به گزارش بازرگانی خبرگزاری مهر، واقعی بودن تخفیف‌های ارائه شده در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و نیز دوکیفیتی یا به تعبیر دیگر دو درجه بودن برخی کالاهای عرضه شده در این فروشگاه‌ها از جمله انتقاداتی است که مخالفین به این فروشگاه‌ها وارد می‌کنند. در این راستا تماس با اتحادیه کشوری فروشگاه‌های زنجیره‌ای کشور به عنوان نماینده فروشگاه‌های زنجیره‌ای و اصلی ترین نهاد مدافع حقوق این صنف به گفتگویی با دکتر امیرخسرو فخریان؛ رئیس اتحادیه کشوری فروشگاه‌های زنجیره‌ای انجامید که در ادامه خواهد آمد.
*آقای دکتر، به راستی راز تخفیف فروشگاه‌های زنجیره‌ای و به ویژه تخفیف‌های همیشگی فروشگاه‌های زنجیره‌ای همواره تخفیف در چیست؟
هیچ رازی در میان نیست. هر چه هست ساز و کار و مکانیسمی است که کاملاً مشخص است. فرایندی است که از ابتدا تا انتهای آن کاملاً شفاف و قابل نظارت است. برای کسانی که بخواهند بدون غرض و یا بدون ذهنیت قبلی از فرایند قیمت گذاری و تخفیف در فروشگاه‌های زنجیره‌ای مطلع شوند همه چیز کاملاً آشکار، عیان و قابل درک است. منتهی برای کسانی که نمی‌خواهند واقعیت‌ها را ببینند همه چیز رازآلود و مبهم است.
شاید بتوان گفت تمام آن چیزی که باعث می‌شود فروشگاه‌های زنجیره‌ای بتوانند تخفیفات همیشگی و جذابی به مشتریان خود ارائه بدهند در دو اصطلاح قابل ذکر است: اول حجم بالای خرید این فروشگاه‌ها و دوم حذف واسطه‌ها و کوتاه کردن فرایند تولید تا مصرف یا کاهش زنجیره تامین کالا. همین دو عامل است که توانسته وضعیتی را به وجود بیاورد که شما از آن به عنوان " راز تخفیف فروشگاه‌های زنجیره‌ای" نام بردید. در حالی که همان گونه که در ابتدا گفتم هیچ رازی در میان نیست.
حجم و میزان بالای خریدی که توسط فروشگاه‌های زنجیره‌ای از تولیدکننگان صورت می‌گیرد و در اصطلاح علمی "صرفه‌های ناشی از مقیاس" نامیده می‌شود که یکی از مهم‌ترین مزیت‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای است و دخالت مستقیم و موثری که در توان این فروشگاه‌ها برای ارائه محصولاتی با قیمت پایین و ارائه تخفیف دارد مهم‌ترین عاملی است که در موضوع قیمت و تخفیف در فروشگاه‌های زنجیره‌ای نقش آفرینی می‌کند.
فروشگاه‌های زنجیره‌ای به دلیل حجم بالای سفارش کالا و خرید مقدار و مقیاس وسیع کالا از تولیدکنندگان، تخفیفات بیشتری از آنها می‌گیرند که می‌توانند در زمان فروش این کالاها با در نظر گرفتن حاشیه سود کمتر برای خود، تخفیفات بیشتری را برای مشتریان در نظر بگیرند. پس فروشگاه‌های زنجیره‌ای به عنوان نظام کارآمد و نوین توزیع، از امکانات و توانایی‌های بالاتری برای ارائه تخفیفات دوره‌ای یا همیشگی و همچنین عرضه مداوم و مستمر کالا با قیمت پایین‌تر و منطقی‌تر به مشتریان برخوردار بوده و از این طریق ضمن افزایش رفاه مصرف کنندگان، رضایت بیشتر آنان را فراهم می‌نمایند.
صرفه‌های ناشی از مقیاس تنها یک مزیت از مزیت‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای است. علاوه بر آنچه که گفته شد حدف واسطه‌ها و ارتباط مستقیم با تامین کنندگان از دیگر مزیت‌های رقابتی فروشگاه‌های زنجیره‌ای است. فروشگاه‌های زنجیره‌ای علاوه بر اینکه در مرحله سفارش و خرید کالا، به علت حجم و مقیاس بالای سفارشات خود می‌توانند تخفیفات بیشتر و بهتری از تامین کنندگان دریافت نمایند که بخشی از این تخفیفات در نهایت به شکل کاهش قیمت به مصرف کننده منتقل می‌شود از طریق ارتباط مستقیم با تولیدکنندگان زمینه حذف واسطه‌ها و دلالانی را فراهم که با روش‌های مختلف، کالای تولیدشده را دست به دست نموده و به میل و اراده خود و بدون در نظرگرفتن شرایط جامعه و مردم در زمانی که خود صلاح بدانند کالا را وارد بازار می‌کنند. فروشگاه‌های زنجیره‌ای با حذف واسطه‌ها و دلال‌ها، موجب کوتاه شدن زنجیره تامین و در نتیجه، کاهش ملموس قیمت کالاها از درب کارخانه تا فروش آن در فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌شود. پس حذف واسطه‌ها و خرید مستقیم از تولیدکنندگان در کنار صرفه‌های ناشی از مقیاس توان فروشگاه‌های زنجیره‌ای را برای ارائه تخفیف، دوچندان می‌شود.
* آیا باید باور کرد که همین تخفیفاتی که تولیدکنندگان به واسطه حجم بالای خرید به فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌دهند و همچنین حذف واسطه‌ها توسط فروشگاه‌های زنجیره‌ای موجب می‌شود تا این فروشگاه‌ها بتوانند به مشتریان خود همواره بیشترین تخفیف را ارائه کنند؟
قبل از پاسخ به سوال شما لازم است این نکته را بیان کنم که تخفیف، صرفاً یک "خدمت" است که از سوی فروشگاه‌های زنجیره‌ای به مشتریان ارائه می‌شود. به تعبیر دیگر، تخفیف یک "تکلیف" یا "اجبار" نیست که فروشگاه‌های زنجیره‌ای طبق قانون مکلف به انجام آن باشند و چنانچه از ارائه آن خودداری کنند مرتکب نقض قانون شده باشند. این "خدمت" اختیاری است و کاملاً در اختیار خود فروشگاه‌های زنجیره‌ای است.
و اما برگردیم به سوال شما که آیا تنها" صرفه‌های ناشی از مقیاس " باعث می‌شود تا فروشگاه‌های زنجیره‌ای بتوانند به مشتریان خود تخفیف‌های جالب، جذاب و همیشگی ارائه دهند؟ پاسخ این است که خیر.
شما بهتر از من می‌دانید که از دیگر عوامل موثر بر افزایش یا کاهش قیمت تمام شده هر کالا، هزینه حمل و انبارداری آن است. برخورداری فروشگاه‌های زنجیره‌ای از امکانات و توان مناسب در حوزه لجستیک و زنجیره تامین، آنها را قادر می‌سازد هزینه‌های حمل و انبارداری (نگهداری) محصولات را تا حد بسیار زیادی کاهش داده و با کاستن از این نوع هزینه‌ها قیمت نهایی کالاهای مورد نیاز مصرف کنندگان را کاهش داده و کالاها را با تخفیف بیشتر ارائه نموده و در عرصه رقابت، شرایط را به نفع خود و مصرف کنندگان رقم بزنند.
تمرکز در مدیریت و استفاده از روش‌های علمی و به روز نمودن روش‌ها و سیستم‌ها در حوزه‌های مختلف فروش و بازاریابی و برخورداری از شعب متعدد و پراکندگی جغرافیایی در سطح کشور، فاکتورهای دیگری هستند که موجب شده تا با بالارفتن بهره وری در فروشگاه‌های زنجیره‌ای، طیف وسیعی از مشتریان در زیر پوشش این فروشگاه‌ها قرار گرفته و ضمن رقم خوردن حجم بالایی از فروش و توان در نظر گرفتن حاشیه سود کمتر، کاهش هزینه‌ها و قیمت‌ها به نفع مشتریان محقق شود.
* از توضیحات شما چنین استنباط می‌شود که جنابعالی به عنوان رئیس اتحادیه کشوری فروشگاه‌های زنجیره‌ای، واقعی بودن تخفیف‌های ارائه شده در فروشگاه‌های زنجیره‌ای را تایید می‌کنید؟
قطعاً همین طور است. به دلایلی که در بالا گفته شد فروشگاه‌های زنجیره‌ای در مقایسه با دیگر فعالین این عرصه از توان بالا و میدان مانور وسیع‌تری در زمینه کاهش قیمت‌ها و در نظر گرفتن تخفیفات بیشتر و همیشگی برخوردار هستند. اینکه متاسفانه برخی از افراد چنین وانمود می‌کنند که تولیدکنندگان کالاهای سفارشی فروشگاه‌های زنجیره‌ای را با قیمتی بالاتر و غیرواقعی و متفاوت با دیگر تولیدات مشابه خود قیمت گذاری می‌کنند تا این فروشگاه‌ها بتوانند با درج تخفیف، مصرف کننده را فریب بدهند بی انصافی است چرا که نرخ گذاری متفاوت یا تولید محصولاتی مشابه اما با دو قیمت متفاوت توسط تولیدکننده به هیچ عنوان مبنای کارشناسی ندارد و از سوی هیچ عقل سلیمی پذیرفته نمی‌شود. چرا که هیچ تولیدکننده حاضر به انجام این کار نیست. زیرا نه تنها این کار موجب وارد شدن خدشه به اعتبار آن تولیدکننده می‌شود بلکه از سوی نهادهای متعدد نظارتی، مورد پیگیری و تعقیب قرار خواهد گرفت.
استقبال گسترده و چشمگیر مردم از فروشگاه‌های زنجیره‌ای و خدمات آنها بهترین دلیل برای بیان اعتماد مردم به این فروشگاه‌ها و اطمینان آنها از سلامت خرید و قیمیت و کیفیت محصولات ارائه شده در فروشگاه‌های زنجیره‌ای است. اگر تخفیفات و قیمت و کیفیت محصولات ارائه شده در قروشگاه های زنجیره‌ای واقعی نباشد قطعاً مردم می‌توانند نیازهای خود را از شبکه سنتی تامین نمایند. اما آمارها و بررسی‌ها نشان می‌دهد که با گذشت زمان اعتماد و استقبال مردم از فروشگاه‌های زنجیره‌ای سیر صعودی داشته و گسترش فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز پاسخی به این اعتماد و استقبال مردمی است.
* اما گفته می‌شود برخی تولیدکنندگان اگر هم تولیدات خود را با دو نرخ متفاوت در اختیار فروشگاه‌های زنجیره‌ای نگذارند این تفاوت را در کیفیت تولیدات خود دخالت می‌دهند. یعنی چه بسا قیمت روی کالاهایی که در اختیار فروشگاه‌های زنجیره‌ای قرارداده می‌شود یا به سفارش این فروشگاه‌ها تولید می‌شوند با دیگر کالاهای تولید شده تفاوتی نداشته باشد اما کیفیت آنها متفاوت باشد. این همان نکته‌ای است که بویژه در مورد حبوبات گفته می‌شود...
این هم دیگر از آن حرف‌های غیرکارشناسی و غیردقیقی است که بیان می‌شود و متاسفانه به دلیل جذابیتی که دارد مبنای اظهارنظرهایی ناصواب در مورد فروشگاه‌های زنجیره‌ای می‌شود. همان گونه که تولید کالاهایی مشابه با دو قیمت متفاوت توسط یک تولیدکننده عاقلانه نیست و با وجود نهادهای مختلف نظارتی هیچ تولیدکننده‌ای ریسک آن را به جان نمی‌خورد طبعاً ارائه یک محصول با یک نام و باقیمت مشابه اما با کیفیت متفاوت نیز نه عاقلانه است و نه امکانپذیر و اصلاً از اساس مردود است.
بیایید فرض کنیم که شما یک تولیدکننده هستید که توانسته اید در نتیجه سال‌ها حضور در یک زمینه خاص برای خود آبرو و اعتباری کسب نموده و خود را به یک " برند" تبدیل کرده اید و پس از سرمایه گذاری‌های کلان و تحمل رنج‌ها و مرارت‌ها، در میان خریداران اعم از شرکت‌ها، تامین کنندگان و مردم اعتبار و حیثیت و وجهه‌ای کسب کرده اید. آیا حاضر می‌شوید به خاطر کسب رضایت فروشگاه‌های زنجیره‌ای که تنها ده درصد از بازار این صنعت را در اختیار دارند چوب حراج به اعتبار و پرستیژ برند خود بزنید؟ پس این ادعا بی اعتبار است و قطعاً از سوی متخصصین مردود است.
* جنابعالی در یک فضای رویایی همه چیز را معقولانه و بر اساس اقدامات کارشناسانه تصور می‌کنید اما نمی‌توان منکر این شد که بسیار دیده شده است که میان قیمت‌های مندرج در فاکتور فروش فروشگاه‌های زنجیره‌ای با قیمتی که بر روی کالا درج می‌شود اختلاف وجود دارد.
قطعاً به قول شما نمی‌توان منکر این واقعیت شد که در برخی از موارد به دلایل مختلف این اشتباهات بروز پیدا می‌کند. اما واقعیت این است که در اکثر موارد بروز این اتفاقات ناشی از اشتباه است و نه یک برنامه قبلی. یا یک اقدام عامدانه برای کم فروشی یا گرانفروشی و یا ارائه تخفیف‌های غیرواقعی. کسی منکر تخلف نیست. قطعاً در هر صنعت و در هر تجارتی درصدی از تخلف هم محتمل است که البته باید با قاطعیت با آن برخورد کرد. اما مهم این است که اولاً این مقدار از تخلف سیستماتیک نباشد و ثانیاً به محض مشاهده مورد رسیدگی قرار گرفته و با آن برخورد شود. به همین دلیل است که می‌توان مدعی شد چنانچه اختلاف و مغایرت قیمتی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای رخ داده باشد از سنخ " خطا"ی رایانه‌ای از یک سو و "اشتباه"نیروی انسانی از سوی دیگر است که بخش زیادی از آن هم ناشی از تغییرات مداوم قیمت کالاهای تولیدی به دلیل وضعیت اقتصادی کشور و گرانی‌هایی است که با تغییرات زیاد مواجه می‌شود و باعث می‌شود که در فرایند درج قیمت‌های جدید در رایانه و یا تغییر اتیکت‌های قیمت کالا توسط نیروی انسانی، اشتباهاتی رخ بدهد.
نباید فراموش کرد که شفافیت در عملکرد و امکان رصد کالا از انبار تا توزیع از مزایای فروشگاه‌های زنجیره‌ای است در همین رابطه ماهانه با رصد نرخ ۳۶ قلم کالای اساسی در شعب تحت پوشش اتحادیه در سراسر کشور و ارائه گزارش‌های تفصیلی به سازمان‌هایی از قبیل وزارت صمت، سازمان حمایت، ستاد تنظیم بازار، اتاق اصناف ایران، سازمان تعزیرات حکومتی و سایر سازمان‌ها و ارگان‌های مربوطه به صورت شفاف و مستند اقدام به اطلاع رسانی از شرایط بازار به مسئولین می‌شود.
* نقش نظارتی اتحادیه کشوری فروشگاه‌های زنجیره‌ای چگونه اعمال می‌شود؟ آیا این اتحادیه نظارت مستمر و دقیقی بر اعضای خود دارد؟ اصلاً آیا مواردی وجود داشته است که اتحادیه، مواردی از تخلف اعضا را به نهادهای نظارتی گزارش کرده باشد؟
قبل از پرداختن به موضوع بسیار مهم نظارت و بازرسی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای مایلم که بار دیگر به این مضوع تاکید کنم که مردم خود بهترین قاضی، ناظر و بازرس هستند که با مراجعه یا عدم مراجعه به فروشگاه‌های زنجیره‌ای، قضاوت و نظارت و بازرسی خود را اجرایی می‌کنند. وقتی می‌بینیم که در مقایسه با شبکه سنتی تامین کالا که البته خدمات ارزشمندش غیرقابل انکار است روز به روز فروشگاه‌های زنجیره‌ای بیشتر نقش خود را در زندگی شهروندان گسترش می‌دهند و مردم نیز بیشترین نیازهای روزانه و حتی بلندمدت خود را از طریق فروشگاه‌های زنجیره‌ای تامین می‌کنند می‌توانیم به این جمع بندی برسیم که در مجموع، مردم از عملکرد و خدمات این فروشگاه‌ها راضی هستند.
و اما در مورد نقش نظارتی اتحادیه کشوری فروشگاه‌های زنجیره‌ای باید عرض کنم که این اتحادیه در راستای عمل به وظیفه ذاتی خود همواره نسبت به ابهام زدایی درخصوص موضوعات مختلف و ایراداتی که به فروشگاه‌های زنجیره‌ای وارد می‌شود گزارشات و مستنداتی را که توسط بازرسان اتحادیه از شعب تحت پوشش در سراسر کشور تهیه می‌شود به سازمان‌های ذی ربط ارسال نموده است. به عنوان مثال بازرسان اتحادیه، ادعای تقلب و کم فروشی در تن ماهی، حبوبات بسته بندی شده، دستمال کاغذی و تخم مرغ را مورد بررسی دقیق قرارداده و نتیجه مشاهدات خود را به نهادهای نظارتی منعکس کرده اند. در این میان جای بسی تعجب است که در مواردی حتی همین شفافیت در عملکرد به جای آنکه مستوجب تشویق اتحادیه و بهره‌برداری‌های مثبت شود مستمسکی برای مواخذه اعضای این اتحادیه شده است. آن هم اتحادیه‌ای که اعضای آن همگی از سرآمدان اقتصادی و فعالین بخش خصوصی به شمار می‌روند و با تلاش در رفع مشکلات ناشی از تحریم‌های ظالمانه نه تنها به ایجاد آرامش در بازار کمک کرده‌اند بلکه اثرات روانی ناشی از آن را با مدیریت به هنگام خنثی نموده اند. نمونه بارزاین ادعا فعالیت بی وقفه در برهه‌های مختلف از جمله زمان شیوع ویروس کووید ۱۹ در کشور است که شرایطی را به وجود آورد که برخلاف سایر کشورها، نه تنها قفسه‌ها خالی از کالا نشد بلکه با تزریق به موقع اعتماد، اطمینان و آرامش خاطر به جامعه، جو ناامنی و فقدان آرامشی را که می‌توانست موجب بروز بحران‌های مختلف اجتماعی شود کنترل نماید.
*ضمن تشکر از وقتی که برای این گفتگو اختصاص داده اید به عنوان سخن پایانی اگر نکته‌ای هست بفرمایید.
واقعیت این است که هنوز هم حجم بیشتر خریدکالا و خدمات در این کشور از طریق شبکه سنتی انجام می‌شود و فروشگاه‌های زنجیره‌ای علی رغم رشد و گسترش خوبی که بویژه در دهه اخیر داشته اند هنوز هم بخش بسیار اندکی از بازار را در اختیار دارند اما متاسفانه برخی نقدها و یا موضع گیری ها به گونه‌ای است که این نسبت را وارونه نشان می‌دهند. به تعبیر دیگر تلاش می‌شود تا کاستی‌های ساز و کار سنتی تامین و توزیع کالا، به سمت فروشگاه‌های زنجیره‌ای سوق داده شود. از این رو منصفانه نیست با نادیده گرفتن خدمات فروشگاه‌های زنجیره‌ای چه در زمینه عرضه به موقع و ارزان‌تر کالاها به مردم و چه در ایجاد جو روانی مثبت اجتماعی که باعث کمتر شدن تاثیر تورم و گرانی بر مردم می‌شود و اجازه نمی‌دهد تصور کمیابی کالاها باعث پیدایش بحران‌های مختلف اجتماعی شود و چه در همکاری‌های نزدیک با نهادهای دولتی، انتقاداتی متوجه فروشگاه‌های زنجیره‌ای شود که در نهایت وارد شدن ضرر و زیان به وقت و سرمایه جامعه و شهروندان را به دنبال داشته باشد.
این مطلب، یک خبر آگهی بوده و خبرگزاری مهر در محتوای آن هیچ نظری ندارد.