خبرگزاری مهر؛ گروه استانها - کوثر کریمی: شاید بیشترین اخبار مرگ‌ومیرهایی که به دلیل گاز ختم می‌شود، شامل خفگی ناشی از نشتی گاز باشد که از این رو آن را عامل مرگ خاموش می‌دانند اما چند صباحی می‌شود که گاز در اهواز دیگر بی سر و صدا جان نمی‌گیرد بلکه با انفجارهایی که رقم می‌زند نه تنها می غرد بلکه لرزه بر اندام‌ها می‌اندازد.
از ابتدای سال تاکنون چند مورد انفجار گاز در شهر اهواز رخ داد که لازم است بررسی‌های لازم توسط کارشناسان امر انجام شود؛ کارشناسان متخصصی که ابتدا دلیل بروز این حوادث را تعیین کنند و سپس با ارائه راهکاری عاجل مانع مرگ دلخراش شهروندان شوند.
از فوت جوان ناشنوای سبزی‌فروش تا مادربزرگی که برای خرید روزانه راهی بازار عامری شده بود تا فوت مادر ۲۰ و چند ساله باردار در پردیس که هر کدام در نوع خودش دلخراش است.
همچنین چند سال قبل حادثه دلخراش خیابان گندمی، چند کشته برجای گذاشت و همه اهالی گلایه‌مند بودند که بیل مکانیکی به لوله گاز برخورد کرده است و خطای انسانی شهروندان در کار نیست اما هیچ خسارتی به آنها و به خصوص ساکنان عزادار آن ساختمان چند طبقه‌ای که فقط اسکله‌اش مانده بود، پرداخت نشد.
آنچه مهم است بررسی علل این حوادث تلخ و دلخراش در اهواز است که چرا و چگونه این روزها یکی از خبرسازترین تیترهای حوادث این کلانشهر شده است؟
فرسودگی لوله‌های گاز
رئیس مجمع نمایندگان خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: به نظر می‌رسد که فرسودگی خطوط لوله انتقال گاز، برنامه‌ریزی و هماهنگی بیشتری را میان سازمان‌های خدمات رسان در حوزه زیرساختی می‌طلبد؛ همچنین آموزش بیشتر شهروندان و ایمنی ساختمان‌ها باید بیش از گذشته بررسی و مورد توجه قرار گیرد.
«سید کریم حسینی» ادامه می‌دهد: در رابطه با حوادث انفجار گاز اهواز بعد از حادثه منطقه عامری اهواز اعلام شد که از طرفی باید دستگاه‌های خدمات دهنده در شهر هماهنگی بیشتری را در خصوص حفاری‌ها و انشعابات مربوطه داشته باشند؛ همچنین یک مرجع واحدی برای صدور مجوزها باشد که هماهنگ‌کننده بین دستگاه‌های خدمات رسان باشد که ممکن است فرمانداری و یا حتی شهرداری این مسئولیت را بر عهده بگیرد ولی برای جلوگیری از تکرار حوادثی که ناشی از این گونه مسائل است، باید چاره‌ای اساسی اندیشیده شود.
وی عنوان می‌کند: از طرف دیگر نیز شاید در گذر زمان انشعابات و لوله‌کشی‌های موجود در سطح شهر اهواز به ویژه محلات قدیمی عمرشان به اتمام رسیده است؛ هرچند که این موضع را از لحاظ فنی باید مسئولان امر بگویند چرا که عمر این شبکه‌ها و لوله‌گذاری‌ها مدت زمان مشخصی دارند.
رئیس مجمع نمایندگان خوزستان تأکید می‌کند: هرچند وقت یک بار محصولات متفاوت و جدیدی از نظر کیفیت لوله‌ها و شبکه‌های موجود ارائه می‌شود که به طور قطع کالای جدیدتر، با کیفیت‌تر و با تکنولوژی بهتری وارد بازار می‌شود.
حسینی یادآور می‌شود: مطالبه ما این است که دستگاه‌های خدمات دهنده فرآیندی را در عملکرد خود داشته باشند و به عنوان بازرسی‌های فنی، به طور دوره‌ای نسبت به بازبینی این شبکه‌ها اقدام کنند.
وی بیان می‌کند: حوادث در اهواز کم نیست چرا که بیش از ۶ حادثه در یک شهر تعداد زیادی به حساب می‌آید؛ این شبکه‌ها به بازرسی‌های فنی، بازبینی، تعویض، اصلاح شبکه و نوسازی نیاز دارند که باید این کارها انجام شود.
رئیس مجمع نمایندگان خوزستان می‌گوید: ابزاری وجود دارد که از انفجار جلوگیری کنند؛ همچنین دستگاه‌های هشداردهنده و اخطاردهنده در مسیر شبکه‌ها می‌توانند قبل از بروز حادثه بررسی‌ها و هشدارهای لازم را داشته باشند.
حسینی اضافه می‌کند: این شبکه‌ها می‌توانند آب‌رسانی و حتی فاضلاب باشند؛ از لحاظ فنی یک سری گازهایی متصاعد می‌شوند که غیر از شبکه‌های خانگی باشند و باعث انفجار شوند و مسئولان امر باید این موارد را بررسی کنند تا بیشتر از این شاهد وقوع انفجار نباشیم.
وی در پایان به لزوم نظارت کافی بر شرکت‌های مجری یا پیمانکاران فعال در دستگاه‌های خدمات رسان برای انجام وظایف به نحو مطلوب اشاره می‌کند و می‌گوید: در مواقعی نیز علامت سوال ایجاد می‌شود که خطای انسانی در شبکه‌های خانگی هست ولی اگر هم شبکه‌های خانگی ایرادی دارند، باید با بازرسی‌های دوره‌ای و نظارت‌های شرکت‌های خدمت رسان برطرف شود؛ مردم پول قبوض را پرداخت می‌کنند و اگر سهل‌انگاری در نظارت بر سلامت شبکه‌ها و خرابی‌های احتمالی باشد باید آن را از طریق بازبینی‌های دوره‌ای رفع کنند.
۴۴ مصدوم و ۶ فوتی در حوادث انفجار گاز اهواز
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اهواز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، در خصوص بازرسی از مراکز ناایمن سطح این شهر می‌گوید: از تابستان سال گذشته تا تابستان امسال، ۹۷ فقره کارشناسی از همه اماکن مسکونی فرسوده در سطح شهر، ۵۲ فقره کارشناسی از همه اماکن تجاری و مسکونی فرسوده در سطح شهر و ۱۹۵ فقره کارشناسی از همه مجتمع‌های تجاری (شامل پاساژها، اداری، پزشکی در سطح شهر) انجام شده است.
ابراهیم قنبری می‌افزاید: همچنین ۳۵۴ فقره کارشناسی از ساختمان‌های بلند مرتبه در سطح شهر، ۲۱ فقره کارشناسی از همه بیمارستان‌ها، ۱۲ فقره کارشناسی از همه درمانگاه‌ها و کلینیک‌ها، ۱۰ فقره کارشناسی از هتل‌ها و ۱۸ فقره کارشناسی از ساختمان‌های اداری و شرکت‌های خصوصی و فروشگاه‌های زنجیره‌ای انجام شده است.
وی تصریح می‌کند: همچنین ۲۷۰ فقره کارشناسی از مدارس (همه مقاطع) در سطح شهر، پنج فقره کارشناسی از سازمان‌های تأمین اجتماعی، ۵۰ فقره کارشناسی از جایگاه‌های سوخت (بنزینی، سی. ان. جی، گازوئیلی) در سطح شهر، پنج فقره کارشناسی از سینماها، ۳۱ فقره کارشناسی از معاونت‌ها، سازمان‌ها و مناطق شهرداری کلانشهر اهواز، ۱۵ فقره کارشناسی از بانک‌ها، هشت فقره کارشناسی از انبارها و سایت برق منطقه‌ای خوزستان، ۳۲۲ فقره کارشناسی از همه سفره‌خانه‌ها قلیانسراها و ۵۷ فقره کارشناسی از همه جایگاه‌های گاز سیار غیرمجاز ال. پی.جی انجام شده است.
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اهواز با اعلام این خبر که «تعداد کل مراکز ناایمن کلانشهر اهواز یک هزار و ۵۷۵ فقره است»، یادآور می‌شود: ۳۸ فقره کارشناسی از همه جایگاه‌های سیار غیرمجاز بنزین بشکه‌ای، ۹ فقره کارشناسی از همه خوابگاه‌های دانشگاه‌های اهواز، سه فقره کارشناسی از نمایندگی‌های خودرو در سطح شهر و دو فقره کارشناسی از دانشگاه‌های اهواز انجام شده است.
قنبری با تأکید بر اینکه گواهی ایمنی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری کلانشهر اهواز برای همه اماکن از تاریخ صدور به مدت یک سال است، خبر می‌دهد: از تابستان سال گذشته تا تابستان امسال بازرسی از همه اماکن سطح شهر پنج هزار و ۸۲۸ مورد، صدور دستورالعمل ایمنی سه هزار و ۸۴۴، صدور پایان کار ایمنی دو هزار و ۹۳۴، بازرسی از اصناف ۱۶۴، صدور گواهی ایمنی اصناف ۱۰۱، مشاوره‌ها ۱۴۵ و تأییدیه نقشه‌های ساختمان یک هزار و ۶۷۰ مورد انجام شد.
لزوم رعایت نکات ایمنی
وی به لزوم رعایت نکات ایمنی در خصوص وسایل گازسوز اشاره می‌کند و می‌گوید: شهروندان باید همیشه اجازه دهند که هوای کافی برای سوختن کامل به بخاری گازسوز برسد چرا که وجود روزنه‌های زیر درب‌ها برای این منظور مفید است؛ همچنین بخاری، آبگرمکن و شومینه باید به دودکش دارای کلاهک H در پشت‌بام متصل باشد.
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اهواز با اشاره به اینکه قرار گرفتن پرده، لباس، رختخواب، ظروف پلاستیکی و سایر اشیا قابل اشتعال در مجاورت بخاری می‌تواند باعث آتش‌سوزی شود، ادامه می‌دهد: در صورتی که برای مدت طولانی از منزل خارج شویم باید شیر اصلی گاز را ببندیم و هرگز از شیلنگ‌های بلند و تبدیل‌های غیر استاندارد برای رساندن گاز به نقاط مختلف ساختمان استفاده نکنیم.
قنبری با اشاره به اینکه استفاده از بست (قفیس) مناسب برای محکم کردن شیلنگ گاز، الزامی است، عنوان می‌کند: استفاده از «سرشیلنگی سوپاپدار» در قسمت خروجی لوله گاز (شیر مصرف) الزامی است؛ همچنین جنس دودکش نیز باید مقاوم و در برابر حرارت، بدون منفذ و نشتی باشد.
وی خبر می‌دهد: در سال گذشته در اهواز، ۹ مورد انفجار رخ داد که در این زمینه کسی فوت نشده است اما ۱۱ نفر مصدوم شده بودند که کارشناسان بیشترین علت این حوادث را انفجار گاز شهری، سیلندر و پیک نیک اعلام کردند؛ همچنین در سال جاری ۱۶ انفجار با ۴۴ مصدوم و ۶ فوتی داشتیم که بیشترین علل وقوع آن نشت گاز شهری، نشت گاز از اجاق، نشت گاز آبگرمکن و کپسول گاز اعلام شده است.
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اهواز با اشاره به اینکه رنگ شعله در بخاری و وسایل گازسوز باید آبی باشد، در خصوص چهار اقدام اولیه در زمان استشمام بوی گاز می‌گوید: ابتدا باید ساکنان را مطلع کرده تا به طور سریع محل نشت گاز را ترک کنند و در مرحله دوم فیوز برق را دور از محل نشت گاز و از قسمت کنتور قطع کنند؛ همچنین نسبت به بستن شیر اصلی گاز اقدام کنند و در نهایت با شماره‌های اضطراری ۱۹۴ و ۱۲۵ تماس بگیرند.
بی‌احتیاطی مردم
«امید نادری» رئیس انجمن صنفی مهندسان گاز خوزستان که ۱۴ سالی می‌شود که بازرسی گاز را انجام می‌دهد، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان می‌کند: در سال‌های گذشته بارها برای انفجارهای مختلف و قطعی گاز به علت نشت گاز رفتم که متوجه شدم که آسیب دیدگان آن حادثه از نشت بوی گاز آگاه بودند؛ در مواردی حتی شرکت گاز برخی انشعابات را قطع کرده و هنگام حضور در محل با دست‌کاری کنتور و یا حتی توسعه غیرمجاز روبه‌رو شدم.
وی با اشاره به اینکه در چند ماه اخیر تعداد انفجارها بسیار بوده است که این امر علت خاصی دارد و باید به دنبال اصلاح آن باشیم، ادامه می‌دهد: بیش از ۹۰ درصد ماجرای انفجار گازها به بی‌احتیاطی خود مردم بر می‌گردد؛ به طور مثال کار فروش اشتراک گاز که به مشتریان برون سپاری شده و در دفاتر پیشخوان انجام می‌شود، مقرر بود که بروشوری آموزشی (در خصوص طول شیلنگ، دودکش، لوله‌ها و…) برای مطالعه در اختیار مردم قرار گیرد ولی چند وقتی می‌شود که این آموزش را انجام نمی‌دهند و ندیدم که بروشوری توزیع شود.
رئیس انجمن صنفی مهندسان گاز خوزستان در پاسخ به این سوال که «چرا شهروندان از حضور نیافتن شرکت گاز برای حوادث گلایه دارند؟»، می‌گوید: هر زمانی که شهروندان با عملیات گاز تماس بگیرند، کارشناسان به محل مراجعه و موارد لازم را در این زمینه بررسی می‌کنند ولی بسیاری از افراد با هدف پیشگیری از قطع گاز که آن هم فقط برای رفع اشکال و به صورت موقتی است، با شرکت گاز تماس نمی‌گیرند؛ حتی گاهی افراد در تماس‌های خود اعلام کرده‌اند که بوی گاز را حس می‌کنند ولی خواهش می‌کنند تا گاز را قطع نکنیم!
نادری با اشاره به حضور خود در کمیته فنی گاز در پاسخ به اینکه شهروندان در روز بروز حادثه خیابان گندمی با ۱۰ مصدوم و یک فوتی در سال ۹۵ چندین بار وجود بوی گاز را گزارش کرده‌اند، می‌گوید: افراد فقط بعد از بروز حادثه می‌گویند که وجود بوی گاز را اعلام کرده‌اند ولی هیچ‌وقت گزارشی نداده‌اند؛ چون اگر با عملیات شرکت گاز تماس بگیرند، کارشناسان حضور پیدا می‌کنند.
وی یادآور می‌شود: یکی دیگر از علت‌های بروز حوادث این است که دستگاه‌ها و تجهیزات گازسوز را به سرویس‌کارهای غیر کارشناسی می‌دهیم که عملاً افراد فاقد تجربه کاری هستند؛ به طور مثال اگر ترموستات آبگرمکن خراب شود، سرویس‌کار بی‌تجربه آن را یکسره می‌کند.
رئیس انجمن صنفی مهندسان گاز خوزستان عنوان می‌کند: آبگرمکن‌ها حتماً باید در فضای آزاد باشند که در صورت بروز حادثه باعث تخریب دیوارهای مجاور نشوند؛ به عنوان نمونه باید آبگرمکن را در تراس جلو قرار دهند ولی نصب در تراس عقب باعث می‌شود که در صورت بروز حادثه تا شعاع ۱۵ متر خودش را تخریب کند؛ در کل موج انفجار اگر رو به بیرون باشد، خیلی بهتر است.
نادری با اشاره به اینکه روی آوردن به سمت احداث پکیج در فضای آزاد از نظر ایمنی خوب است، ادامه می‌دهد: دستگاه‌های نشت مونواکسید کربن و گاز طبیعی وجود دارند که در سینه دیوار نصب می‌شوند، در نتیجه به محض اینکه عدد از حد مجاز افزایش پیدا کرد، آلارم می‌دهند و حتی برخی این قابلیت را دارند که شیر ورودی گاز به ساختمان را نیز قطع کنند؛ در حال حاضر این کار را در ساختمان‌های عمومی ۱۰ واحد به بالا انجام می‌دهیم؛ البته سازمان آتش‌نشانی تا چهار واحد نسبت به نصب این دستگاه‌ها ملزم است.
نبود مجله تخصصی- عمومی گاز
وی انتقاد می‌کند: چرا تاکنون یک مجله تخصصی- عمومی در حوزه گاز وجود ندارد؟ کاش یک مجله ایمنی در حیطه صنعت ساختمان ایجاد شود تا بتوان آموزش‌های لازم را به مردم ارائه می‌داد یا حتی کنار ضمیمه روزنامه‌های محلی، این آموزش برای شهروندان انجام می‌شد؛ حتی سازمان صدا و سیما یک روز و یک زمان مشخص را برای آموزش اختصاص نداده‌اند.
رئیس انجمن صنفی مهندسان گاز خوزستان تصریح می‌کند: نصب شیر بخاری را پایین آورده‌ایم اما این در حالی است که قبلاً می‌گفتند این کار درست نیست ولی وقتی که گازی نشت کند، هیچ‌وقت نزدیک ۴۰ سانتی‌متر کمتر نمی‌آید و چگالی آن باعث رفتن به سمت بالا می‌شود.
نادری می‌افزاید: با این شرایط حداقل اگر انتشار گازی رخ داد، حداقل فردی که دچار گازگرفتگی شده است، بتواند سینه‌خیز حرکت و دسته گاز را خاموش کند تا غلظت انتشار کاهش پیدا کند؛ متأسفانه موقع انتشار گاز فرد دچار گازگرفتگی می‌شود و به خاطر سرگیجه، امکان تحرک زیاد را ندارد.
وی تشریح می‌کند: یک سری کپسول‌ها را برای تابلوهای برق وجود دارند که استاندارد هستند که با یک شیلنگ دور کلیدها وصل می‌شوند که به محض ایجاد جرقه شیلنگ سوراخ شده و اطفای حریق رخ می‌دهد؛ مردم برای استفاده از دستگاه‌های پیش‌گیرنده از بروز حوادث می‌توانند به صورت حضوری به سازمان آتش‌نشانی و شرکت گاز مراجعه و یا حتی اینترنتی (در سایت) مراجعه کنند.
رئیس انجمن صنفی مهندسان گاز خوزستان اظهار می‌کند: از مردم و مسئولان درخواست می‌شود که نکات ایمنی را حتی اگر بلد نیستند، بپرسند یا در اینترنت جست‌وجو کنند و حداقل اطلاعات ساده اولیه را دریافت کنند؛ شهروندانی که بوی گاز را حس می‌کنند، حداقل برای ایمنی خود و دیگر ساکنان و اطرافیان احترام قائل شوند و به شرکت گاز گزارش دهند.
نادری در واکنش به اینکه «چرا با مالکان ساختمان‌های غیر ایمن برخورد لازم انجام نمی‌شود؟» بیان می‌کند: ما دستگاه اجرایی نیستم بلکه دستگاه نظارتی هستیم؛ شرکت گاز و یا سازمان آتش‌نشانی فقط می‌توانند به تذکر اکتفا کنند؛ ما بعد از پایان کار هیچ‌وقت به داخل ساختمان نمی‌توانیم ورود کنیم و تنها سازمانی که می‌تواند ورود کند، سازمان آتش‌نشانی است و آن هم قانون مشخص نمی‌کند که اگر این کار را انجام ندادید، ساختمان را پلمب کنید، اگر هم قانونش را داریم، نمی‌شود آن را اجرایی کرد.
وی در پایان عنوان می‌کند: گزارش‌های لازم در خصوص ایمن نبودن اماکن توسط کارشناسان ایمنی سازمان آتش‌نشانی ارائه شد و مراجع قضائی باید وارد این ساز و کار شوند که گزارش آتش‌نشانی را ملاک عمل قرار دهند؛ حتی اگر نیاز است کارشناسی مجدد در رسته حریق دادگستری انجام و پس از بررسی صدق گفتار دستورات مورد نظر را داشته باشند.
به گزارش خبرنگار مهر، قاعدتاً جان آدم‌ها آن‌قدر ارزش دارد که پیگیری اصولی دلایل رقم خوردن چنین حوادثی را خواسته‌ای به حق بدانیم تا دیگر شاهد رقم خوردن سلسله‌وار مرگ‌ومیرها و خسارت‌های ناشی از این گونه انفجارها نباشیم.