خبرگزاری مهر – گروه استانها: اسماً محمودی: ایران مهد یکی از قدیمی ترین تمدن‌های بشری ست و موسیقی نمادی از فرهنگ و هنر و تمدن خرده فرهنگ‌های گوناگون است و نقش به سزایی در حفظ فرهنگ باستانی ایران داشته است.
در برهه‌های تاریخی و بررسی خرده فرهنگ‌های مناطق مختلف کشور، موسیقی ایران دارای جایگاه تأثیر گذاری در زندگی مردم بوده و در این میان موسیقی نواحی در زندگی مردم روستاها ریشه دوانده است و از موسیقی نواحی ایران به عنوان یکی از تأثیرگذار ترین موسیقی‌های خاورمیانه یاد می‌شود، ایران دارای اقوام مختلف است و هر یک از این خرده فرهنگ‌ها موسیقی خاص خود را دارد، موسیقی نواحی تأثیر گرفته از زندگی روستایی و المانهای زندگی در روستاها ست و گاه با زندگی مردم گره خورده است که شامل تولد، ازدواج، جشن، عزا و آئین‌های مذهبی و … می‌شود.
در موسیقی نواحی نواهای منتقل شده به اساتیدی که اکثراً در روستاهای دور افتاده زندگی می‌کنند سینه به سینه منتقل شده‌اند و هر یک از نواها و گاه سازهایشان بخشی از گنجینه‌های موسیقی ایران است که حراست و تکریم این صداها و هنرمندان اهمیت قابل توجهی دارد.
در این میان کرمان مهد برگزاری موسیقی نواحی ایران است و سیزدهمین جشنواره موسیقی نواحی با وجود شیوع کرونا اما با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در حال حاضر در کرمان کلید خورده است. شکل برگزاری جشنواره تغییر کرده و اجراها بدون حضور تماشاگر برگزار می‌شود و تعداد اجراها و میهمانان نیز کاسته شده است.
پروتکل‌های بهداشتی با نظارت دقیق کارشناسان در جشنواره اجرا می‌شود
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان که مجری برگزاری این جشنواره است در گفتگو با مهر می‌گوید: موسیقی نواحی بخشی از هویت ملی ماست و برگرفته از فرهنگ و آئین‌های زندگی مردم در روستاها و خرده فرهنگ‌ها، آداب، رسوم در مناطق مختلف کشور است.
محمد علیزاده افزود: موسیقی نواحی به عنوان یکی از نمادهای فرهنگ ایرانی دارای اهمیت بسیار زیادی ست که با زندگی مردم نیز گره خورده است.
نوع خاص زندگی، المانهای سنتی، نحوه زندگی و آلات موسیقی محلی در توسعه موسیقی نواحی در مناطق مختلف تأثیر گذار است
وی گفت: در استان کرمان با توجه به تنوع فراوان فرهنگی که وجود دارد زمینه برای توسعه و گسترش موسیقی نواحی مهیا شده و همین امر موجب شده موسیقی در این استان دارای جایگاه قابل توجهی در اقوام داشته باشد و صدها هنرمند در روستاهای استان در حال فعالیت هستند و سعی داریم این هنر از نسل‌های قدیمی به جوانان منتقل شود.
وی بیان کرد: موسیقی در واقع به این دلیل نواحی نامیده می‌شود که ارتباط تنگاتنگی با جغرافیای و خرده فرهنگ‌ها دارد.
وی بیان کرد: موسیقی سنتی ارتباط نزدیکی با موسیقی نواحی دارد اما تفاوت این دو نوع موسیقی این است که بداهه نوازی در موسیقی نواحی بسیار کمرنگ است و به نوع خاصی از موسیقی که به مقام معروف است وابستگی دارد و به هویت موسیقی و زندگی مردم تبدیل می‌شود.
وی بیان کرد: نوع خاص زندگی، المانهای سنتی، نحوه زندگی و آلات موسیقی محلی در توسعه موسیقی نواحی در مناطق مختلف تأثیر گذار است.
اجراها در کاروانسرای گنجعلیخان برگزار می‌شود
وی ساز سرنا، نی و دهول را از جمله مهمترین سازهای موسیقی نواحی دانست و گفت: تمام تلاش برگزار کنندگان به کار گرفته شده که با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کنار هنرمندان کرمانی از گویش‌ها، زبان‌ها، نواها و آواهای متنوع مناطق مختلف کشور در این جشنواره حضور داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه شیوع کرونا موجب شده محدودیت‌هایی در جشنواره امسال برای جلوگیری از سرایت بیماری اعمال شود گفت: در سیزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران که هم اکنون در کاروانسرای گنجعلیخان در حال برگزاری است، ۱۹ گروه از مناطق مختلف کشور حضور دارند که شامل ۵ گروه از کرمان و ۱۴ گروه از استان‌های مختلف کشور است همچنین ۳۵ مهمان در این جشنواره حضور دارند که از ۱۱ استان کشور حضور دارند.
کیفیت جشنواره موسیقی نواحی حفظ شده است
اما در سال جاری جشنواره موسیقی نواحی در کرمان تحت تأثیر کرونا حال و هوای دیگری به خود گرفته است، دیگر خبری از حضور جمع‌های پر شور مردم کرمان در کنار اساتید و گروه‌های موسیقی نیست، حضور هنرمندان کمرنگ‌تر شده است و تعداد اجراها نیز تحت تأثیر قرار گرفته است. اما طبق گفته مسئولان برگزار کننده کیفیت جشنواره حفظ شده و سعی شده که بهترین گروه‌ها در جشنواره اجرا داشته باشند.
موسیقی نواحی که از جمله قدیمی ترین سنن ایران زمین است در قالب تکنولوژی به منصه ظهور رسیده و اجراها از طریق آپارت و اینستاگرام پخش آنلاین می‌شود
حالا موسیقی نواحی که از جمله قدیمی ترین سنن ایران زمین است در قالب تکنولوژی به منصه ظهور رسیده و اجراها از طریق آپارت و اینستاگرام پخش انلاین می‌شود. همچنین اجراها از شبکه‌های جام جم، شما و شبکه استان کرمان نیز پخش می‌شود.
گروه‌های مختلف اجراهای خود را در کاروانسرای گنجعلیخان که از زیباترین و کهن‌ترین بناهای تاریخی کرمان و در مجاور میدان گنجعلیخان است برگزار می‌کنند و به دلیل شیوع ویروس کرونا و لزوم رعایت فاصله گذاری اجتماعی مردم کرمان این بار باید از طریق فضای مجازی گوش دل را به نواهای کهن ایران زمین بسپارند.
اما هنوز هم می‌توان طنین صدای موسیقی را در کویر لوت و میانه کلوت ها، باغ شاهزاده ماهان، ارگ بم، ارگ راین، باغ فتح آباد و میدان گنجعلیخان را که با استقبال بی نظیر مردم همراه بود و با عطر زیره و قاووت در هم می‌آمیخت را به یاد آورد.
هر چند جشنواره بدون حضور تماشاگر است اما مردم می‌توانند این جشنواره که ما محوریت «دو بی تو خوانی» برگزار می‌شود را هر شب از ساعت ۱۹ تا ۲۱ در صفحه رسمی اینستاگرام انجمن موسیقی کرمان و صفحه رسمی جشنواره در آپارات دنبال کنند.
استان کرمان یکی از مهمترین مهدهای موسیقی نواحی در کشور است و دلیل این امر هم تفاوت فرهنگ‌ها و وجود خرده فرهنگ‌های متعدد در استان است
فواد توحیدی، عضو شورای علمی جشنواره موسیقی نواحی در گفتگو با مهر می‌گوید: استان کرمان یکی از مهمترین مهدهای موسیقی نواحی در کشور است و دلیل این امر هم تفاوت فرهنگ‌ها و وجود خرده فرهنگ‌های متعدد در استان است که موسیقی نیز در همین بستر متبلور شده است.
وی افزود: مستند کردن این موسیقی که خود ریشه و سرچشمه موسیقی کلاسیک ایران است یکی از مهمترین کارهایی ست که باید انجام شود زیرا موسیقی نواحی اغلب سینه به سینه بین اساتید موسیقی نواحی منتقل و اجرا می‌شود.
وی که سفرهای تحقیقی فراوانی در خصوص موسیقی نواحی کرمان انجام داده و کتابی در این خصوص به رشته تحریر در آورده است می‌گوید: ملودی‌ها، سازها و گویش‌های مختلف در کرمان با توجه به سابقه تاریخی که وجود دارد حیرت آور است و نشان از غنای موسیقی در این خطه دارد که باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد و اساتید موسیقی نواحی حمایت شوند.
۳۵ نوع ساز منحصر به فرد در موسیقی نواحی کرمان
توحیدی با اشاره به وجود ۳۵ نوع ساز در کرمان ادامه داد: طبق تحقیقات صورت گرفته در هیچیک از استانها مانند کرمان تنوع ساز وجود ندارد و همین امر نشان از عمق موسیقی در فرهنگ و تمدن مردمان این سرزمین است.
وی از جمله این سازها را چوغرو، جاریک، جوغ، سورنای گلی، چوسر، درک، دایره روده‌ای، کوزک، یروتی و چنگ قوطی را نام برد.
در منطقه رمشک که از مناطق محروم و دور افتاده کرمان محسوب می‌شود سورنایی مربوط به دوران هخامنشیان کشف شده است
وی دلیل تنوع موسیقی در کرمان را وسعت زیاد استان و وجود خرده فرهنگ‌ها دانست که به دلیل قرار گرفتن در مرکز کشور از هجوم فرهنگ‌های مختلف و مهاجم در امان بوده و در طول تاریخ داشته‌های فرهنگی خود را حفظ کرده است.
توحیدی موسیقی نواحی را گره خورده در زندگی مردم بومی منطقه دانست و گفت: همین امر موجب شده کرمان به کلکسیونی از موسیقی غنی نواحی کشور تبدیل شود.
وی به وجود سورنا های قدیمی در جنوب کرمان اشاره کرد و گفت: در منطقه رمشک که از مناطق محروم و دور افتاده کرمان محسوب می‌شود سورنایی مربوط به دوران هخامنشیان کشف شده است.
هر چند کرونا در سال جاری بر شکل برگزاری جشنواره موسیقی نواحی تأثیر گذار بود اما سعی شده با توجه به نکات بهداشتی، روح موسیقی نواحی ایران بار دیگر در کالبد بناهای تاریخی کرمان دمیده شود تا نمادی باشد بر امیدی برای پایان این بیماری منحوس.