی به بدنه کشاورزی وارد کرده و مصرف داخلی محصولاتی مانند زرشک را کاهش داده است.
«احسان بیکی» با بیان اینکه این شرایط باعث کاهش قیمت محصول و کاهش بازار فروش شده است، اظهار کرد: نیاز داریم برای محصول زرشک هم مانند دیگر محصولات کشاورزی، انجمن تشکیل و موضوعات مختلف پیگیری شود.
وی با اشاره به تشکیل کنسرسیوم زرشک در استان طی سال جاری بیان کرد: این کنسرسیوم با محوریت کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تشکیل‌شده تا از تجربیات دیگر افراد فعال در کنسرسیوم‌های بزرگ استفاده کند.
«بیکی» ادامه داد: این کنسرسیوم در نظر دارد واحدهای فرآوری و صنایع تکمیلی تعطیل و نیمه تعطیل را فعال و وارد چرخه تولید و فرآوری کند.
عضو کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی بیرجند با اشاره به سازگاری منطقه با کشت زرشک بیان کرد: با توجه به افزایش سطح زیر کشت محصول، اگر بر روی صادرات، فرآوری و صنایع تکمیلی با تکنولوژی‌های روز اروپا کار نشود، به مشکل برخورد می‌کنیم.
«بیکی» با اشاره به وضعیت بازار صادرات زرشک بیان کرد: صادرات زرشک نقش مستقیمی در ارزآوری محصول داشته که این مهم با راه‌اندازی واحدهای نیمه فعال و یا تعطیل و با به‌روزرسانی تجهیزات محقق می‌شود.
تلاش برای باز کردن راه صادرات محصول
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در گفت‌وگو با مهر با بیان اینکه سالانه بیش از ۲۲ هزار تن زرشک خشک در استان تولید می‌شود، افزود: بیش از ۱۶ هزار و ۷۲۶ هکتار از سطح زیر کشت باغات استان مربوط به زرشک است.
غلامرضا قوسی با بیان اینکه علی‌رغم حجم بالای تولید، مقدار کمی از محصول زرشک استان صادر می‌شود، اظهار کرد: سالانه کمتر از دو درصد زرشک استان صادر و بیشتر محصول در داخل مصرف می‌شود که به دلیل شیوع کرونا کاهش‌یافته است.
وی اظهار کرد: سازمان جهاد کشاورزی استان در نامه‌ای به وزارت امور خارجه خواستار توسعه صادرات زرشک در سفارت‌خانه‌های ایران و راه‌اندازی ویترین زرشک شده است.
رایزنی‌هایی برای جبران خسارت کرونا
قوسی بیان کرد: در راستای جبران خسارت‌های کرونا به زرشک کاران، هفت غرفه در میادین میوه و تره‌بار در تهران و مشهد پیش‌بینی و هماهنگی‌های لازم برای توزیع زرشک تازه و خشک انجام‌شده است.
وی ادامه داد: همچنین با رایزنی‌های انجام‌شده با تعدادی از کارخانه‌های فرآوری و تولید محصولات غذایی بزرگ، مقررشده زرشک تازه در اختیارشان قرار گیرد و یک خط تولید به این محصول اختصاص یابد.
شرایط پیش روی زرشک نشان از این دارد که باید وزارت جهاد کشاورزی نسبت به این محصول انحصاری کشورمان که می‌تواند بازاری انحصاری را در کشورهای مختلف دنیا برای آن باز کرد، احساس مسئولیت بیشتری نشان داده و با اقداماتی نه صرفاً شعاری، موانع پیش رو را هموار کنند چراکه در حال حاضر سود واقعی به جیب واسطه‌ها رفته و برای کشاورز جز رنج و مشقت چیزی نمانده تا امیدوار به ادامه راه تولید این محصول باشد.