حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد ویژگی‌های علمی و شخصیتی شهید محسن فخری زاده گفت: ابتدا شهادت دوست عزیزمان و دانشمند بزرگوار شهید فخری زاده را تسلیت عرض می‌کنم. ایشان چند ویژگی مهم داشت برای اینکه مردم عزیز ما ایشان را بهتر بشناسند و جایگاه و منزلت ایشان را درک کنند به لحاظ اینکه وضعیت امنیت خاصی داشت و دشمنان او را شناسایی کرده بودند و بارها هم قصد سو و ترور ایشان را ریخته بودند، ایشان رسانه‌ای نبود و عکس و فیلمی چندانی از ایشان موجود نیست. چهار سال پیش که جلساتی در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با ایشان داشتیم فیلم‌برداری و عکسبرداری از جلسات نداشتیم، چون اجازه داده نمی‌شد.
وی افزود: شنیده بودم تیم امنیتی ایشان در این اواخر قدری ضعیف شده بود و در حمله جمعه هم آمادگی لازم را نداشتند و ۱۲ تروریست که در ۲ خودرو و ۴ موتور بودند توانستند تیم حفاظت را غافلگیر کنند و این حادثه را به بار بیاورند.
خسروپناه در ادامه سخنانش گفت: مجاهدین خلق، موساد، پژاک و … گروه‌هایی هستند که همه برای شهادت ایشان نقشه داشتند، این امر مهم است همان طور که استکبار جهانی برای حاج قاسم سلیمانی نقشه می‌کشید، برای حاج محسن فخری زاده هم همین طور بود. حاج قاسم پرچمدار مقاومت در منطقه بود و حاج محسن پرچمدار علم تمدنی در ایران بود. به جرأت می‌توان گفت ایشان پرچمدار علم تمدنی در ایران بود. ایشان یک مدیر توانمند فکور نظریه‌پرداز اهل معنا بود. این عناوینی که ذکر کردم، از سر احساسات نیست، بلکه با دقت آنها را بیان کردم.
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه من شهید فخری زاده را یک مدیر مؤمن فکور اهل معنا و باطن یافتم، تصریح کرد: ایشان علاوه بر اینکه اهل معنا و باطن بود هم فکور و نظریه‌پرداز بود و هم مدیر توانمندی بود. نظریه پردازی گاهی در حوزه علم است، مثلاً شهید شهریاری نظریه پردازی کرد و توانست فرمول افزایش بهره‌وری سانتریفیوژها را به دست بیاورد. شهید فخری زاده علاوه بر نظریه پردازی‌های این گونه، نظریه‌پرداز در عرصه فلسفه علم هم بود، یعنی سوالات را خوب مطرح می‌کرد و تیم خوبی داشت و به بررسی مسائل می‌پرداخت.
وی با اشاره به اینکه شهید فخری زاده تیم خود را به خوبی درگیر اندیشیدن می‌کرد، گفت: اولاً فکر می‌کرد که چگونه مجهولات هسته‌ای را معلوم کند. ذهن او علاوه بر این درگیر مسائل فلسفی هم بود. مثلاً راجع به این مباحث فکر می‌کرد که نسبت فلسفه غرب با کوانتوم مکانیک چیست؟ اگر از مبانی فیزیکی به اصل عدم قطعیت می‌رسیم آیا این اصل عدم قطعیت به مبانی فلسفی هم می‌رسد؟! (مستحضر هستید که برخی مانند انیشتین و پوپر، نقدهایی به عدم قطعیت انتقاد دارند اما همچنان پذیرفته شده و صد سال هست که کاربرد دارد.) اصل عدم قطعیت که علت فیزیک نیوتنی را زیر سوال می‌برد که البته با این کار باعث تکامل فیزیک نیوتنی می‌شود، آیا مبانی فلسفی را هم زیر سوال می‌برد؟، اگر اصل عدم قطعیت علیت فلسفی را زیر سوال ببرد مهمترین مبنای فلسفی زیر سوال می‌رود و سر از شکاکیت و نسبی گرایی درمی‌آوریم و رئالیسم آسیب می‌بیند.
خسروپناه تأکید کرد: تمام تلاش دکتر فخری زاده این بود که بگوید چنین تعارضی وجود ندارد و می‌گفت اصل عدم قطعیت را به گونه‌ای تفسیر می‌کنیم که با اصل علیت و ضرورت علت و معلول فلسفی تعارضی نداشته باشد. خیلی برایش مهم بود که فیلسوفان با فیزیک و علوم و عالمان و فیزیکدانان با فلسفه ارتباط داشته باشند. در دانشگاه‌های مختلف مانند دانشگاه صنعتی شریف گروه فلسفه علم دارند اما فارغ‌التحصیلان فلسفه علم دنبال کارهای علمی خودشان هستند و فیلسوفان هم همین طور، اما پیوند و ارتباطی بین فلسفه و علوم و کاربست آنها در جامعه خودمان پیدا نمی‌کنند.
وی اضافه کرد: شهید فخری زاده فقط به دنبال این نبود که بین فلسفه و فیزیک ارتباط برقرار کند و به عنوان یک معلم فلسفه فیزیک حرف بزند، بلکه به دنبال این بود که یک پیوند فلسفه اسلامی با فیزیک و تکامل فیزیک بود، چون می‌گفت دانش در حد مرزی‌اش هست و هنوز فیزیک خیلی عقب است و معتقد است با پیوند فیزیک و فلسفه اسلامی می‌توان فیزیک را ارتقا داد و تکامل بخشید. آن وقت با پیشرفت فیزیک به دستاوردهای علمی و تکنولوژی و … بهداشتی و درمانی (در حوزه کرونا) برسیم. مدل علمی شهید فخری زاده مدل علمی تمدن سازی بود، فلسفه و علم را برای تمدن سازی می‌خواست.
ایرانی‌ها زیر بار حرف زور نمی‌روند در طول تاریخ همیشه این گونه بوده است. مردم نمی‌توانند تحمل کنند که شهید سلیمانی و شهید فخری زاده را از دست بدهند و نظام برخورد مناسبی نکند
رئیس سابق مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران گفت: دغدغه ام این بود که بین فلسفه اسلامی و علوم ارتباط برقرار کنیم. یعنی فلسفه‌های مضاف را ارتقا بخشیم. وقتی مسئولیت مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه به دستم افتاد با اساتید تراز اول رشته‌های مختلف جلسه برگزار کردیم. شهید فخری زاده فردی را فرستاد و این مسائل بین رشته‌ای را مطرح کرد و این ارتباط برقرار شد. ایشان خودشان حضور می‌یافتند و مسائل را مطرح می‌کردند و گوش می‌دادند که حاصل این جلسات هم منتشر شده است.
وی با اشاره به اینکه باید مواظب این سرمایه‌ها بود، من نمی‌دانم و متوجه نمی‌شوم چرا گاهی اوقات چنین سهل انگاری‌هایی می‌شود که باعث می‌شود شخصیت‌هایی مثل حاج قاسم و حاج محسن را از ما بگیرند، بیان کرد: شهادت این بزرگواران که یک شبه انجام نمی‌شود، نیاز به کار و برنامه ریزی و ورود اسلحه و مواد منفجره و … هست. مسئولان مربوطه باید دقت بیشتری به خرج دهند. این کشور چقدر باید هزینه کند تا از بین نیروهای علاقه مند و جوانان تحصیل کرده بعد از سال‌ها مجاهدت یک نفر مانند شهید فخری زاده ظهور کند.
وی با بیان اینکه وقتی به مردم ایران ظلمی صورت گیرد، آرام نمی‌گیرند، اظهار کرد: ایرانی‌ها زیر بار حرف زور نمی‌روند در طول تاریخ همیشه این گونه بوده است. مردم نمی‌توانند تحمل کنند که شهید سلیمانی و شهید فخری زاده را از دست بدهند و نظام برخورد مناسبی نکند. عده‌ای از افراد ترسوی بزدل که کارشان این است و ذلیلانه است، درخواست شأن انتقام نیست اما واقعیت این است که درخواست مردم انتقام است. «فَمَنِ اعْتَدَی عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَی عَلَیْکُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ: هر کس بر شما تعدی کرد همان گونه که بر شما تعدی کرده بر او تعدی کنید و از خدا پروا بدارید و بدانید که خدا با تقواپیشگان است.» (بقره/۱۹۴) ویژگی تقوا این است که در برابر دشمنان کوتاه نیاییم. اگر ما مقابله به مثل نکنیم ضربه بعدی را می‌خوریم. ادبیات و سیاست دشمن این است که با سکوت با حمله دیگر مواجه می‌شویم.
وی بیان کرد: نکته دیگر اینکه این شهادت‌ها باعث تفرقه حزبی نشود، شهید فخری زاده یک انسان انقلابی فراجناحی بود، جناح‌ها نباید از او استفاده کنند و باعث اختلاف و تفرقه شوند. مقام معظم رهبری پیام دادند که «تلاش علمی و فنی شهید در همه‌ی بخش‌هایی که وی بدان‌ها اشتغال داشت» را پیگیری کنید، یعنی یک وقت کارها زمین نماند. اگرچه پیدا کردن مدیری در چنین سطح دشوار است. تعبیر حضرت آقا درباره شهید فخری زاده جالب بود، «دانشمند برجسته و ممتاز هسته‌ای و دفاعی کشور.... این عنصر علمی کم‌نظیر.» من که واقعاً از دیروز غروب تا الان شوکه هستم، اگرچه شهادت افتخار است و حیف بود ایشان که با مرگ طبیعی از دنیا برود، اما جامعه از حضور این مرد بزرگ محروم شد.