خبرگزاری مهر -مرتضی رحیمی: چهارمین دوره کتاب سال دفتر شعر جوان «قیصر امین‌پور» اسامی ۱۵ کتاب راه یافته به مرحله دوم را اعلام کرد که در این بین نام محمد عالی زاده با مجموعه شعر «» از انتشارات سوره مهر به چشم می‌خورد. این کتاب‌ها از بین ۵۰ عنوان کتاب ارسال شده به دبیرخانه، انتخاب شده و به مرحله دوم راه یافته‌اند، این جایزه با هدف شناخت استعدادهای جوان و تشویق و معرفی آن‌ها به جامعه ادبی برگزار می‌شود. محمد عالی‌زاده متولد سال ۱۳۶۹ در تهران است. او کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه علامه طباطبایی و در حال حاضر دبیر ادبیات فارسی است. مجموعه شعرش با عنوان «این کوه سرش همیشه زیر برف است» سال ۹۸ در انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. نامزدی کتاب سال دفتر شعر جوان «قیصر امین‌پور» بهانه‌ای شد تا گفت و گویی داشته باشیم با محمد عالی زاده که در ادامه خواهیم خواند:
کتاب «این کوه سرش همیشه زیر برف است» جز نامزدهای چهارمین دوره کتاب سال جشنواره دفتر شعر جوان «قیصر امین‌پور» انتخاب شده است. به‌عنوان اولین سوال می‌خواستم نظر شما را درباره کیفیت و برگزاری این جشنواره بدانم.
خب یکی از معتبرترین جایزه‌های ادبی کشور، جایزه کتاب سال شعر جوان است که با نام «قیصر امین‌پور» هم مزین شده است و رقابت شاعران جوان در رسیدن به عنوان برتر این جشنواره به ارزش آن افزوده است.
این جشنواره‌ها چه تأثیری در ترویج شعر و ادبیات کشور می‌توانند داشته باشند؟
همان‌طور که در زمینه‌های هنری دیگر از جمله فیلم و موسیقی وجود جشنواره‌های داخلی یا خارجی باعث رونق و توجه بیشتر به این موضوعات می‌شود، مخاطبان شعر نیز با آشنایی بیشتر با شاعران برگزیده می‌توانند به منابع موثقی در این زمینه دست یابند که در گیرودار بی‌توجهی به این حوزه ادبی، بیشتر به شعرخوانی بپردازند.
اگر برنده کتاب سال جایزه قیصر بشوید، انتظارات تان از این کتاب برآورده می‌شود یا خیر؟ یا بهتر است بگوییم چه انتظاراتی از این کتاب دارید؟
در درجه اول فارغ از برنده‌شدن یا نشدن، برای من افتخاری است که در این فهرست در کنار شاعران جوان دیگر قرار گرفته‌ام و از داوران محترم که به این کتاب توجه داشتند، تشکر می‌کنم. انتظار من از کتاب، دیده‌شدن و توجه بیشتر مخاطبان است که به نظرم ارزش آن از هر جایزه‌ای بالاتر است.
کتاب شما بین ۵۰ کتاب شرکت کننده، جز ۱۵ کتاب برتر قرار گرفته است. زمانی که اشعارتان را جمع کردید و این مجموعه را به انتشارات سوره مهر برای چاپ فرستادید، فکر می‌کردید این کتاب چه افتخاراتی را کسب کند؟
من در مجموعه‌ی قبلی‌ام یعنی «آئینه مرا هنوز نشناخته است» که کاندیدای نیمه‌نهایی جایزه قلم زرین هم بود، کمی عجله کردم و انتخاب اشعار به‌خوبی انجام نشد؛ به همین دلیل تلاش کردم در این مجموعه بیشتر و بهتر به گزینش اشعار بپردازم تا توجه مخاطبان را بیشتر به خود جلب کند. امیدوارم که این تلاش به ثمر بنشیند و موفق به کسب جایزه این دوره از کتاب سال جوان شوم.
شعرهای این کتاب در چند سال سروده شده است؟
اگر بخواهم دقیق بگویم، این مجموعه حاصل ۱۰ سال شاعری من بوده است که در این مدت تغییرات زیادی نیز داشت و هر بار سعی کردم به پالایش و ویرایش بیشتر و بهتر اشعار بپردازم تا در نهایت اثری درخور توجه به دست مخاطبان برسد.
این کتاب مجموعه رباعیات شما است. چه چیزی باعث شد به سمت شعر کلاسیک و نهایتاً قالب رباعی بروید؟
من نیز مانند بسیاری دیگر از شاعران جوان با قالب غزل کارم را شروع کردم؛ ولی شیرینی خاص وزن و ضربه نهایی مضمون در رباعی چنان من را مجذوب خود کرد که با قوام‌یافتن نسبی شعرم، تصمیم گرفتم به صورت تخصصی فقط به سرایش این قالب بپردازم.
از چه زمانی استعداد شاعری را در خود یافتید و شروع به سرودن کردید؟
من از دوران دبیرستان و به‌ویژه به خاطر علاقه‌ای که به دبیر ادبیات خود، جناب آقای حسین صادقی داشتم -که در حال حاضر معاون مدیرکل دفتر آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش هستند- به سرودن شعر گرایش پیدا کردم.
دوران دبیرستان و دانشگاه چقدر شما را در ادامه این علاقه کمک کردند و به خاطر سرودن شعر چقدر از نظام آموزشی مورد تقدیر قرار گرفتید؟
نه متأسفانه تقدیری از من نشد. من در دوران دانشجویی در جلسات شعر «حلقه‌ی روشنا» در دانشگاه تهران زیر نظر استاد امیری اسفندقه شرکت می‌کردم یا در جلسات شعر دانشگاه آزاد گاهی حضور می‌یافتم؛ ولی شاید به این دلیل که جایگاه و امکان چندانی برای عرضه شعر به صورت رقابت وجود نداشت، این امکان فراهم نشد.
خاطرتان هست اولین شعری که سرودید چه بود و چگونه سروده شد؟
جرقه اولین ابیات شعری من به صورت مثنوی بعد از خواندن شعر «چون رایت عشق آن جهانگیر / شد چون مه لیلی آسمان‌گیر» از نظامی گنجوی، در کلاس درس ادبیات زده شد؛ ولی اولین غزل خود را به صورت کامل به دبیر ادبیات خود تقدیم کردم.
چقدر به الهام و دریافت‌های شاعرانه اعتقاد دارید؟
مضمون‌یابی مقوله‌ای است که اغلب شاعران از آن به‌عنوان الهام یاد می‌کنند و جنبه‌ای ماوراءالطبیعی برای آن قائل هستند. من هم معتقدم اگر شاعر ذهنی آرام و دغدغه‌ای اندک داشته باشد، این حالت درونی برای او ناخودآگاه ایجاد می‌شود و دیگر نیازی به ساعت‌ها تفکر و کنکاش در مسائل مختلف برای مضمون‌یابی نخواهد داشت.
از اقوام نزدیک شما یا خانواده کسی شاعر بود؟
نه، اینکه من این قریحه را از کسی در خانواده به ارث برده باشم یا از کسی الهام گرفته باشم، این‌طور نبوده است؛ ولی علاقه‌ی شخصی به ادبیات و شعر باعث گرایش من به این رشته و در نهایت شاعری شد.
چه عواملی در سرایش یک شعر تأثیر دارد؟
دغدغه‌ی شعر داشتن در روزگاری که دغدغه‌ی معاش به مهم‌ترین چالش ما تبدیل شده است، بسیار مهم است. همان‌طور که پیش از این نیز عرض کردم، به نظرم ذهنی آرام و بدون دغدغه یا با دغدغه‌ی اندک و همچنین علاقه به شعر، می‌تواند بسیار به این مقوله کمک کند.
اوضاع شعر و ادبیات را در جامعه چطور می‌بینید؟
به دلیل شیوع بیماری کرونا که جهان را درگیر خود کرده، در ایران نیز بیش از پیش ورود شعر به فضاهای مجازی از جمله اینستاگرام با وجود چالش‌های عجیب‌وغریب امروزی‌اش، خود به چالشی عجیب تبدیل شده است! هرچند به قول حافظ که می‌گوید: «عیب مِی جمله چو گفتی، هنرش نیز بگو»، می‌خواهم بگویم همین ورود نیز به مقدار زیادی می‌تواند به فرهنگ شعرخوانی کمک کند.
اخیراً مشغول انجام کار جدیدی هستید یا دفتر شعری آماده‌ی انتشار دارید؟
بله، پیش از شیوع کرونا مجموعه‌ای را با عنوان «هر کوه که سرپاست، سراپا خاکی‌ست» آماده کرده بودم که می‌خواستم به انتشارات سوره‌ی مهر تحویل بدهم؛ ولی با آغاز این بیماری ترجیح دادم فعلاً دست نگه دارم و به اصلاح و ویرایش بیشتر شعرها بپردازم. این روزها مشغول کار ویرایش و تدریس ادبیات به دانش‌آموزان عزیز هستم و دغدغه‌ی اصلی‌ام جذب آنان به این درس است.
در پایان اگر صحبتی دارید، بفرمائید.
صحبت خاصی ندارم. از شما که امکان این گفت‌وگو را فراهم کردید سپاسگزاری می‌کنم و از داوران محترم بابت توجه به کتاب ممنون هستم. امیدوارم که با انتخاب این مجموعه به‌عنوان کتاب برتر، به افتخارات شخصی خود و انتشارات سوره‌ی مهر بیفزایم.