به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، «ربات موبیلیزاسیون مفصل گلنوهومرال (شانه)»، برای اولین بار در قالب پایان نامه دکتری محمدحسن آذرسا فیزیوتراپیست و دکتری تخصصی رباتیک پزشکی طراحی و ساخته شد.
این ربات که دارای گواهینامه ثبت اختراع در ایران و آمریکا است از جمله تجهیزات فیزیوتراپی محسوب می‌شود که اختلال داخل مفصلی شانه (هایپوموبیلیتی) را با تکنیک‌های موبیلیزاسیون مفصلی، احیا و درمان می‌کند.
دکتر محمدحسن آذرسا از فارغ التحصیلان رشته فیزیوتراپی و دکتری تخصصی رباتیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران و بورسیه دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی است.
وی درباره این اختراع گفت: این ربات، تکنیک‌های موبیلیزاسیون مفصلی را که فیزیوتراپیست باید با انگشتان دست خود برمفصل شانه اجرا کند و با انجام حداقل ۲۰ دقیقه کار بر مفصل، خستگی برای فیزیوتراپیست و عدم دقت کافی را در پی دارد، می‌تواند با حسگر نیرو و حسگر جابجایی که در این ربات تعبیه شده، سبب شبیه سازی حرکت انگشتان دست فیزیوتراپیست شود و با حرکت‌های مختلف در جهت‌های گوناگون، در درمان اختلال مفصلی شانه بیمار مؤثر باشد.
آذرسا با تاکید بر اینکه در استفاده از ربات موبیلیزاسیون مفصلی نیز متخصص فیزیوتراپی نقش دارد و در نتیجه، محل استفاده از این ربات، در مراکز خدمات فیزیوتراپی و با حضور فیزیوتراپیست است، افزود: فیزیوتراپیست می‌تواند با استفاده از این ربات، در ابتدای کار، حین فعالیت و بعد از آن، داده‌های تخصصی که حسگر نیرو و حسگر جابجایی ربات نشان می‌دهد، به ارزیابی وضعیت جسمی بیمار بپردازد و از چگونگی روند درمان که براساس اصول «میتلند Maitland» (روش استاندارد درمانی در تکنیک‌های موبیلیزاسیون) تعریف شده است، آگاهی یابد.
وی خاطرنشان کرد: این ربات تحت ارزیابی بالینی قرار گرفته و نتایج درمانی آن نسبت به روش دستی، خیلی راحت تر و سریع‌تر بدست آمده است. بطوری که با بررسی و مقایسه نتایج درمان با استفاده از ربات و روش دستی، دریافتیم که مدت زمان دستیابی به نتایج درمانی در روش رباتیک، تقریباً به نصف مدت زمانی که فیزیوتراپیست با دست خود تکنیک‌ها را اجرا می‌کرد، کاهش یافته، ضمن آنکه در حین کار، خستگی و مشکلات ارگونومیک بر بدن فیزیوتراپیست ایجاد نکرده است.
این محقق و عضو گروه آموزشی ارگونومی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی افزود: نمونه این ربات، تاکنون در جهان ساخته نشده است و به همین دلیل، علاوه بر ثبت اختراع آن در ایران، در کشور آمریکا نیز به ثبت رسیده است.
وی چشم انداز فعالیت خود در این حوزه را طراحی و ساخت رباتی جامع‌تر برای درمان اختلالات همه مفاصل بدن انسان ذکر و تاکید کرد: خوشبختانه با تحقیق، طراحی و ساخت ربات موبیلیزاسیون مفصلی شانه، پایه اصلی اینگونه ربات‌ها آماده شده است و از این به بعد، می‌توان با تغییراتی بر روی بازوهای انتهایی ربات، کاربرد آن را برای درمان همه مفاصل آسیب دیده در اندام‌های مختلف بدن، گسترش داد.
آذرسا با اشاره به هزینه ۳ الی ۴ هزار دلاری برای طراحی و ساخت اولین نمونه این ربات موبیلیزاسیون مفصلی شانه، افزود: همزمان می‌توان با تولید بیشتر ازهمین نوع ربات، هزینه ساخت آن را کاهش داد و در صورت وجود سرمایه گذار، نسبت به تولید انبوه آن، اقدام کرد.
دکتر نورالدین کریمی دانشیار گروه فیزیوتراپی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و استاد مشاور این پروژه تحقیقاتی و فناورانه گفت: اختلال داخل مفصلی (هایپوموبیلیتی) دارای طیف وسیعی از علل ارتوپدی و نورولوژی، مانند شکستگی، دررفتگی، تصادف، پارگی تاندون و آسیب‌های شغلی (برقکار، بنا، نقاش ساختمان) و یا بیماری‌های مغز و اعصاب مانند سکته مغزی یا حتی بدون علت است که به نام «شانه یخ زده یا منجمد» شایع است.
وی افزود: اختلال داخل مفصلی شانه تاکنون توسط متخصصان فیزیوتراپی با استفاده از دست و بکارگیری تکنیک‌های موبیلیزاسیون مفصلی، قابل احیا و درمان بوده است، اما متخصصان باید وقت زیادی برای اجرای این تکنیک‌ها صرف کنند و اگر در اثر خستگی فیزیوتراپیست و یا حجم کاری او، زمان لازم صرف نشود، روند درمان موفقیت آمیز نخواهد بود.
کریمی گفت: انجام این تکنیک‌ها با انگشتان دست، برای فیزیوتراپیست بسیار سخت و خسته کننده بوده و دقت کمتر در میزان نیروی وارد شده، تکرارپذیری کم و مدت زمان طولانی‌تر برای درمان را سبب می‌شود.
دانشیار دانشگاه علوم بهزیستی افزود: اما در روش رباتیک، فیزیوتراپیست می‌تواند در اولین جلسه ویزیت بیمار، با توجه به شرایط و اختلال داخل مفصل، اندازه جابجایی مفصل و میزان نیرویی که برای جابجایی لازم است را به عنوان یک برنامه موبیلیزاسیون مفصلی به ربات بدهد، و دستگاه نیز حرکت‌های لازم را در هر جلسه فیزیوتراپی، با جابجایی مفصل از صفر تا حداکثر ۲۰ میلی متر تنظیم کرده و بطور مداوم در ۲۰ تا ۳۰ دقیقه بر مفصل شانه بیمار اعمال کند.
وی با تاکید بر این نکته که تنظیمات دستگاه برای درمان هر بیمار باید توسط متخصصان و کارشناسان فیزیوتراپی در مراکز ارائه دهنده خدمات فیزیوتراپی انجام شود، یادآور شد: برخلاف دیگر تجهیزات فیزیوتراپی که نمی‌توانند بجای فیزیوتراپیست، خدمات توانبخشی را ارائه بدهند، این ربات پس از آنکه برنامه موبیلیزاسیون مفصلی را از فیزیوتراپیست دریافت کند، قادر به اجرای برنامه همانند یک متخصص فیزیوتراپی است و در نتیجه فیزیوتراپیست با اطمینان از اجرای برنامه توسط ربات، می‌تواند به بیماران بیشتری خدمات ارائه بدهد.
کریمی افزود: بکارگیری این ربات، به دقیق‌تر شدن تکنیک‌های فیزیوتراپی برای احیا و حرکت بدون درد مفصل کمک می‌کند و روند درمان را راحت تر و سریع‌تر پیش می‌برد.