خبرگزاری مهر -گروه بین الملل: شمال عراق مدتی است که عرصه تاخت و تاز نظامیان ترکیه است و این در کنار حملات جنگنده‌ها و پهپادهای ترکیه‌ای به مواضعی در شمال عراق است که تقریباً هر چند روز یکبار- اگر نگوییم همه روزه- شاهد آن هستیم.
جولان ترکیه در شمال عراق
مسئولان و دولت عراق تاکنون بارها نقض حاکمیت عراق و حملات هوایی و توپخانه‌ای ترکیه به شمال این کشور به بهانه مقابله با «پ.ک. ک» را محکوم کرده و خواهان پایان آن شده‌اند.
در حمله هوایی ماه آگوست گذشته به منطقه‌ای در شمال عراق چند افسر عالی رتبه عراقی کشته شدند. علاوه برآن ارتش ترکیه در ماه ژوئن گذشته، دو عملیات پنجه عقاب و پنجه ببر در شمال عراق انجام داده است.
ارتش ترکیه بخش‌هایی از شمال عراق را در اشغال خود دارد و بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ نیروی ارتش ترکیه در پایگاه «بعشیقه» در شمال عراق مستقر هستند که در ۱۲ کیلومتری از مرکز شهر «موصل» مرکز استان «نینوا» قرار دارد ارتش ترکیه بخش‌هایی از شمال عراق را در اشغال خود دارد و بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ نیروی ارتش ترکیه در پایگاه «بعشیقه» در شمال عراق مستقر هستند که در ۱۲ کیلومتری از مرکز شهر «موصل» مرکز استان «نینوا» قرار دارد.
ترکیه همچنین پایگاه نظامی بزرگی در بامرنی در ۴۵ کیلومتری شمال دهوک در اقلیم کردستان عراق از سال ۱۹۹۷ و سه پایگاه کوچک در گریلوک در ۴۰ کیلومتری شمال العمادیه و کاتیماسی در ۱۱۵ کیلومتری شمال دهوک و سرسی در ۳۰ کیلومتری شمال زاخو در مرزهای عراق و ترکیه دارد و اینها پایگاه‌های ثابتی هستند که نظامیان ترکیه در آن مستقر هستند.
شبکه اسکای نیوز نقشه‌ای منتشر کرد که استقرار ارتش ترکیه در شمال عراق را نشان می‌دهد. بر اساس این نقشه ۳۷ مرکز نظامی ترکیه در شمال شرق اقلیم کردستان که در عمق ۴۰ کیلومتری در داخل اراضی هستند. ارتش ترکیه کمربند نظامی در طول شمال عراق به عمق بیست و چهل کیلومتر ایجاد کرده است.
این نقشه به خوبی محل استقرار نیروهای ترکیه در نزدیکی اربیل و نیز نزدیکی شهرهای زاخو، دهوک و بعشیقه را نشان می‌دهد.
چندی قبل، مجله آمریکایی «فارین پالیسی» گزارش داد: «ترکیه ۱۰ پایگاه نظامی در عراق ایجاد کرده و برای احداث پایگاه‌های بیشتر به منظور تضمین امنیت مرزهای خود برنامه ریزی می‌کند. اما به نظر می‌رسد این امر بهانه‌ای بیش نیست تا حضور نظامی طولانی مدت خود در عراق را گسترش دهد. چند دهه می‌گذرد و ترکیه همواره در عملیات نظامی در شمال عراق پایگاه‌های «پ.ک. ک» و عناصر آن را هدف قرار می‌دهد اما در سال جاری میلادی، گستره عملیات نظامی خود را افزایش داده و پایگاه‌های نظامی جدیدی بنا نهاده است.
مخالفت عراقی‌ها با حضور نظامیان ترکیه
پارلمان عراق با اجماع مخالفت خود را با حضور نظامیان ترکیه در این کشور اعلام کرده است. وزارت خارجه عراق هم بارها با واکنش شدید اللحنی به دخالتهای اردوغان و تصمیم پارلمان ترکیه درباره تمدید حضور نظامیان این کشور در عراق، نشان داده است.
«محمد رضا آل حیدر» رئیس کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق بر لزوم مقابله با حملات ترکیه به خاک عراق تاکید کرد و گفت: عراق اقدام ترکیه در تعرض به حاکمیت خود یا انجام حملات هوایی در داخل خاک خود را نمی‌پذیرد.
«احمد الصحاف» سخنگوی رسمی دولت عراق نیز پیشتر از اقدامات دولت و وزارت خارجه عراق برای پایان دادن به عملیات نظامی ترکیه در شمال عراق خبر داده و گفته بود که این وزارتخانه دو بار فاتح یلدز سفیر ترکیه در بغداد را احضار کرده و در دومین بار یادداشت اعتراض آمیز شدید اللحنی را نسبت به تجاوزگری یکجانبه ترکیه با ماهیت خصمانه و تجاوزگرانه علیه مناطق متعدد اقلیم کردستان عراق به وی تسلیم کرده است.
«غیاث سورجی» از مسئولان ارشد اتحادیه میهنی کردستان عراق نیز چندی پیش تاکید کرده بود: حضور نیروهای ترکیه مستقر در اقلیم کردستان عراق غیرقانونی و نامشروع است زیرا توافقنامه‌ای بین عراق و ترکیه وجود ندارد و باید برای اخراج این نیروها در سریع‌ترین زمان عمل شود.
شیخ «قیس الخزعلی» دبیرکل «عصائب اهل الحق» عراق هم گفته بود: تهدید نظامی آتی ترکیه شدیدتر و بزرگ‌تر و خطرناک‌تر از تهدید نظامی آمریکا خواهد بود و در شرایط کنونی شاهد گسترش حضور نظامی ترکیه در برخی مناطق عراق بوده‌ایم تهدید نظامی آتی ترکیه شدیدتر و بزرگ‌تر و خطرناک‌تر از تهدید نظامی آمریکا خواهد بود و در شرایط کنونی شاهد گسترش حضور نظامی ترکیه در برخی مناطق عراق بوده‌ایم.
مقامات آنکارا، انگیزه‌های پنهان تاریخی خود در طمع به شمال عراق را نیز پنهان نمی‌کند. آنکارا مدعی است که انگلیس اراضی ترکیه را بر اساس پیمان سایکس-پیکو تقسیم و به عراق ملحق کرده است.
اما با توجه به اصرار و سماجت مقامات ترکیه برای باقی نگه داشتن نیروهایشان در داخل اراضی عراق و دخالت آشکار در امور داخلی این کشور و تمدید نامشروع حضور این نیروها، عراقی‌ها باید در راستای بازنگری توافقات منعقد شده میان دو کشور، لغو توافقنامه امنیتی سال ۱۹۸۴ که به نیروهای ترکیه اجازه ورود به عمق بیست کیلومتری عراق برای تعقیب پ ک ک را می‌دهد و در سال ۱۹۹۵ تمدید شده است، حرکت کند. همچنین باید از اهرم فشار اقتصادی استفاده و کالاهای ترکیه در عراق تحریم شود.
سو استفاده ترکیه از اوضاع امنیتی عراق
نکته دیگر سو استفاده آنکارا از تحولات عراق امنیتی عراق است؛ زمانی که داعش به عراق وارد شد از این بهانه برای دست زدن به یورش‌هایی در عراق نهایت استفاده را برد و این تحرکات در حال حاضر هم ادامه دارد.
واضح و مبرهن است که ترکیه مایل است که از همه برگه‌های خود در منطقه استفاده کند تا در روند تحولات منطقه دست بالا را داشته باشد. ترکیه به بهانه‌های واهی از جمله قدرت نگرفتن کُردها و سرازیر نشدن آوارگان به ترکیه در زمان اشغال برخی از شمال عراق به دست داعش، دست به تحرکات نظامی زد.
بخشی از نگرانی‌های ترکیه از برپایی منطقه کردنشین از سلیمانیه تا اسکندرون و اربیل و نوار کردی در سوریه در جنوب این کشور با سوریه است و بخشی نیز به تمایلات ارث خواهی و اینکه موصل متعلق به ترکیه است مربوط می‌شود. نیروهای ترکیه به موجب توافق دو طرف در عراق حضور ندارند و نقض کننده حاکمیت عراق هستند.
به نظر می‌رسد که ترکیه از سیاست صفر مشکلات با همسایگان همچنان فاصله دارد و بر مواضع خصمانه ضد سوریه و عراق و دیگر همسایگان و تحریک آنها اصرار دارد. این در حالی است که منطقه خاورمیانه به اندازه کافی با بحران‌های متعدد روبرو است و دیگر تحمل بحران‌های جدید را ندارد.