به گزارش خبرنگار مهر، سی‌وهشتمین قسمت از یادداشت‌های غیراداری پرویز قاسمی، رایزن فرهنگی ایران در قرقیزستان به گزارشی از جلسه دیدارش با مقصد بیگ توکتوموشوف، رئیس اداره دینی مسلمانان قرقیزستان اختصاص دارد. قاسمی در گزارش خود از این دیدار از ضرورت‌های دیدار چهره به چهره با بزرگان و پیروان ادیان می‌گوید و اینکه چقدر این دیدارها می‌تواند در شناخت طرفین از یکدیگر کمک کند. این یادداشت را در ادامه بخوانید:
نامش مقصد بیگ است؛ مقصد بیگ توکتوموشوف؛ رئیس اداره دینی مسلمانان قرقیزستان که بیشتر از او به عنوان مفتی یاد می‌کنند. این عنوان نوشتاری اداره دینی یا اداره روحانی هم از زمان شوروی رسم و باب شده و هر جمهوری در ساختار خود چنین ترکیب و ساختاری را دارد. در کنار و بلکه موازی این اداره؛ ساختار دیگری نیز وجود دارد که دولتی است و کمیته دولتی امور دینی نام دارد.
مقصدبیگ که تلفظ نام خانودگی‌اش نیز کمی تا قسمتی سخت است؛ قرقیزتبار است و به گفته خودش مدتی (سال‌های ۹۴-۹۳) در تاجیکستان به کار تجارت پوست گوسفند مشغول بوده است. در این سال‌ها او تقریباً ۲۰ سال سن داشته و همراستا با کار تجارت در رشته‌ای که به‌نوعی مرتبط با این کسب و کار بوده؛ تحصیل می‌کرده است: رشته دامپزشکی!
در اوج تمایلات و گرایش‌های دینی اسلامی در منطقه و گسیل جوانان به کشورهای اسلامی و عربی برای کسب تحصیلات دینی؛ توکتوموشوف نیز همین مسیر را انتخاب می‌کند. او برای مدت ۶ سال (۲۰۰۳-۱۹۹۷) برای تحصیل عازم یکی از … ستان‌ها می‌شود. ولی این ستان از ستان‌های شوروی سابق نبود. جایی خارج و بلکه دور از ستان‌های منطقه آسیای مرکزی و یا قفقاز. این جایی نبود جز پاکستان و او در این بازه زمانی تحصیلات خود را در رشته فقه اسلامی در دانشگاه العربیه پاکستان به پایان رساند و با اندوخته‌ای از دانش دینی؛ البته با قرائت‌ها؛ آموزه‌ها و تجربیاتی که از پای درس و مکتب علمای دینی پاکستان آموخته بود؛ به کشورش بازگشت.
۶ سال حضور در پاکستان کافی بود تا او زبان اردو را نیز خوب یاد بگیرد. مقصدبیگ حالا علاوه بر زبان رسمی قرقیزی و زبان دولتی و بین قومی روسی؛ زبان‌های عربی و اردو را نیز مسلط است و در اثنای دیدارمان که بهانه این نوشتار شد؛ متوجه شدیم فارسی را نیز در حد لازمه‌اش می‌داند و می‌فهمد.
سال ۲۰۰۳ میلادی است و مقصد بیگ، تحصیلکرده در مرکز آموزشی دینی یکی از کشورهای اسلامی؛ دیگر به موطن و دیارش بازگشته و آماده خدمت به جامعه اسلامی قرقیزستان است! او تلاش می‌کند نقش خود را به‌صورت پررنگ و تأثیرگذار ایفا کند. درسایه تلاش‌ها و فعالیت‌هایش و نیز به‌دنبال تغییراتی که جامعه اسلامی قرقیزستان با حضور جریان‌های دینی خارجی در این سال‌ها به‌خود می‌دید و کفه ترازو هم به‌نوعی به سود جریان وابسته به پاکستان - جماعت تبلیغ - سنگینی می‌کرد؛ موقعیت خوبی برای مقصد بیگ فراهم آمده بود. او به لطف شرایط مساعد موجود و به یمن فعالیت‌ها و تلاش‌هایش؛ از امام جماعتی یکی از مساجد بیشکک (۲۰۱۰-۲۰۰۸) و مدرسی مدرسه دینی عبدالله ابن مقصود (۲۰۱۳-۲۰۰۵) به جایگاه معاون مفتی در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ ارتقا پیدا می‌کند.
توکتوموشوف؛ دیگر در تمام قرقیزستان و در بین علما و شخصیت‌های دینی این کشور برای همه شناخته شده بود. حضور پر رنگ و تعجب آور دینی پاکستان در قالب جماعت تبلیغ در این کشور کوچک آسیای مرکزی نیز که همچنان موضوع و محل بحث در بین محافل دینی و اجتماعی منطقه است؛ موقعیت توکتوموشوف را هرچه بیشتر تقویت کرده بود. مقصد بیگ با طی این مراحل؛ نهایتاً درسال ۲۰۱۴ به بالاترین عنوان و مقام دینی – مفتی جمهوری ق، رقیزستان – رسید و این سمت و مسئولیت را تاسال ۲۰۱۷ برعهده داشت. در انتخابات شورای علمای قرقیزستان درسال ۲۰۱۷ او برای دومین بار در مسند ریاست اداره دینی مسلمانان قرقیزستان جلوس کرد.
در دیداری که در تاریخ ۸ مهر ۹۹ در معیت سفیر کشورمان با او داشتیم آدمی آرام و خونسرد نشان می‌داد. هرچند هنوز هم درگیری لفظی رمضان سال ۹۸ اش با سفیر ترکیه و ویدئوها و تفسیرهایی که از آن اتقاق مدت‌ها در سایت‌ها و صفحات شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شد؛ در کنار عکس مزین شده‌اش در مطبوعات با محاسنی بلند؛ تصویر و تصور دیگری را از او در ذهن‌ها بوجود آورده بود. ولی در دیدار چهره به چهره و گپ و گفت رسمی آن تصور و ذهنیت تاحدود زیادی رنگ باخت. در صحبت‌ها و گفت‌وگوهای اولین دیدارمان با ایشان از موضوعات مختلف؛ از مسائل مبتلا به جهان اسلام و از همکاری‌های فرهنگی دینی فیمابین سخن به میان آمد.
اختلافات موجود در جهان اسلام؛ برخی اختلافات در بین مذاهب اسلامی؛ مساله فلسطین و نیاز جهان اسلام به وحدت و نقش علما و شخصیت‌های دینی در مقابله با توطئه‌ها علیه جهان اسلام و نیز تنویر در مقابله با شیوع و گسترش کرونا محور اصلی صحبت‌ها راتشکیل می‌داد و البته شیوع کرونا و نقش علمای دینی در امر مقابله با گسترش کرونا و نهایتاً اطلاع رسانی در خصوص کنفرانس وبیناری وحدت اسلامی در تهران و اشاره به تلاش‌ها و اقدامات برخی کشورهای عربی اسلامی در برقراری روابط با رژیم صهیونیستی و خیانت آنان به آرمان فلسطین و اینکه هیچیک از این اقدامات مشروعیتی برای رژیم صهیونیستی به بار نمی‌آورد.
در این دیدار که در فضایی دوستانه برگزار شد؛ مفتی قرقیزستان در لابه‌لای صحبت‌هایش سعی می‌کرد جملاتی را نیز به زبان فارسی بگوید. این دیدار و دیدار سال گذشته با رئیس کمیته دولتی امور دینی قرقیزستان بار دیگر این نکته را یاداورشد که دیدار چهره به چهره و تبادل نظر حضوری چقدر می‌تواند شناخت‌ها را بیشتر؛ ذهنیت‌ها را تلطیف و کدورت‌ها را کمتر کند. اگر از دیدار سال گذشته با رئیس کمیته دولتی امور دینی بیشتر از جایگاه اهل بیت و تصوف از زبان مقام رسمی دولتی قرقیز شنیدیم، در دیدار با مفتی نیز تاکید آنها بر ضرورت وحدت در بین مسلمان و جهان اسلام و تاکید و رویکردشان بر اهمیت توجه به ارزش‌های اخلافی و انسانی؛ لزوم برقراری روابط با غیرمسلمانان را شنیدیم و اذعان براینکه در بسیاری از اتفاقات جهان اسلام و به‌خصوص در مسئله برقراری روابط برخی کشورهای عربی اسلامی با رژیم صهیونیستی دست‌های پشت پرده قدرت‌های بزرگ درکار است.
گفتنی است اندکی پیش از دیدار ما با مفتی قرقیزستان؛ قادر مالک‌اف رئیس مرکز تحلیلی دین؛ حقوق و سیاست و از شخصیت‌های دینی و روشنفکر قرقیزستان به عنوان معاون ایشان انتخاب شده است. مالک‌اف شخصیتی دانشمند؛ معتدل و فعال اجتماعی در قرقیزستان است که با همه کشورهای اسلامی از جمله ایران تعاملات خوبی دارد. انتصاب ایشان را هم به عنوان مفتی به فال نیک می‌گیریم و امیدوار هستیم روابط و همکاری‌های دینی فیمابین دو کشور در دوره جدید نسبت به گذشته بیش از پیش توسعه و پیشرفت کند.
گفتنی است مقصد بیگ توکتوموشوف مفتی قرقیزستان پدر هفت فرزند است.
پرویز قاسمی
۱۳۹۹/۷/۳۰