خبرگزاری مهر، گروه استانها- رضا اکبری: همایش بین المللی اتحادیه اقتصادی اوراسیا که از زمان رضا مسرور مدیرعامل سابق منطقه آزاد انزلی پایه ریزی شده بود از چندین ماه قبل با برگزاری جلسات متعدد و نشست‌های هم اندیشی و دعوت از مهمانان ویژه برای برگزاری هرچه بهتر، روز گذشته عملاً این همایش به روی صحنه رفت تا برای نخستین بار گیلان میزبانی همایش بین المللی اوراسیا را برعهده بگیرد.
با وجود شرایط خاص کشور و جهان به دلیل شیوع ویروس کرونا در ابتدا بیم آن می‌رفت که این همایش متأثر از شرایط موجود به ثمر ننشیند و یا برگزاری آن به دلیل محدودیت‌های احتمالی به زمان دیگری موکول شود اما در عمل آنچه که از مجریان برگزاری این همایش دیده شد، رعایت فاصله گذاری اجتماعی و پروتکل‌های بهداشتی بود تا این همایش با کمترین حاشیه مسیر خود را تا حصول نتیجه لازم طی کند.
اما نکته قابل توجه اینجاست که اساساً برگزاری چنین همایش‌هایی چه بازخوردی می‌تواند داشته باشد و همایشی با چنین بار علمی و مالی بالا تا چه اندازه می‌تواند به بهبود اقتصاد کنونی کشور کمک کند و آیا حضور مهمانان شاخصی همچون رئیس انجمن ژئوپلیتیک کشور و وزیران اقتصاد و راه و شهر سازی و نیرو و سفیران ایران و روسیه و اساتید دانشگاه‌ها با اطلاع رسانی بالا از طریق رسانه‌های دیداری و شنیداری و مکتوب، آیا در نهایت می‌تواند جهشی در اقتصاد و تولید کشور ایجاد کند؟
همایش بین المللی اتحادیه اقتصادی اوراسیا با سخنرانی سردار یحیی رحیم صفوی رئیس انجمن ژئوپلیتیک ایران آغاز و با سخنان وزیر اقتصاد و دارایی به پایان رسید اما آنچه در این گزارش منتشر می‌شود صحبت‌های میهمانان و سخنرانان این همایش است که همگی از بایدها سخن گفتند.
سهم یک میلیاردی ایران از تجارت با اتحادیه اوراسیا
رئیس انجمن ژئوپلیتیک ایران در این همایش ظرفیت‌های منطقه اوراسیا را دلیل بر تبدیل آن به یک منطقه تأثیرگذار در اقتصاد جهانی عنوان کرد و معتقد بود ایران چهار راه ترانزیتی اتصال آسیا به اروپا است که به عنوان محور می‌تواند مسیرهای چین، قزاقستان، آسیای مرکزی و خاورمیانه را به مدیترانه و اروپا وصل کند.
«یحیی رحیم صفوی» حجم مبادلات کالاهای دیگر کشورها به شانگهای را در حال حاضر ۱۵ میلیارد دلار عنوان کرد در حالی که روابط تجاری ایران در اتحادیه اوراسیا در حال حاضر یک میلیارد دلار طی دو سال گذشته بوده و این دو اتحادیه می‌توانند روابط اقتصادی و سیاسی خوبی برگزار کنند و ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌توانند یک نقش اصلی را در این رابطه برای یک قدرت اصلی و آسیایی کارگزاری کنند.
اوراسیا یک پروژه ملی برای ایران
از سوی دیگر «رضا اردکانیان» وزیر نیرو در سخنرانی ویدئو کنفرانسی خود در این همایش اتحادیه اقتصادی اوراسیا را به دلیل حجم فراوان ظرفیت‌ها در جهت بهبود ضریب ریسک سیاسی و امنیتی کشورهای عضو از جمله جمهوری اسلامی ایران تأثیرگذار دانست و معتقد بود همکاری ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا باید به عنوان یک پروژه ملی نگاه شود چرا که این اتحادیه با جمعیتی بالغ بر ۱۸۳ میلیون نفر و حجم تجارت خارجی ۷۵۰ میلیارد دلاری و اختصاص ۳ و ۲ دهم درصد تولید ناخالص داخلی جهان، فرصت کم نظیری برای توسعه صادرات کشور و گسترش تجارت متقابل با هدف توسعه اقتصادی است.
وی همچنین خواستار آن شد که در کنار رفع ناهماهنگی‌های سازمانی و پرهیز از بخشی نگری، توجه ویژه ای به رژیم تجاری صادرات محور با مقیاس وسیع، تشکیل شبکه‌ای و تأمین کالا، ایجاد پایانه‌های صادراتی مجهز به انبارهای سردخانه‌ای، بزرگ، ابزارهای صورت بندی و بسته بندی کالاهای صادراتی، تشکیل شرکت‌های مدیریت صادرات در مقیاس بین‌المللی، ایجاد مراکز تجاری در هریک از کشورهای عضو اتحادیه و نیز تحول بنیادین در آموزش و تربیت نیروی انسانی متخصص در امور مذاکرات تجاری و تجارت بین الملل شد تا به عنوان دیگر الزامات، در موفقیت و استفاده حداکثری از ظرفیت موافقت نامه موقت تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا نقش آفرین باشد.
وزیر راه و شهر سازی نیز در سخنانی در این همایش خواستار ارائه راهکارهای عملیاتی در جهت دهی به توسعه و بهبود ارتباطات اقتصادی ایران با سایر اقتصادها در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی شد و تلاش مضاعف در بازارهای هدف و اعتمادسازی در جامعه مصرف و جامعه تولیدکننده را از الزامات بر شمرد و معتقد بود با برخورداری از قدرت لجستیک می‌توان با استفاده از ظرفیت‌های حمل و نقل ترکیبی در رساندن کالاها به بازارهای مقصد، چه به صورت هدفمند در تدارکات صادراتی و چه در راستای فرصت‌های بیشمار ترانزیت در کشور تداوم داشت.
محمد اسلامی که علاوه بر حضور در همایش بین المللی اتحادیه اقتصادی اوراسیا، پروژه‌های بندری را در بندرانزلی افتتاح و از چند پروژه نیمه کاره با عمر بالای ۱۵ سال بازدید کرد در سخنرانی خود در این همایش در حالی از شکل گیری افزایش سهم ایران از اتحادیه اقتصادی اوراسیا با برند سازی تجاری معتبر و قدرت ترانزیتی با استفاده از ظرفیت حمل و نقل ترکیبی خصوصاً راه آهن با گسترش ظرفیت ریلی در بخش‌های شرقی و غربی و شمالی و جنوبی کشور سخن گفت و آن را امری الزامی دانست که جناب وزیر بعد از ظهر سه شنبه در مصاحبه خود در جمع خبرنگاران اعلام کرد که قطاری که وعده شنیدن صدای سوت آن در بندر کاسپین تا پایان امسال داده شده بود به روزهای پایانی حضور دولت تدبیر و امید بر مسند قدرت، موکول شده و اگر همچون وعده‌های سابق دولت تأخیر نداشته و به کارتابل دولت بعد منتقل نشود گوشمان به صدای سوت قطار در بندر کاسپین نوازش می‌یابد.
کالاهای ایرانی به اسم کالاهای آذری صادر می‌شوند
اما استاندار همیشه خندان گیلان نوک پیکان تیر انتقاد خود را به سمت گمرک نشانه رفت و در سخنانش در این همایش از بالا بودن تعرفه‌های گمرکی سخن راند و آن را مانعی بزرگ برای توسعه صادرات کشور عنوان و تاکید کرد که عضویت موقت ایران در این اتحادیه فرصتی مغتنم برای توسعه روابط تجاری با کشورهای عضو این اتحادیه است مشروط بر آنکه قوانین مزاحم، حذف شود.
ارسلان زارع اظهار کرد که بازرگانان ایرانی که کالاهای خود را از طریق راه آهن از جمهوری آذربایجان به روسیه صادر می‌کنند، به علت عدم وجود زیر ساختارهای لازم نمی‌توانند از مزایای اتحادیه اوراسیا بهره مند شوند و باید با توجه به ظرفیت‌های گیلان، تجار و بازرگانان داخلی، از این فرصت ویژه برای صادرات محصولات و کالاهای ایرانی با برخورداری از تعرفه‌های ترجیحی بهره مند شوند.
استاندار با اظهار تأسف از اینکه کالاهای ایرانی به اسم کالای آذری به روسیه صادر می‌شود خواستار رفع هرچه سریع‌تر این مشکل شد چون معتقد بود استان گیلان با داشتن زیرساخت‌های لازم می‌تواند در عرصه گسترش مناسبات اقتصادی و ارتقای تراز تجاری ایران در عرصه مبادلات بازرگانی نقش آفرین باشد.
فرصت سوزی طی یک سال گذشته
در سوی دیگر این همایش سفیر ایران در روسیه که از مسکو و به صورت ویدئو کنفرانسی در همایش بین المللی اتحادیه اقتصادی اوراسیا سخنرانی می‌کرد معتقد بود مسئولان مربوطه این اتحادیه در کشور در یکسال گذشته مرتکب فرصت سوزی شده‌اند و در دو سال باقیمانده از فرصت سه ساله این اتحادیه به جمهوری اسلامی ایران باید به استانداردهای جهانی دست یافت چرا که حضور ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا گامی بلند در مسیر توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و تجاری با همسایگان شمالی و تحقق یکی از اهداف اصلی سیاست‌های کلان است.
کاظم جلالی در کنار توجه به اتحادیه اقتصادی اوراسیا کنایه‌ای هم بر مسئولان دیپلماسی کشور زد و عنوان کرد که با توجه به تضعیف تسلط یک جانبه گرایانه آمریکا نباید دوباره رویکرد تمایل به غرب را در پیش گرفت چرا که چین در سایه تعلل سایر کشورها در حال تبدیل شدن به یکی از قطب‌های اقتصادی جهان است و نباید جمهوری اسلامی ایران از قطار توسعه همه جانبه جا بماند.
وی اشاره‌ای هم به انتخابات ریاست جمهوری کرد و متذکر شد که باید مراقب بود با توجه به برگزاری انتخابات دولت در سال ۱۴۰۰، فرصت سوزی نشود و مسئولان در کنار پرداختن به امورات دیگر، تقویت بخش خصوصی و افزایش زیر ساخت‌ها را در دستور کار جدی خود داشته باشند.
تأمین تنها ۲ درصد از نیازهای کشورهای عضو اوراسیا از سوی ایران
اما وزیر اقتصاد و دارایی آخرین کسی بود که کلیدهای طلایی را برای بستن درب‌های همایش بین المللی در پایان آن در دست گرفت و به عنوان آخرین سخنران، همکاری و همگرایی اقتصادی را روند حاکم بر اقتصاد و تجارت جهانی برشمرد و معتقد بود مبادلات منطقه‌ای ایران با کشورهای همسایه پیش از الحاق ایران به اوراسیا تنها ۲ درصد از نیاز این کشورها را تأمین می‌کرد و با عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا سطح مبادلات تجاری کشورمان و کشورهای عضو به طور قابل توجهی افزایش یافته و همکاری اعضای آن را نشان دهنده یکی از جامع‌ترین انواع یکپارچگی اقتصادی بین کشورهای عضو عنوان کرد.
«فرهاد دژ پسند» این توافق را جامع‌ترین موافقت نامه تجاری با مزیت‌های فراوان دانست که ایران تاکنون منعقد کرده و دسترسی به بازار کشورهای مشترک المنافع با روسیه با بیش از ۱۸۰ میلیون جمعیت برای فروش کالاهای داخلی ایران، امکان افزایش اشتغال قابل توجه، افزایش فعالیت گمرکات داخل کشور و تقویت انگیزه برای گسترش تجارت دو جانبه و سرمایه گذاری در سایه مناطق ازاد را از مهمترین امتیازات آن بر شمرد.
در این میان نکته قابل توجه این جاست که با وجود اینکه کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه در سخنانش در این همایش بین المللی اعلام کرده بود که مسئولان مربوطه اتحادیه اقتصادی اوراسیا در کشور در یکسال گذشته مرتکب فرصت سوزی شده‌اند اما وزیر اقتصاد و دارایی در اختتامیه این همایش معتقد بود که تجارت ایران با کشورهای اتحادیه طی دوره یک ساله پس از امضای موافقت نامه، رشد ۳۰ درصدی نسبت با دوره مشابه قبل از امضای موافقت نامه داشته و از یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون ریال در دوره قبل از موافقت نامه به بیش از سه میلیارد و ۴۰۰ میلیون ریال رسیده و آن هم به صادرات کالای ایرانی به کشورهای عضو اتحادیه و مابقی به واردات ایران از اتحادیه اوراسیا اختصاص دارد.
اما آنچه که اهمیت دارد یقیناً در کنار برگزاری همایش‌هایی از این دست با چنین بار علمی و اطلاع رسانی گسترده و استفاده از تجربیات میهمانان و مدعوین و همچنین هزینه‌های بسیاری که برای برگزاری آن صورت می‌گیرد انتظار می‌رود گام‌های عملی برای به نتیجه رسیدن این دستاوردهای علمی و تجربیات نیز برداشته شود تا همانگونه که بارها از زبان مسئولان شنیده‌ایم در سایه تحریم‌های شدید آمریکا بتوانیم از مزیت بازار بیش از ۲۰۰ میلیون نفری اتحادیه اوراسیا به نفع رونق و توسعه اقتصادی ایران استفاده کنیم.