به گزارش خبرگزاری مهر، دومین کنفرانس آپارتاید علمی، صلح، عدالت، امنیت و سلامت جهانی (به صورت مجازی) با جمعی از رؤسای دانشگاهی، علمی و مسئولان کشور ۲۰ آبان ماه برگزار شد.
حسن آهنگر رئیس دانشگاه جامع امام حسین (ع) گفت: انقلاب اسلامی باید مکتب دانشگاهی جدیدی را شکل بدهد، بر اساس اندیشه انقلاب اسلامی که احیاگر تمدن اسلامی باشد. این مکتب باید نقش و جایگاهش را مشخص کند.
وی ادامه داد: جهان در حال حاضر توسط گروه کوچک نخبه صهیونیست اداره می‌شود. این گروه کوچک مشخص می‌کند که آینده جهان به کدام سمت برود و همه کشورهای دنیا به نوعی نقش شأن را پیدا می‌کنند و سعی می‌کنند برای رسیدن به اهداف خود در آن مسیر که در نهایت اهداف آن شبکه صهیونیست است، تلاش کنند. عملاً پیمانکار یا مجری این کار و سیاستها و راهبردهای شبکه جهانی صهیونیست دولت آمریکاست.رئیس جمهور به همراه وزرا و معاونین و ارتش در رأس هرم است و عملاً چگونگی تبدیل این سیاستها را به راهبردهای عملیاتی مشخص می‌کنند. از شبکه علمی استفاده می‌کنند که نهادهای مختلفی مثل بنیاد ملی علوم و بقیه قسمتهای علمی که ظاهر علمی به خود گرفته اند، ولی بحث‌های امنیتی و نظامی و بحث‌های آن شبکه‌ها را دنبال می‌کنند، به همراه ۲۵ دانشگاه حاکمیتی شأن، مثل دانشگاه هاروارد، استنفورد، MIT، واشنگتن. اینها کار تبدیل سیاستها به راهبرد را مشخص می‌کنند.
وی افزود: نظام رتبه بندی دانشگاه‌ها که سیستم‌های دانشگاهی را شکل می‌دهد، رتبه بندی دانشگاه‌های خوب و عالی دنیا که این دانشگاه‌ها در این سلسله مراتب قرار می‌گیرند که سعی می‌کنند خود را از وضعیت عادی به خوب برسانند تا خودشان را در سیستم‌های رتبه بندی مانند سیستم تایمز این کار را انجام دهند. علاوه بر این، سعی کرده اند با نظام رتبه بندی و ارتقا اساتید افراد را هم کنترل کنند. پس هم فرد و هم سیستم که دانشگاه است، در مسیر حل مسائل نظام آنها ساماندهی شده اند. ابزارهای مختلفی برای این کار استفاده شده اند.
آهنگر ادامه داد: علاوه بر سیستم‌های رتبه بندی، مجلات و نمایه‌های مختلف علم سنجی، ثبت اختراعات، مجلات و چیزهای دیگری مثل همایش، سمینار، کنفرانس‌هایی شکل می‌دهند. تمام دنیا، چه دانشمندان، چه اساتید، چه دانشگاه‌ها سعی می‌کنند اطلاعات مورد نیاز آنها را کار کنند و برای اثبات درستی، آن را به این مراجع بدهند و این مراجع مهر تأیید بزنند و از این دانش استفاده کنند.
رئیس دانشگاه جامع امام حسین (ع) گفت: انقلاب اسلامی باید مکتب دانشگاهی جدیدی را شکل بدهد، بر اساس اندیشه انقلاب اسلامی که احیاگر تمدن اسلامی باشد. این مکتب باید نقش و جایگاهش را مشخص کند. ما نیامده ایم که از تمدن غرب تقلید کنیم. نیامده ایم که تاریخ را تکرار کنیم، آمده ایم که تاریخ جدیدی بسازیم و تمدن جدیدی بسازیم که تمدن نوین اسلامی است. در بیانیه گام دوم مقام معظم رهبری، آرمان انقلاب اسلامی ایجاد تمدن اسلامی است. منطق و مکتب چنین دانشگاهی بر خلاف مکتب تمدن غرب که از منطق فصل استفاده می‌کند، ما از منطق وصل می‌کنیم که شبیه منظومه امام و امت است.
وی در پایان سخنانش گفت: باید با توجه به نیازهای امروز تمدن نوین اسلامی صورت گیرد. از دانش بشری که تجربه ۳۰۰۰ ساله بشر است، استفاده کنیم و انشا الله مکتب دانشگاهی را شکل دهیم، نظام دانشگاهی را شکل دهیم که همه جهان از آن بهره مند شوند و انشاالله سعادت بشر را شامل شود. اگر این طور شود، موتور پیشران قطار پیشرفت جامعه اسلامی به حرکت در می‌آید و آن دولت، تمدن و جامعه اسلامی محقق می‌شود و زمینه سازی ظهور می‌شود. همه دعا می‌کنیم که در این مسیر جزو سربازان عصر ظهور باشیم.
محدودیت‌های علمی ایجاد شده برای به زانو درآوردن عزم و اراده ملت ایران است
سید محمد حسینی رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی گفت: بر خلاف سند توسعه پایدار سازمان ملل که بعد مهم آن به کارگیری علم و فناوری و نوآوری برای رشد و پیشرفت اقتصادی ملت‌هاست حقوق ملت‌ها نقض می‌شود.
وی افزود: غربی‌ها اجازه نمی‌دهند دانشجویان ما در برخی از رشته‌ها تحصیل کنند و حتی نمی‌توانیم در نمایشگاه‌های مختلف علمی شرکت کنیم همچنین دسترسی به منابع علمی هم داده نمی‌شود آنها حاضر به همکاری نیستند و حتی در شرایط کرونا هم اجازه همکاری و تحقیق برای کشف واکسن و تهیه داروهای مورد نیاز را نمی‌دهند این محدودیت‌ها را برای به زانو درآوردن و تسلیم شدن ما به کار می‌گیرند.
این استاد دانشگاه در ادامه سخنانش اظهار کرد: در صنعت هسته‌ای ما به هر شکلی ممانعت ایجاد می‌کنند اما ملاحظه می‌کنیم سلاح و کلاهک‌های هسته‌ای را در اختیار رژیم اشغالگر قدس می‌گذارند این سیاست‌هایی دوگانه است و باید برای مردم روشنگری کرد و برای جهانیان این برخوردهای دوگانه را تفهیم نمود.
وی خاطرنشان کرد: قدرتهای مسلط بر جهان با استفاده از امپراتوری رسانه‌ای سعی دارند کارهای خودشان را موجهه جلوه دهند در حالی که اینها جز جرم و جنایت چیز دیگری نیست.در دو دهه اخیر در جمهوری اسلامی گام‌های بلندی در عرصه جنبش نرم افزاری و تولید علم داشته و ما یک شتاب علمی رشد علمی خوبی را شاهد بودیم ولی همزمان آنها هم نسبت به افزایش فشارها اقدام نموده و تلاش دارند ما را در تنگناهای بیشتری قرار دهند.
حسینی در مثال به برخورد امریکایی‌ها در بازداشت دانشمندان ایرانی اشاره و خاطرنشان کرد: این محدودیت‌ها و ظلم غربیان سابقه در تاریخ دارد.
وی در پایان اظهار امیدواری کرد: با تلاش و مجاهدت نخبگان و کارشناسان این تبعیض‌های ظالمانه را بی اثر نموده و قادر بشویم آزادانه به تبادلات علمی در جهان پرداخته و به آرمان‌هایمان دست پیدا نمائیم.
ضرورت عدالت علمی و اطلاعات علمی
مژده سلاجقه عضو هیئت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان بر عدالت علمی و عدالت اطلاعات علمی و پیامدهای کرونا و پساکرونا تأکید کرد و گفت: سازمان یونسکو هم باز کتابخانه عمومی را نهاد فعال و پویا برای آموزش، فرهنگ، اطلاعات و یک عامل برای ایجاد صلح و رفاه معنوی از طریق اشتراک گذاری تفکرات و اندیشه‌های انسان‌ها اعلام می‌کند.
وی افزود: عدالت اطلاعاتی مفهوم چند بعدی و چند وجهی است، زیرا هم در آن جستجوگران اطلاعات هستند و هم منابعی اطلاعاتی و هم نیازهای اطلاعاتی همه افراد جامعه را شامل می‌شود. پس بر اساس دسترسی عادلانه به اطلاعات توسط جستجوگران اطلاعات، ما این را عدالت توزیعی می‌نامیم.یعنی اطلاعات به طور برابر در بین همگان تقسیم شود و همگان بتوانند برای رفع نیازهایشان از آن استفاده کنند. در منابع اطلاعاتی مختلفی، از عدالت اطلاعاتی و علمی به عنوان دسترسی برابر به اطلاعات برای همگان یاد شده است.
وی در ادامه سخنانش تصریح کرد: از جمله سازمانهایی که دسترسی برابر همگان به اطلاعات را به کار می‌برد، سازمان ملل متحد، ایفلا، فدراسیون بین المللی مؤسسات و انجمن‌های کتابداری، یونسکو و انجمن کتابداری آمریکا هم بیانیه‌هایی را صادر کرده اند.
سلاجقه گفت: با ظهور بیماری ناشناخته و خطرناک کووید ۱۹، سوال من این است آیا عدالت اطلاعاتی در این مورد رعایت می‌شود و پیامدهای این ویروس برای اجرای عدالت اطلاعاتی چه هستند؟ کووید ۱۹ یک بحران است، اولین بحران نیست و آخرین بحران هم نخواهد بود. هر بحرانی پیامدهایی دارد. پیامدهای مثبت و منفی دارد. آیا عدالت اطلاعاتی در این مورد رعایت می‌شود؟ مسلماً خیر، از هر دو بعد، یعنی هم دسترسی نابرابر به اطلاعات است. این نشان می‌دهد که همه اطلاعاتی که قدرت آفرین است، در اختیار همه انسان‌ها قرار داده نمی‌شود و نه انسان‌ها، بلکه در اختیار سازمانها هم قرار داده نمی‌شود.
وی در پایان گفت: باید در جهت تحقق عدالت علمی و به خاطر گذر از این بحران، گامی به سمت دستیابی برابر به اطلاعات و اجرای عدالت اطلاعاتی یا علمی برداریم.
تأثیر آپارتاید علمی بر امنیت
نوذر شفیعی عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان گفت: آپارتاید علمی باعث اخلال در روند امنیت یا تضعیف در روند امنیت می‌شود، یک رابطه منفی بین این دو متغیر برقرار است. یعنی وقتی آپارتاید باشد، امنیت تضعیف می‌شود و قاعدتاً امنیت در شرایطی خواهد بود که آپارتاید علمی نباشد.
وی ادامه داد: اگر در حوزه فرهنگی و اجتماعی عناصر زبانی، قومی، مذهبی رعایت نشود و آن تساهل و بردباری وجود نداشته باشد، ممکن است بخشی از آن کشور امنیت خود را از دست رفته قلمداد کند. حتی اگر در کشوری شرایط سیاسی طوری باشد که مردم نتوانند آزادانه در شرایط سیاسی شأن دخیل باشند، امنیت شأن دچار مشکل شده است.
شفیعی ادامه داد: وقتی یک کشور دیگری را به بهانه‌های مختلف تحریم علمی می‌کند، محدودیت‌هایی را در قلمرو دانش و علم برایش ایجاد می‌کند، یعنی آن کشور امنیت خود را در حوزه آموزش و علم از دست داده است. بنابراین، می‌بینید که امنیت وجوه جدیدی پیدا کرده که اگر این وجوه جدید از دست بروند، کشورها امنیتشان را از دست خواهند داد.
این استاد دانشگاه افزود: آپارتاید علمی بخشی از خشونت ساختاری است. یعنی وقتی روابط کشورها به گونه‌ای تنظیم شود که قدرتهای برتر کشورهای ضعیف‌تر را در معرض محرومیت از علم قرار می‌دهند، فرصتهای علمی و فناوری را از آنها سلب می‌کنند، در حقیقت امنیت آنها را در معرض خطر قرار می‌دهند. پس ببینید شکل امنیت تغییر کرده است.
وی ادامه داد: زمانی به کشوری مثل ایران می‌گویند شما باید به این دلیل تحریم شوید، یعنی امنیت اقتصادی، غذایی، دارویی و شغلی شهروندانتان در معرض خطر قرار می‌گیرد که مغایر با حقوق بین الملل رفتار کنید. رفتار ایران اصلاً مغایر با آن هم نیست، ولی این تفسیری است که آنها به عمل می‌آورند. یا آنها ما را به این دلیل تحریم علمی می‌کنند که می‌گویند دانشی که شما تولید می‌کنید، در حوزه غیرمسالمت آمیز به کار می‌رود.
وی در پایان گفت: چون امروزه دانش قدرت است، کشورهای غربی سعی می‌کنند که قدرت در انحصار خودشان باشد. بنابراین، سعی می‌کنند که دیگران را از دستیابی به دانشهای مهم باز دارند. محروم کردن کشوری از دانش، نوعی اعمال خشونت غیرمستقیم یا ساختاری علیه آن کشور است. توجیه آنها برای این محرومیت ایجاد می‌کنند، نوعی خشونت فرهنگی علیه آن کشور است.
ضرورت اشتراک گذاری دانش و فناوری در جهان
زهره الهیان نماینده مجلس شورای اسلامی در کنفرانس علمی صلح، عدالت، امنیت و سلامت جهانی بر تشکیل شبکه ای از کشورهای که فراتر از تمدن منحط غربی تمایل به اشتراک گذاری دانش و فناوری هستند تاکید کرد.
وی ادامه داد: آپارتاید علمی نوعی تبعیض در دستیابی به علم و فناوری به حساب می‌آید که این تبعیض رو ملت عزیز ایران سالهاست تجربه کرده اند.و دانشمندان و اساتید ما با تحریم علمی روبرو هستند و شرایط چاپ مقالات در مجلات معتبر بین المللی را به دلیل ایرانی بودن از دست می‌دهند.
الهیان ادامه داد: امروز ما شاهد تحریم‌های غذایی و دارویی در جهان می‌باشیم و حتی غرب از حمایت سازمان بهداشت جهانی در رسیدگی به ایران جلوگیری می‌کند و باید گفت تمامی اینها مصادیق تبعیض نژادی هستند.
نماینده مجلس شورای اسلامی افزود: در شرایط دوران و بحران کرونا قرار داریم و به گونه که کشورهای جهان در این بحران دچار چالش‌ها و مشکلات جدی شده‌اند. هابرماس اشاره می‌کنند به جهان پسا کرونا که امروز خیلی چیزها در مورد کرونا را نمی‌دانیم و با آینده مبهم در مورد داشته‌های علمی مواجه هستیم. باید از طریق به اشتراک گذاری علم و فناوری کشورها راهی برای بحران کرونا و پسا کرونا داشته باشیم.
انحصار سایه سنگین خود را بر مرزهای علم گسترش داده است
یعقوب محمدی فر رئیس دانشگاه بوعلی سینا همدان گفت: برخلاف شعارها و ادعاهایی که بر بی‌طرفی علم و تبادل آزاد اطلاعات در جهان طرح می‌شود انحصار سایه سنگین خود را بر مرزهای علم به خصوص مرزهای دانش و فناوری گسترش داده است.
وی ادامه داد: برخورد قدرتهای غربی با جریان آزاد علم را مبتنی بر استانداردهای دوگانه دانستند از سویی در حوزه علوم انسانی و اجتماعی شاهد آزادی کامل جریان فلسفه، اندیشه، نظریه و مدل‌های غربی در قالب سونامی طولانی‌مدت و مستمر ترجمه در ایران، همانند سایر کشورهای غیر غربی در حال توسعه هستیم تا جایی که اصولاً نخبگان فکری و اجرایی این کشورها را به مصرف کنندگان منفعل این محصولات فکری و علمی مبدل کرده اند، ولی در نقطه مقابل در حوزه‌های علوم پایه، مهندسی و خصوصاً علومی که از استعداد بدل شدن به دانش و فناوری و صنعت و تولید ثروت برخوردار هستند به شدت ممانعت نموده، انحصار ایجاد کرده اند.
محمدی فر ضمن گلایه از رویکردهای خاص در سیاستگذاری علم و سنجش علم در وزارت علوم در خصوص چاپ مقالات دانشمندان ایرانی در ژورنال‌های بین‌المللی از جمله مجلات ISI گفتند این ایده‌ها را، قدرتهای علمی جهان دریافت کرده تبدیل به صنعت و ثروت می‌کنند و یا اینکه صاحبان این ایده‌ها را تشویق به ترک کشور و ادامه حیات علمی آنها در کشورهای غربی نموده و یا در موارد مربوط به علوم استراتژیک، مثل هسته‌ای، زمینه شناسایی دانشمندان در مجامع بین المللی، تحریم، تعقیب، بازداشت و یا ترور آنها را دنبال می‌کنند.
وی راه‌حل‌هایی را برای حل این بحران و معضل در کشور مطرح نمود: اینکه در گام اول لازم است نظام آموزش عالی کشور امکان پیشرفت توأمان علم و تکنولوژی را در بسترهای مورد نظر فراهم نموده مدلی مناسب برای سیاستگذاری علم و تکنولوژی اتخاذ نموده و در گام دوم از ظرفیت عظیم دیپلماسی علمی به عنوان شاخه‌ای از دیپلماسی عمومی استفاده شده تا این محدودیت‌ها تخفیف و یا پایان داده شود.
رئیس دانشگاه بوعلی سینا در پایان تأسیس دانشگاه‌های بین المللی، حضور در محافل علمی و فنی بین الملل را برای افزایش شکنندگی ائتلاف‌های شکل گرفته علیه تحریم ایران، وجهه سازی در افکار عمومی جهانی (سیاست پرستیژ)، طراحی و تدبیر کانال‌های ارتباطی علمی با کشورهای اسلامی، ایجاد و گسترش کانال‌های ارتباطی گیری با سازمانها و نهادهای علمی غیرحکومتی و همچنین پیگیری‌های حقوقی حق برخورداری از علم و فناوری در چارچوب گفتمان نسل سوم حقوق بشر (حق بر توسعه) را در شکست انحصار آپارتاید علمی بسیار مهم و تأثیرگذار دانست.
تبعیض و انحصار علمی ملت‌ها محروم ساختن جامعه جهانی از کلیه حقوق قانونی است
سعدالله نصیری قیداری رئیس دانشگاه شهید بهشتی گفت: از اواسط قرن هجدهم که انقلاب صنعتی به وقوع پیوست و تمدن غرب با صفت مشخصه قطع ارتباط تجربه با عالم مابعد الطبیعه پایه‌گذاری شد علم و فناوری عامل اقتدار و وسیله‌ای برای تسلط و بعدها و کشورهای مستقل گردید.آنچه امروزه شاهد آن هستیم نه تنها حاکی از برخورداری منصفانه و عادلانه کشورها و اقوام مختلف از ره آورد علم و فناوری نیست بلکه نشانگر نوعی تبعیض و آپارتاید علمی است که توسط برخی کشورهای بزرگ و قدرتمند در سایر کشورها اعمال می‌شود.
وی همچنین اشاره داشت تبعیض و آپارتاید علمی که ما مشاهده می‌کنیم عمدتاً در چارچوبی است که برخی دولت‌ها با بهره مندی از علم و فناوری در جهت نابرابری زیرساخت‌های دیگر کشورها به کارگیری می‌کنند. این از زشت‌ترین انواع تبعیض هاست که در صورت امروزی آن به عنوان تحریم‌های ظالمانه بر علیه کشورهای مستقل و حق طلب اعمال می‌گردد.
وی ضمن اشاره به ضعف نهادهای بین المللی و عدم قدرت لازم آنان در مقابله با این ناقضان حقوق بین الملل گفتند این نهادها در مواردی به عنوان ابزار توجیه کننده رفتار غیر انسانی استکبار جهانی عمل می‌کند. در چنین فضای آشفته بین المللی اگر اخلاق و نوع دوستی در رفتار انسان‌ها حاکم نشود آنچه که به عنوان چشم انداز آینده جهان به نظر می‌رسد قربانی شدن عدالت و صلح و امنیت در مسلخ آپارتاید علمی و فناوری کشورهای سلطه گیراست.
آپارتاید علمی مانع جدی برای پیشرفت کشورها شده است
محمد اسحاقی معاون آموزشی و پژوهشی مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی در کنفرانس علمی صلح، عدالت، امنیت و سلامت جهانی بر علم و شناخت جهان و به کارگیری در جهت رفاه و آسایش جوامع انسانی تاکید کرد.
وی ادامه داد: آنچه که بشر در یکی دو قرن اخیر به دست آورده است را بدهکار تمام تلاش‌های دانشمندان در زمان‌های گذشته تاکنون انجام دادند. آپارتاید علمی مانع جدی برای پیشرفت کشورها و ملت‌ها در حوزه علم و فناوری‌های نو شده و موجب بی‌عدالتی یعنی آرامش جنگ و ناامنی می‌شود.
اسحاقی افزود: آپارتاید علمی موجب جلوگیری از دسترسی به علم و پیشرفت‌های می‌شود به همان میزان از ابعاد سلامت کاسته می‌شود و به همان میزان صلح، عدالت و امنیت و سلامت جوامع و در سطح کلی در سطح جهان موجب خدشه و ناامنی قرار می‌گیرد. کشورهایی که دست به جنایت علمی می‌زنند و بشریت را در حقیقت در محاسبه علمی قرار می‌دهند نه تنها بر علیه میراث بشری اقدام می‌کنند بلکه بر اساس ضدیت با کرامت و شرافت انسانی می‌کنند.همه ملت‌ها باید از مواهب علم و فناوری و نوآوری استفاده بکنند.
معاون آموزشی و پژوهشی مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی افزود: ایجاد تحریم‌های علمی نسبت به دستاوردهای علمی، جلوگیری از مشارکت کشورها در تولید علم جهانی و مشارکت در پروژه‌های جهانی نشان از آپارتاید علمی توسط غرب می‌باشد.
وی در پایان گفت: امیدواریم تلاش‌های دست‌اندرکاران این کنفرانس جهانی و نظر آنکه در این عرصه اندیشه ورزی می‌کنند که منجر به یک حرکت جمعی در بیداری جمعی و بیداری وجدان انسان‌های آزاد بشوند و مرزهای دانش رو به منزله زمینه برای پیشرفت و تعالی در جوامع انسانی باز کنند.