روح الله ایزدخواه در گفت و گو با خبرنگار مهر، در مورد وضعیت صنعت دخانیات کشور، اظهار داشت: شرکت ملی دخانیات تا چند سال پیش که سیاست گذار صنعت دخانیات بود، یک وحدت رویه در حوزه صنعت دخانیات و بازار دخانیات ایجاد کرده بود، منتهی از زمانی که این نقش را از شرکت دخانیات گرفتند و به «مرکز برنامه ریزی و نظارت بر دخانیات کشور» ذیل وزارت صمت منتقل کردند، این شرکت صرفاً تبدیل به یک شرکت تولیدی شده است.
فقط شرکتهای خارجی از بازار دخانیات منتفع می‌شوند
وی ادامه داد: طبق بررسی‌هایی که انجام شده، تاکنون این مرکز نتوانسته سیاست گذاری مناسبی در جهت منافع ملی و تقویت تولید داخلی انجام دهد و امروز شاهد هستیم که بیش از ۶۰ درصد بازار در دست دو شرکت خارجی است و به نوعی شبه انحصار برای شرکتهای خارجی ایجاد شده و این شرکت‌ها بازار را در دست گرفته‌اند؛ نکته مهمتر اینکه زنجیره تأمین این دو شرکت در داخل نیست یعنی بیشتر مونتاژ می‌کنند و ارزش افزوده زنجیره در خارج از کشور است و فقط فروش و برندینگ خود را به داخل ایران می‌آورند؛ به همین دلیل اشتغالزایی تولید آنها در ایران انجام نمی‌شود.
ایزدخواه گفت: با توجه به اینکه این دو شرکت خارجی از وزارت صمت دستور می‌گیرند و شرکت ملی دخانیات دیگر در این امر نقشی ندارد، متأسفانه روی بومی سازی و داخلی سازی زنجیره تولید این شرکت‌ها نظارتی وجود ندارد. از طرف دیگر، قاچاق گسترده هم وجود دارد و حدود ۲۵ درصد بازار داخل از طریق قاچاق تأمین می‌شود.
نقش شرکتهای خارجی در قاچاق
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس افزود: با توجه به اینکه در بخشی از صنایع دیده‌ایم که شرکتهای خارجی وقتی سهمی از بازار می‌گیرند زرنگی به خرج می‌دهند و از طریق قاچاق باز هم محصول خود را وارد بازار می‌کنند و به دلیل نبود نظارت از دو طرف سود می‌کنند، از این رو احتمال می‌دهیم که این اتفاق در حوزه دخانیات هم افتاده باشد و این دو شرکت خارجی سهمی از قاچاق داشته باشند که البته این مساله نیاز به تحقیق دارد و با توجه به اینکه قرار است از صنعت دخانیات تحقیق و تفحص صورت بگیرد، در طرح تحقیق و تفحص خود در مورد این مساله شفاف سازی کامل خواهیم کرد.
وی ادامه داد: شرکت ملی دخانیات قبلاً توانمندی بیشتری داشته و الان به دلیل این تغییر و تحولات حاشیه نشین شده است. البته این شرکت می‌گوید امسال تولید را نسبت به پارسال ۲ برابر کرده‌اند. ما از خط تولید این شرکت بازدید کردیم که خطِ تولید نسبتاً به روزی دارند و ضمن اینکه شرکت دخانیات تمام زنجیره تولید را در دست گرفته است یعنی از بخش کشاورزی تا تولید مواد اولیه تا فروش به بازار را مدیریت می‌کند و در کنار کارکنان خود در سراسر کشور، ۶ هزار کشاورز را نیز تحت پوشش دارد.
مرکز نظارت به سمت شرکتهای خارجی غلتیده است
ایزدخواه گفت: در طرح تحقیق و تفحص چند مساله دنبال می‌شود؛ اگر در راستای خصوصی سازی این نقش تنظیم گری و سیاست گذاری را از شرکت ملی دخانیات گرفته‌اند و به ستاد وزارت صمت منتقل کرده‌اند باید بررسی شود که آیا این مرکز توانسته بهتر عمل کند یا خیر؟ آیا مرکز توانسته بازار را به نفع تولید داخل تنظیم کند یا اینکه با حداقل امتیازات بازار داخلی را به خارجی‌ها منتقل کرده است؟
وی افزود: برآورد اولیه ما این است که مرکز برنامه ریزی و نظارت بر دخانیات کشور نتوانسته سیاست گذاری درستی کند و بیشتر به سمت شرکتهای خارجی غلتیده است.
مفاد قرارداد بین شرکت ملی و دو شرکت خارجی دیگر اجرا نمی‌شود
ایزدخواه با اشاره به بی توجهی مرکز نظارت به اجرای قراردادهای مابین شرکت ملی دخانیات و دو شرکت خارجی، گفت: به عنوان مثال مطابق با آنچه که در قرارداد ما بین شرکت ملی دخانیات و این دو شرکت خارجی آمده است هر ۴ سال یکبار باید بخشی از ماشین آلات این دو شرکت به شرکت ملی دخانیات منتقل می‌شد و زمانی که شرکت ملی دخانیات متولی سیاست گذاری در صنعت دخانیات بود مفاد این قرارداد از جمله همین بند اجرا می‌شد اما از زمانی که نقش حاکمیتی را از شرکت ملی دخانیات گرفتند دیگر مفاد این قرارداد اجرا نمی‌شود.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس افزود: یکی از نکاتی که ما در طرح تحقیق و تفحص خود به دنبال بررسی آن هستیم این است که طی چند سال گذشته امتیاز خوبی که از شرکتهای خارجی داشتیم را از دست داده‌ایم بدون آنکه چیزی در قبال آن دریافت کردیم؛ علت بروز این اتفاق محل ابهام است و باید در مورد جزئیات این مساله تحقیق شود.