خبرگزاری مهر، گروه استانها- علی شهرکی: از زمانی که ویروس کرونا راهش را به کشور ما پیدا کرد و خیلی سریع گسترش یافت، مدارس نیز به‌مانند سایر ارگان‌ها و تمام مردم رویه خود را تغییر دادند و آموزش حضوری را تعطیل کرده و به آموزش مجازی روی آوردند، این نوع آموزش به دلیل نو بودن در ابتدا با مشکلات فراوانی روبرو بود، استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی با مشکلات فراوانی مواجه شد که کار تدریس و آموزش را سخت و معلم، دانش‌آموزان و خانواده‌ها را سردرگم می‌کرد.
امسال هم پس از شروع سال تحصیلی، آموزش مجازی ادامه پیدا کرد، باوجود اینکه آموزش‌وپرورش مدارس را باز اعلام کرده بود اما حضور دانش‌آموزان اجباری نبود و هرکس که تمایل داشت با رعایت پروتکل‌های بهداشتی می‌توانست در مدرسه حضور پیدا کند، اما بیشتر خانواده‌ها برای حفظ سلامتی فرزندان خود آموزش غیرحضوری و مجازی را انتخاب کردند به‌طوری‌که کمتر کسی به مدرسه می‌رفت.
کودکان حاشیه شهر خصوصاً در مناطق محرومی همچون سیستان و بلوچستان که تا قبل از دوران کرونا، با حضور در مدرسه و با تمام مشقت‌های آن می‌توانستند حداقل در کنار هم‌کلاسی‌های خود درس بخوانند، به سبب تغییرات دوران کرونا، این کار دیگر برایشان میسر نبود.
این کودکان ملزومات و امکانات آموزش از راه دور مثل سیستم‌های رایانه‌ای، تبلت و اینترنت با سرعت مناسب را ندارند که این شرایط در صورت عدم تدبیر به‌موقع موجب «یأس آموزشی» و ناتوانی در همگام شدن با آموزش‌های الکترونیک شده و درنتیجه افزایش نرخ ترک تحصیل در دوران کرونا را به همراه خواهد داشت.
حضور در مدرسه باعث تقویت روحیه تیمی و بالا رفتن عزت نفس دانش آموزان
در سال‌های آینده شاهد فرزندانی با روابط عمومی پایین خواهیم بود
یکی از نگرانی‌هایی که والدین در دوران آموزش مجازی دارند، ارتباطات دانش آموزان در دنیای واقعی است. حضور در مدرسه و ارتباط با دیگر بچه‌ها، باعث تقویت روحیه کار تیمی و بالا رفتن عزت‌نفس در دانش آموزان می‌شود که در پیشرفت تحصیلی مؤثر است.
همچنین اگرچه در کلاس مجازی فرصتی جداگانه برای سوال و جواب در نظر گرفته‌شده، اما نمی‌تواند جایگزین رفع اشکال به‌صورت حضوری باشد و پاسخ‌ها کوتاه بوده که این مسئله باعث سردرگمی دانش آموزان شده و درنهایت او را با کوهی از مشکلات ریزودرشت درسی مواجه می‌کند.
کاهش انگیزه تحصیلی یکی از مهم‌ترین تهدیدات آموزش فضای مجازی است همچنین دور شدن از آموزش و کار گروهی نیز می‌تواند یک تهدید باشد، همچنین برخی از دروس معلم محور است و به همین خاطر باعث کاهش درک معلم از فهم دانش‌آموز می‌شود که یک تهدید اساسی است.
این نوع آموزش برای دانش‌آموزان خستگی‌آور است و دل‌زدگی ایجاد می‌کند، ایجاد تنبلی در بین دانش‌آموزان یکی از مشکلات آموزش از طریق فضای مجازی است که امروزه یک تغییر در سبک زندگی به وجود آورده است.
دانش آموزان سیستان و بلوچستان از آموزش مجازی بهره‌مند نیستند
حمیدرضا رخشانی، مدیرکل آموزش‌وپرورش سیستان و بلوچستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: در پی شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس، اقدامات و فعالیت‌های آموزشی گسترده‌ای از سوی مسئولان و فرهنگیان برای استمرار فرایند آموزش از درگاه مجازی در استان سیستان و بلوچستان صورت پذیرفت.
وی افزود: در این راستا به‌طورمعمول دانش آموزان شهری و مناطقی که به زیرساخت‌های مخابراتی و اینترنتی دسترسی داشتند به‌خوبی از بستر ایجادشده بهره‌مند شدند ولی نگرانی عمده برای دانش آموزان روستایی، حاشیه شهرها و مناطقی بود که از این نعمت بهره‌مند نبودند که این موضوع مشکلات خاص خود را در پی داشت.
مدیرکل آموزش‌وپرورش سیستان و بلوچستان ادامه داد: با تفاهم‌نامه‌ای که بین وزارت آموزش‌وپرورش و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منعقدشده پروژه هوشمند سازی مدارس روستایی استان و اتصال این مدارس به شبکه‌های اینترنتی و بهره‌گیری از اینترنت رایگان در دستور کار قرارگرفته است.
وی گفت: ازآنجایی‌که با عضویت مدیران در شبکه شاد همه دانش آموزان مدارس سیستان و بلوچستان در شبکه ثبت‌نام می‌شوند، می‌توان گفت که اکثر آنان در شبکه شاد عضو هستند اما ازآنجایی‌که در برخی نقاط استان با مشکلات زیرساختی مانند نبود اینترنت مواجه هستیم و یا در برخی نقاط حاشیه شهرها و روستاها دانش آموزان به دلیل نداشتن توان مالی به تبلت یا گوشی تلفن هوشمند دسترسی ندارند علی‌رغم ثبت‌نام در شبکه شاد از آموزش مجازی بهره‌مند نیستند.
رخشانی تصریح کرد: از همین رو برای آن دسته از دانش‌آموزانی که در روستاها هستند و به اینترنت دسترسی ندارند و یا دانش آموزان حاشیه شهرها که توان مالی خرید تبلت یا گوشی هوشمند را ندارند درس‌نامه‌هایی تهیه‌شده و از طریق راهبران آموزشی در اختیار آنان قرار می‌گیرد.
وی افزود: ۲۶۰ راهبر آموزشی در سراسر استان سیستان و بلوچستان در روستاهای فاقد شبکه‌های ارتباطی حاضر می‌شوند و با ارتباط گرفتن با معلمان و دانش آموزان، درس‌نامه‌های تهیه‌شده را ارائه و به سوالات آنان پاسخ می‌دهند.
اما ظاهراً مشکلات آموزش مجازی تنها محدود به نبود امکانات و همین‌طور اینترنت نیست بلکه این نوع آموزش معضلات و مسائل دیگری را نیز در پی دارد که در ادامه این مطلب به آن‌ها اشاره می‌شود.
معضلاتی که در نظام آموزش مجازی در دوران کرونا وجود دارد
محمد علی احمدی، کارشناس امور آموزشی در گفت و گو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: اولین معضل آموزش مجازی، نداشتن دسترسی کامل افراد به گوشی هوشمند و یا حتی اینترنت مناسب است که این مورد به خصوص در حاشیه شهرهای استان سیستان و بلوچستان به وفور قابل مشاهده است.
برخی از خانواده‌های سیستان و بلوچستانی پس از یک سال از شروع آموزش مجازی هنوز نتوانسته‌اند منبع مالی برای تأمین هزینه‌های سرسام آور گوشی‌های هوشمند و بسته‌های اینترنتی بیابند
وی افزود: برخی از خانواده‌های سیستان و بلوچستانی که به‌سختی از پس مشکل تأمین خوردوخوراک و آذوقه خویش برمی‌آیند، اکنون پس از یک سال از آموزش مجازی هنوز نتوانسته‌اند منبع مالی برای تأمین هزینه‌های سرسام‌آور گوشی‌های هوشمند و بسته‌های اینترنتی بیابند و به دلیل تعطیل شدن آموزش‌های حضوری، دیگر قادر به ادامه تحصیل نبوده و به ترک تحصیل روی می‌آورند.
این کارشناس آموزشی ادامه داد: دومین عامل، کم‌توانی معلمان در تدریس آنلاین است البته کم‌توانی معلمان به معنی نداشتن دانش تخصصی نیست بلکه عدم توانمندی معلمان در تدریس آنلاین است.
وی گفت: تابستان امسال بهترین فرصت برای برگزاری دوره‌های ضمن خدمت برای معلمان بود که از دست رفت و بسیاری از معلمان هنوز رویه آموزش در دوران قبل از کرونا را ادامه می‌دهند و هنوز با آموزش مجازی و روش‌های آن آشنایی کامل ندارند که این خود فرآیند تدریس و تحصیل دانش آموزان را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
احمدی تصریح کرد: شبکه «شاد» یک دستاورد قابل‌ستایش و تقدیر است اما آموزش‌وپرورش زمینه لازم برای استفاده صحیح از آن را فراهم نکرده است زیرا برای تدریس در این شبکه نیاز بود معلمان یک دوره ضمن خدمت آشنایی با تدریس فضای مجازی را گذرانده باشند؛ که این‌گونه نبوده است.
وی بیان کرد: مورد سوم، فراهم نبودن امکانات تدریس مجازی در این شرایط است زیرا مشکلات فراوان برنامه شاد ازجمله سرعت بسیار پایین، امکانات غیرقابل استفاده زیاد موجود در این برنامه و.... باعث شکایت‌های فراوان دانش آموزان از این برنامه شده و آموزش‌وپرورش نیز در این خصوص هنوز راه‌حل مناسبی ارائه نکرده است.
این کارشناس آموزشی افزود: یکی دیگر از مشکلاتی که در زمینهٔ تحصیل مجازی وجود دارد، تهیه گوشی برای دانش آموزان خصوصاً در مناطق محرومی همچون سیستان و بلوچستان است زیرا بسیاری از خانواده‌ها در این استان چند فرزند و چند دانش‌آموز در خانه دارند و به علت تداخل زمانی کلاس‌های این کودکان، مجبور هستند که برای هر یک از این فرزندان یک گوشی هوشمند جداگانه تهیه کنند تا از تداخل کلاس‌ها و مشکلاتی که پس‌ازآن به وجود می‌آید جلوگیری کنند. اما در اکثر خانواده‌های شهر زاهدان و به‌خصوص حاشیه شهر، حتی توان تهیه همان یک گوشی هوشمند وجود ندارد و عملاً تهیه چند گوشی برای فرزندان غیرممکن است.
آموزش مجازی تهدیدی جدی برای سلامت دانش آموزان
فاطمه حیدری، کارشناس حوزه سلامت روان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: استفاده بیش‌ازحد کودکان و نوجوانان از تلفن هوشمند و تبلت و حضور مستمر در فضای مجازی در دوران همه‌گیری کرونا، موجب بروز مشکلات جسمی و روانی شده و سلامت آن‌ها را به مخاطره می‌اندازد.
وی افزود: این استفاده بیش‌ازحد می‌تواند موجب کم‌تحرکی، خستگی و چاقی دانش آموزان، مشکلات زیاد چشمی و تضعیف نمره چشم، آرتروزهای مختلف و.... شود.
این کارشناس سلامت ادامه داد: با توجه به اینکه کودکان و نوجوانان در سنین رشد به سر می‌برند، استفاده بیش‌ازحد آن‌ها از صفحه‌کلید رایانه یا گوشی تلفن همراه، یکی از علت‌های بروز برخی اختلال‌های حرکتی، نظیر سندرم تونل کارپال یا سندرم مجرای مچ دست است.
کودکان و نوجوانانی که زمان زیادی را در فضای مجازی به سر می‌برند دچار انزوا طلبی، افسردگی و بی حوصلگی می‌شوند
وی گفت: کودکان و نوجوانانی که زمان زیادی را در فضای مجازی به سر می‌برند به احساساتی نظیر انزواطلبی، افسردگی و بی‌حوصلگی دچار می‌شوند و برانگیختگی عصبی و تحریک‌پذیری و پرخاشگری به میزان قابل‌توجهی در آن‌ها افزایش می‌یابد.
حیدری تصریح کرد: علاوه بر این استفاده مستمر از فضای مجازی برای آموزش کودکان می‌تواند ذهن آن‌ها را آکنده از مطالب پراکنده و کم اثر کرده و با ایجاد علائمی همچون استرس و خستگی مفرط، رشد شناختی آن‌ها را مختل کند.
درمجموع، پس از گذشت یک سال از شروع همه‌گیری کرونا و آغاز آموزش مجازی در کشور و با توجه به مشکلاتی که از همان روزهای اول شیوع این ویروس منحوس نیز مشخص اما کمرنگ بود ولی اکنون می‌توان در هر خانه‌ای مشاهده کرد، قطعاً دانش آموزان در مناطق محروم دچار عقب‌ماندگی تحصیلی می‌شوند، از همین رو وزارت ارتباطات و همچنین وزارت آموزش‌وپرورش باید در این خصوص چاره‌اندیشی کنند.