به گزارش خبرنگار مهر، تلفن‌های همراه به عنوان وسایل ارتباطی قدرتمند برای اولین بار در سال ۱۹۸۴ به بازار عرضه شدند و با پیشرفت تدریجی امروزه به عنوان دوربین عکاسی همراه، پخش کننده موسیقی، وسیله‌ای برای بازی‌های کامپیوتری و ابزار موقعیت یاب جهانی (GPS) مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما از میان آنها شبکه‌های اجتماعی، مهم‌ترین عامل افزایش اعتیاد به تلفن‌های همراه هستند. به طوری که در سال ۲۰۱۶، بیش از هفت میلیارد کاربر تلفن همراه در سراسر جهان گزارش شده و تخمین زده شده است در حدود ۶۲ درصد کل حجم ترافیک مصرفی اینترنت در سال ۲۰۲۰ به کاربرانی اختصاص پیدا می‌کند که از تلفن‌های همراه خود به شبکه‌های اجتماعی یا پایگاه‌های داده‌ای متصل می‌شوند.
در سال های اخیر، شبکه‌های اجتماعی به محبوب ترین کانال‌های دریافت اطلاعات در مواقع بحران‌های بهداشتی تبدیل شده اند. نتایج بررسی‌ها بر روی کاربران اینترنتی، از افزایش ۲۰ درصدی جستجوی اطلاعات بهداشتی در زمان شیوع پاندمی کووید ۱۹ خبر می‌دهد که عمدتاً از طریق شبکه‌های اجتماعی و تلفن‌های هوشمند بوده است.
از طرفی سادگی دسترسی به اطلاعات و امکان برقراری ارتباط با دیگران از طریق شبکه‌های اجتماعی، راه اندازی گروه‌های آموزش مجازی به دنبال تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی، قرنطینه خانگی و محدودیت در برقراری ارتباط رو در رو با هدف کاهش انتقال بیماری از عوامل دیگری بوده اند که استفاده گسترده از تلفن‌های هوشمند را در زمان شیوع کووید ۱۹ به دنبال داشته و باعث شده است تعداد کاربران شبکه‌های اجتماعی در ژانویه ۲۰۲۰ با ۹ درصد افزایش در مقایسه با سال ۲۰۱۹، به ۳.۸۰ میلیارد نفر برسد که نشان دهنده محبوبیت شبکه‌های مجازی در سرتاسر جهان است.
آتنا رفیعی پور دکترای تخصصی بهداشت حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: به رغم میل گسترده به استفاده از تلفن‌های همراه هوشمند، استفاده بیش از حد از آنها باعث بروز برخی عوارض بهداشتی نظیر خشکی چشم، ضعف انگشت شست و مچ دست، درد گردن، توهمات لمسی و بی خوابی می‌شود. به طوری که در نتایج مطالعات صورت گرفته ارتباط مستقیم و معنی داری میان نرخ ابتلاء به اختلالات اسکلتی عضلانی و خستگی‌های مفرط چشمی با استفاده از تلفن‌های همراه وجود دارد که از میان آنها دردهای گردنی و مچ دست، از شیوع بالاتری برخوردارند.
وی ضمن توصیه به مردم برای اجتناب از استفاده طولانی مدت از تلفن همراه، افزود: به منظور کاهش آسیب‌های اسکلتی-عضلانی در هنگام استفاده از تلفن همراه بهتر است به برخی نکات مهم توجه شود. به عنوان مثال به جای در دست گرفتن گوشی تلفن همراه برای پاسخگویی به مکالمات و یا گوش دادن به موسیقی بهتر است از ابزار هندزفری استفاده شود و از بلند کردن بیش از اندازه درجه صدای تلفن نیز اجتناب کرد.
رفیعی پور ادامه داد: از خم کردن مهره‌های گردنی در هنگام استفاده از گوشی تلفن همراه خودداری کنید و در مقابل سعی کنید با کمک دستان خود یا ابزارهای نگهدارنده، گوشی تلفن همراه را مقابل چشمان خود قرار بدهید. اگر از تلفن همراه در حالت ایستاده استفاده می‌کنید، دست‌های خود را در حالت طبیعی نگه دارید. از بالا آوردن یا پایین آوردن بیش از حد شانه‌ها اجتناب کنید و فقط دستان خود را از آرنج خم نمائید.
وی افزود: روش دیگر این است که دست چپ خود را به صورت افقی بر روی قفسه سینه قرار دهید و از آن به عنوان تکیه گاه آرنج دست راست خود استفاده کنید و به این وسیله از بازوی دست راست که با آن گوشی را در دست دارید، حمایت کند. برای جلوگیری از خستگی دست‌ها می‌توانید هر چند مدت یکبار جهت دست های خود را عوض کنید. اگر در حالت نشسته از گوشی تلفن همراه خود استفاده می‌کنید لازم است آرنج را بر روی زانو قرار داده یا به کمک یک ابزار نگهدارنده تلفن همراه را در راستای چشمان خود قرار دهید. تلاش کنید برای انتخاب حروف از صفحه کلید گوشی و ارسال مطالب از هر دو دست خود استفاده کنید. به کمک یک دست گوشی همراه خود را روبروی چشمان خود نگه دارید و با دست دیگر انتخاب حروف را انجام دهید. برای جلوگیری از ابتلاء به بیماری انگشت ماشه‌ای، توصیه می‌شود که انگشت شست دستی که با آن گوشی را نگه داشته اید برای نوشتن و استفاده از صفحه کلید تلفن همراه، استفاده نکنید. همچنین سعی کنید تلفن همراه خود را در فاصله ۴۰ تا ۴۵ سانتیمتری از چشمانتان قرار دهید و از نزدیک کردن بیش از اندازه تلفن همراه به چشمانتان اجتناب کنید.
رفیعی پور ادامه داد: برای جلوگیری از ابتلاء به خشکی و دردهای چشمی لازم است در هنگام استفاده از تلفن یا هر صفحه نمایش دیگری، پلک زدن را فراموش نکنید. با این کار سطح چشمان شما مرطوب نگه داشته می‌شود و از خستگی ماهیچه‌های چشمی جلوگیری می‌شود.
وی افزود: احتمالاً تا کنون قانون ۲۰-۲۰-۲۰ را شنیده‌اید. این قانون برای حمایت از ماهیچه‌های چشمی توصیه می‌کند که حداکثر هر ۲۰ دقیقه به مدت ۲۰ ثانیه به نقطه‌ای در ۲۰ قدمی خود نگاه کنید. بهتر است این ورزش کوتاه مدت را در استفاده طولانی مدت از تلفن همراه به خاطر داشته باشید. نور صفحه نمایش تلفن همراه خود را نزدیک به نور محیط تنظیم کنید زیرا کم یا زیاد بودن بیش از حد نور صفحه تلفن همراه برای چشمان شما مخاطره آمیز خواهد بود و در حفظ تمرکز مشکل ایجاد می‌کند.
رفیعی پور گفت: تمیز کردن مرتب صفحه نمایش با دستمال‌های مخصوصی مانند دستمال عینک می‌تواند تا حدودی به شما کمک کند تا گرد و غبار، جرم، لکه و اثر انگشت از روی آن پاک گردد و نیاز به زیاد کردن نور صفحه گوشی نباشد. پس از مدتی استفاده از تلفن همراه، چند قدم راه بروید و برای رفع خستگی و افزایش جریان خون در اندام‌های خود، برخی نرمش‌های مناسب مانند بالا و پایین انداختن شانه‌ها و یا باز و بسته کردن انگشتان دست خود را انجام دهید. اگر متوجه گذشت زمان در هنگام استفاده از تلفن همراه خود نمی‌شوید بهتر است با تنظیم هشدارهای زمانی برای خودتان محدودیت‌هایی قائل شوید و با انجام چند فعالیت فیزیکی و نرمش‌هایی که به آن اشاره شد، به چشمان و دستانتان استراحت دهید.
وی در پایان افزود: به عنوان نتیجه گیری می‌توان گفت که تمایل رو به افزایش استفاده از اینترنت و صفحات اجتماعی توسط جامعه بزرگ کاربران تلفن‌های هوشمند با کاهش فعالیت‌های فیزیکی و افزایش نرخ اختلالات اسکلتی-عضلانی در میان عموم جامعه همراه است که نیازمند برنامه ریزی های جدی از سوی متولیان سلامت جامعه است. آموزش در خصوص استفاده صحیح از تلفن‌های همراه، انجام فعالیت‌های فیزیکی تعدیل کننده فشار بر اندام‌های اسکلتی- عضلانی، تغییر عادات نامناسب فردی و حفظ صحیح پوسچرهای بدن در هنگام استفاده از این ابزارها از جمله اقداماتی است که می‌تواند بر کاهش آسیب به سلامت افراد مؤثر باشد و باید به صورت جدی مورد توجّه آموزش دهندگان و سیاستگزاران بهداشتی قرار گیرد تا از بروز ناتوانی‌های جسمی فراگیر در آینده اجتناب شود.