به گزارش خبرنگار مهر، چهارمین نشست از سلسله نشست‌های خیر و خرد با موضوع اخلاق مدنی منطق پشتیبان جامعه مدنی در حوادث طبیعی در دارالاکرام برگزار شد.
پس از قرائت قرآن و پخش سرود ملی، مروری بر نشست‌های قبلی به منظور یادآوری برای مخاطبان شد. سپس سعید مدنی سخنران جلسه بعد از معرفی توسط مجری سخنان خود را پیرامون موضوع مطرح شده آغاز کرد.
وی سخنان خود را با این سوال آغاز کرد: که چرا افراد اصولاً برای کار اجتماعی یا مدنی باید بخشی از فرصتهای خود را صرف این امور کنند و اساساً چطور می‌شود کار افراد را برای صرف امور مدنی توجیه کرد؟
وی افزود: در شرایط عادی امکان دارد به قدری منابع و امکانات در دسترس باشد که بتوان بخشی از آن را صرف امور مدنی و اجتماعی کرد اما در شرایط بحرانی مانند وقوع حوادث و رویدادهای طبیعی وضعیت متفاوت و پیچیده‌تر است. به طور کل شرایط بحرانی اعم از حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله و انواع بیماری‌ها مانند کرونا یا طاعون شرایط همرسانی و کمک را برای مؤسسات خیریه و سازمان‌های مردم نهاد دشوار می‌سازد زیرا جان افراد در این زمینه می‌تواند در معرض مخاطره باشد. توجیه این مسئله موضوع بحثی ست که من با شما خواهم داشت.
مدنی ادامه داد: هر فعالیت مدنی جدا از منابع اختصاص داده شده داوطلبانه مخاطرات و ریسک‌های بالایی دارد، خصوصاً در جوامعی که منابع مدنی را به رسمیت نمی‌شناسند. این جوامع به نوعی سعی می‌کنند این منابع را محدود و یا کنترل‌هایی برای آن داشته باشند. این مسئله که مؤسسه سازمان مدنی یا ان جی اویی کار اجتماعی یا سیاسی انجام می‌دهد تشخیصش همیشه آسان نیست. گاهی آنقدر اینها در یکدیگر ادغام و شرایط پیچیده می‌شود که ناشی از ساختار موجود است و مرز میان آنها ریسک‌های جدی دارد پس دامنه هزینه‌ها برای فعالیت‌های مدنی را بسیار گسترده می‌کند.
مدنی در ادامه درباره ویژگی مهم ساختارهای جامعه مدنی گفت: اساساً سازمان‌های جامعه مدنی یکی از ویژگی‌های مهمشان داشتن هویت مستقل است. فعالیت سازمان‌های جامعه مدنی ویژگی‌های مشترکی دارند از جمله: فعالیت آنها مرتبط با زیست داوطلبان است یعنی کسانی که در سازمان‌های مردم نهاد و خیریه‌ها کار می‌کنند بر اساس تجربه خود به این نتیجه می‌رسند که مشکلی در سطح اجتماع وجود دارد و خوب است که ما برای رفع آن تلاش کنیم. ویژگی دوم جامعه مدنی این است که ورود و خروج آسانی دارند و هر فردی مایل به انجام کار خیری باشد و منفعت فردی خود را کنار بگذارد می‌تواند در این فعالیت اجتماعی شرکت کند. معمولاً درون این سازمان مبتنی بر خرد جمعی است. آنچه که مهم است انتخابی کاملاً مستقل و آزادانه است که وارد کار اجتماعی شود. شاید یکی از مهم‌ترین سازمان‌های مدنی مردم نهاد استقلال نسبی از نظام و حکومت است یعنی در واقع حوزه‌ای کاملاً مستقل از نظام‌های مستقر شکل می‌دهند.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: منشأ اخلاق مدنی تجربه همزیستی بشر در طول تاریخ است، زندگی شهر نشینی آغاز شده و طبیعتاً جدا از منافع تک تک افراد منفعت جمعی هم مطرح است. کنار هم زیست کردن انسان‌ها مستلزم پذیرش کلی واحد است و جامعه هویتی کاملاً مستقل از افراد باید داشته باشد به همین دلیل هرچقدر جوامع بیشتر اجتماعی شده‌اند مدنی نیز شده‌اند زیرا تجربه همزیستی با یکدیگر را بهتر و بیشتر درک کرده‌اند و به همین میزان اخلاق مدنی در آنها رشد پیدا کرده است.
این جامعه شناس در ارتباط با مفهوم اخلاق مدنی ادامه داد: این مفهوم تا حدودی نزدیک به سایر منابع مانند همبستگی اجتماعی است. همبستگی اجتماعی می‌تواند به اخلاق مدنی کمک کند اما این دو مفهوم با یکدیگر تفاوت دارند و یک مفهوم را شامل نمی‌شوند؛ همچنین نظم اجتماعی. اخلاق اجتماعی می‌تواند نظم را در جامعه گسترش دهد ولی مفهومی کاملاً جدا دارد. به طور کلی ما در جوامع دو نوع نظم داریم، یک نوع نظم اخلاقی و دیگری نظم هنجاری. نظم اخلاقی مبتنی بر نوعی جوشش درونی است و به نوعی پذیرش قواعدی است آگاهانه و خود مختارانه. نظم هنجاری تواسط قواعد سیستم‌ها شکل می‌گیرد و این نظم هنجاری سیستم‌ها تعین می‌شود و ما از آن طریق قوانین جاری را مطرح می‌کنیم. سازمان‌های جامعه مدنی در حوادث طبیعی با چالش‌های جدی سروکار دارد که آنها عبارتند از: چالش در صورت بندی فعالیت‌ها، چالش مشروعیت، چالش سازمان، چالش اولویت، چالش رابطه با دولت و چالش منابع.
سعید مدنی در پایان گفت: مواجهه با این چالش‌ها نیاز به انگیزه‌های جدی دارد. منطق پشتیبان این انگیزه اخلاق مدنی است. همین پشتوانه نیز امید را در خون جامعه مدنی روان می‌سازد و در دوران سخت و دشوار اپیدمی توان لازم را برای تداوم تلاش‌های سازمان‌های مردم نهاد مهیا می‌کند.