به گزارش خبرنگار مهر، حجت الله حاجی کاظم در وبینار «فرشتگان رحمت» که پیش از ظهر سه شنبه به منظور تبیین ابعاد گوناگون سقط جنین از سوی معاونت فرهنگی تبلیغی جامعه الزهرا (ع) برگزار شد، با بیان اینکه مسئله سقط جنین در ایران نیازمند بررسی پژوهشی تاریخی مفصلی دارد، گفت: سقط جنین جدا از آسیب زدن به ارزش مادر، در جنبش فمینیسم به عنوان ستمی دیگر به زنان و بشریت است.
عضو کارگروه جمعیت معاونت تبلیغ حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه موضوع سقط جنین در دوره پهلوی قابل دنبال و بررسی کردن است که نیاز به پژوهش‌های مفصلی دارد، اما در دوره پهلوی آسان سازی های قانونی انجام شد و مجازات‌ها تا حدودی کم و برداشته شد، افزود: آن زمان در فرانسه این موضوع ممنوع بودند و آنان تلاش کردند که این قانون ممنوعیت برداشته شود و آنها از طریق اسقاط و قتل جنین به عنوان ابزار اعتراض استفاده کردند.
وی با تاکید بر اینکه یکی از راهبردهای شناسایی شده، تبیین عمق آسیبی که از منظرهای اجتماعی، پزشکی و تکوینی به جامعه وارد می‌شود که وقتی پای گرفتن جان انسان‌های بی گناه در میان باشد، قطعاً آسیب‌های جدی به جامعه وارد می‌کند، ادامه داد: بحث قتل دانستن سلب حیات جنین یکی از مواردی است که جنبش‌های ضد اسقاط جنین در ایران به آن توجه می‌کنند که در هر سنی قتل می‌دانند و در بحث پژوهش‌های فقهی، پزشکی و اجتماعی توسط این جنبش‌ها دنبال می‌شود و همچنین تجدید نظر در روندها و پروتکل‌های پزشکی تلاش می‌کنند که دیدگاه‌های سهل گرایانه را اصلاح کنند.
استاد و پژوهشگر جامعه الزهرا نیز در این وبینار با بیان اینکه ما می‌خواهیم به این پرسش‌ها پاسخ دهیم که آیا از منظر فقه ما سقط مجاز داریم یا نه؟ در کجا سقط جایز است؟ قیودی که فقها برای جواز سقط جنین مطرح کردند چیست؟ آیا قیود سقط مجاز قانونی احراز می‌شود و یا به نام سقط مجاز عملاً حرام واقع می‌شود؟ و در نهایت آیا سقط‌های مجاز قانونی منطبق بر قیود مذکور در فقه هست یا نه؟، گفت: در بحث فقهی، اصل اولیه حرمت سقط است و فقها برای حرمت سقط به آیات معنایی از قتل فرزند استناد کرده‌اند، یعنی سقط جنین مصداقی از قتل فرزند است و حتی در روایات اسلامی، جنینی که هنوز روح در آن دمیده نشده، امام معصوم تعبیر به قتل کردند و سقط جنین را مطابق با قتل دانستند؛ پس سقط جنین از حرمت‌های قوی و مؤکد است.
افتخار یوسفی با بیان اینکه از نظر فقه، سقط جایز استثنایی بر اصل حرمت است، یعنی اصل، حرمت سقط است و استثنائاً در مواردی جایز است که مورد اول در جایی که بقای جنین، مورد تهدید جان مادر باشد، افزود: در صورتی که بقای جنین، حیات مادر را به خطر بیندازد، چند حالت وجود دارد، اگر قبل از ولوج روح در جنین باشد، اکثر فقها می‌گویند اگر تشخیص قطعی باشد و جان مادر در خطر باشد، سقط جایز است که این مسئله در ماده واحد سقط درمانی ذکر شده است و در صورتی که بقای جنین، حیات مادر را به خطر بیندازد، چند حالت وجود دارد، اگر قبل از ولوج روح در جنین باشد، اکثر فقها می‌گویند اگر تشخیص قطعی باشد و جان مادر در خطر باشد، سقط جایز است که این مسئله در ماده واحد سقط درمانی ذکر شده است.
استاد و پژوهشگر جامعه الزهرا با اشاره به اینکه اگر بعد از ورود روح به بدن جنین باشد، از نظر فقها سقط جایز نیست و جان مادر و جان جنین هر دو مهم است، افزود: از نظر فقهی اگر جنینی ناقص الخلقه باشد، صرف ناقص الخلقه بودن و عقب مانده بودن، به هیچ جواز سقط را به همراه ندارد. یک قید در اینجا اضافه می‌شود، اگر نقص خلقت در حدی است که نگهداری این فرزند توسط مادر حرجی است، اختلاف بین فقها وجود دارد.
وی با تاکید بر اینکه امام خمینی، آیات عظام خویی، نوری، وحید، سبحانی، جوادی آملی و نظر مشهور فقها بر این است که سقط جایز نیست، ادامه داد: در عین حال برخی فقها مانند حضرت آیت‌الله العظمی خامنه ای، حضرت آیت‌الله سیستانی و حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی قائلند که سقط با سه شرط جایز است. اول اینکه تشخیص ناقص الخلقه بودن جنین یقینی باشد، دوم اینکه باقی ماندن و نگهداری از فرزند مستلزم عسر و حرج شدی که عرفا غیرقابل تحمل است، باشد، سوم اینکه سقط جنین باید قبل از ولوج روح باشد.
پزشک و متخصص اخلاق پزشکی نیز در این وبینار با بیان اینکه یکی از موضوعات چالش برانگیز اخلاق پزشکی، بحث سقط جنین است، گفت: آغاز حیات و بحث سقط جنین و پایان حیات، مرگ به کمک پزشکی از موضوعات چالش برانگیز است که این موضوع در دنیا موافقان و مخالفان متعدد دارد، دلایل اخلاقی برای آن می‌آورند، در مکاتب اخلاقی به سه دسته تقسیم می‌شوند، سه گروه با رویکرد اخلاقی مخالف سقط جنین هستند.
محسن رضایی آدریانی با بیان اینکه یک گروه می‌گویند جنین یک انسان واقعی از ابتدای مراحل است و سقط جنین را در هیچ مرحله‌ای نمی‌پذیرند و کلاً رد می‌کنند، گروه دیگر که بیشتر فعالیت و سر و صدا می‌کنند، می‌گویند جنین یک تکه شیء است و تا زمانی که به دنیا نیاید یک تکه گوشت و جزئی از بدن مادر است و همان طور که مادر در مورد رنگ مو، انگشت و بدن خود تصمیم می‌گیرد، درباره جنین خود می‌تواند تصمیم بگیرد. اکثر سقط جنین‌های قانونی بر این نگرش هستند و گروه سوم آنهایی هستند می‌گویند جنین انسان بالقوه است، مثلاً مسیحیت کاتولیک می‌گویند که در زمان لقاح جنین روح دارد و کسی حق اسقاط آن را ندارد، آنهایی که به آموزه‌های دینی برمی‌گردند مخالف سقط هستند، از طرف دیگر برای آنها سکولاریزه برای انان مطرح است و دین و مذهب برای یکشنبه‌ها است و با اینکه سقط جنین در آنجا قانونی است اما نگاه مذهبی مخالف این قضیه است، افزود: در حوزه اخلاق پزشکی، چهار اصل داریم، از جمله احترام به اختیار بیمار، سودمندی، ضرر نرساندن و عدالت که با این چهار اصل می‌توان موضوعات مربوط به پزشکی را تحلیل کرد و ما چهار اصل را قبول داریم، اما گستره و دامنه این چهار اصل را با تعاریف خودمان وارد می‌شویم، مثلاً در غرب، اتونومی را آزادی بیان می‌کنند، اما ما به اختیار تعبیر می‌کنیم، آنان سود و ضرر مادی را حساب می‌کنند اما ما سود و ضرر گستره زیادی دارند و زندگی دنیا و آخرت را شامل می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه در موضوع سقط جنین، گروهی معتقدند جنین شیء است و مادر می‌تواند هر تصمیمی بگیرد، اما گروه‌هایی هستند که می‌گویند جنین یک انسان است و به حکم اصل عدالت، مادر خواسته خود را می‌گویند، اما جنین نمی‌تواند از خواسته خود دفاع کند. پس عدالت حکم می‌کند که کفه تعارض منافع مادر و جنین باید در توازن منطقی قرار بگیرد، ادامه داد: به نظر می‌رسد که کاری که انجام می‌دهیم، حتی اگر خدا و مذهب و دین را در نظر نگیریم و این چهار اصل اخلاق پزشکی را در نظر بگیریم و غربالگری هم برای همه باشد، ما همه را غربالگری نمی‌کنیم.
مدیر گروه قصاص مرکز تحقیقات قوه قضائیه با اشاره به هستی شناسی جنین و چالش‌های فقهی و اخلاقی اسقاط و قتل جنین، گفت: برای نطفه لقاح یافته، دیه به میزان ۲۰ مثقال طلا اختصاص یافته است، وقتی علقه می‌شود، ۴۰ مثقال طلا و وقتی مضغه می‌شود، ۶۰ مثقال طلا و وقتی کامل می‌شود و در پایان دو ماهگی یک انسان مینیاتوری کامل است و جسم او کامل است و دیه سقط آن صد مثقال طلا است که این قبل از ولوج روح است.
حجت‌الاسلام والمسلمین رسول مزروعی با اشاره به اینکه جنین حتی قبل از ولوج روح، مرتبه‌ای از وجود انسان است و بعد از ولوج روح، کاملاً انسان است، افزود: بر اساس روایات، انسان قبل از انعقاد نطفه، حیات دارد و بعد از آن روح انسانی شکل می‌گیرد. پس واژه قتل برای سلب حیات از جنین حتی قبل از ولوج روح صادق است.
وی با بیان اینکه بحث سقط جنین، قتل است و وقتی بحث حفظ جان مطرح است، نسبت به آن باید حساسیت نشان داد و مردم را آگاه کنیم، ادامه داد: برخی تصور می‌کنند که قبل از چهارماهگی با این قیود می‌توان جنین را سقط کرد، در حالی که چنین چیزی حرمت دارد و نمی‌توان این کار را انجام داد. یک بدعت بزرگی اتفاق افتاده و ما این موضوع را به مراجع عظام عرض کردیم و ایشان تصریح کردند که مردم را آگاه کنید.