به گزارش خبرنگار مهر، سید محمد جواد سایبان در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده است، به آموزه‌های رخداد عظیم بعثت پرداخته است.
دنیا کانون اتفاقات و حوادث مختلف و بستری وسیع برای جریانات گوناگون است. در این اقیانوس پرتلاطم آنچه باعث نجات و نیک‌بختی بشر می‌شود، عبرت آموزی و نگاه دقیق و عمیق به این حوادث است. تفاوت فکری و رفتاری بشر، امری خدادادی و مورد قبول همگان است اما جایی که انسان فطرت خود را قاضی می‌کند، همه در یک صف قرار می‌گیرند.
بعثت پیامبر خاتم صلی اللَّه علیه و آله از لحاظ اهمیت، در رأس همه‌ی حوادث بزرگ و کوچک تاریخ بشر قرار می‌گیرد. مبعث، صرفاً یک نگاه تاریخی به یک اتفاق در برهه معینی از زمان نیست، بلکه درسهای بزرگی درآن نهفته است که امروزه همه‌ی بشریت به آن‌ها نیاز دارد. در اهمیت این جریان مهم همین بس که هر چه ما پیام مبعث را کمتر مورد توجّه قرار داده‌ایم، زندگی بر ما مسلمانان در دوره‌های مختلف مشکل تر شده است.
وقتی به آیات قرآن در این زمینه مراجعه می‌کنیم، اهمیت این واقعه بیش از پیش نمایان می‌شود زیرا خداوند متعال از پیغمبرانِ دیگر نسبت به این واقعه میثاق و تعهّد گرفته است. «وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ میثاقَ النَّبِیِّینَ لَما آتَیْتُکُمْ مِنْ کِتابٍ وَ حِکْمَةٍ ثُمَّ جاءَکُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِما مَعَکُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَ لَتَنْصُرُنَّهُ قالَ أَ أَقْرَرْتُمْ وَ أَخَذْتُمْ عَلی ذلِکُمْ إِصْری قالُوا أَقْرَرْنا قالَ فَاشْهَدُوا وَ أَنَا مَعَکُمْ مِنَ الشَّاهِدین؛ [۱] و (به خاطر بیاورید) هنگامی را که خداوند، از پیامبران (و پیروان آن‌ها)، پیمان مؤکّد گرفت، که هر گاه کتاب و دانش به شما دادم، سپس پیامبری به سوی شما آمد که آنچه را با شماست تصدیق می‌کند، به او ایمان بیاورید و او را یاری کنید! سپس (خداوند) به آن‌ها گفت: آیا به این موضوع، اقرار دارید؟ و بر آن، پیمان مؤکّد بستید؟ گفتند: (آری) اقرار داریم. (خداوند به آن‌ها) گفت: «پس گواه باشید! و من نیز با شما از گواهانم.»
آموزه‌های بعثت
۱) زنده کردن ارزش‌های فردی و اجتماعی:
حقایقی که بعثت برای مردم روشن کرد، ارزش‌هایی است که اسلام آن‌ها را تثبیت کرده است. اگر مؤمنین به دنبال رسیدن به سعادت هستند موظفند خودشان را به این ارزش‌ها نزدیک کنند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با بعثت خود، صفات فردی مانند صبر، گذشت، سخاوت، حیا و… که در دوران جاهلیت تقریباً به طور کامل از بین رفته بود را زنده کردند.
ایشان با تلاشی وصف ناپذیر مفاهیم عمومی و زندگی‌ساز مثل آزادی، عدالت اجتماعی، کرامت انسانی و… که تأثیر فوق العاده ای در زندگی اجتماعی بشریت دارند را احیا کرده و آن را در جامعه اسلامی نهادینه کردند. جالب این جاست که عدّه‌ای به اشتباه تصوّر می‌کنند که این مفاهیم رایج مثل عدالت اجتماعی و آزادی و… از غرب به عالَم اسلام آمده است، یا متفکّرین اسلامی اینها را از غربی‌ها یاد گرفته اند در حالی که غرب، بعد از رنسانس (چهار قرن پیش) با این مفاهیم آشنا شده است؛ اما دین اسلام از ۱۴۰۰ سال قبل، این مفاهیم را به طور روشن در قرآن بیان کرده است؛ در قرآن آمده است: «أُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَیْنَکُم؛ [۲] مأمورم در میان شما عدالت برقرارکنم.» و در آیه‌ای دیگر آمده است: «لَقَد اَرسَلنا رُسُلَنا بِالبَیِّناتِ وَ اَنزَلنا مَعَهُمُ الکِتابَ وَ المیزانَ لِیَقومَ النّاسُ بِالقِسط؛ [۳] ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آن‌ها کتاب (آسمانی) و میزان (شناسایی حقّ از باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند.»
بنابراین اصل بعثت همه‌ی انبیا و ارسال کتب برای این بوده است که قسط که همان عدل اجتماعی و عدل اقتصادی است، در بین مردم برقرار باشد؛ پس نتیجه می‌گیریم که این مفاهیم امروزی در گذشته توسط اسلام مطرح شده‌اند.
هم چنین هزار سال قبل از طرح مسئله‌ی آزادی در کشورهای غربی، امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج‌البلاغه به این موضوع پرداخته‌اند. ایشان فرمودند: «لا تَکُن عَبدَ غَیرِکَ وَ قَد جَعَلَکَ اللهُ حُرّا؛ [۴] عبد دیگری نباش زیرا خداوند تو را آزاد قرار داده است.» و این آزادی شامل همه‌ی انواع آن می‌شود. این مجموعه که شامل ارزش‌های فردی و اجتماعی است، حقیقتاً در بعثت به مردم هدیه شد.
۲) خروج بشریت از تاریکی‌ها:
در کلام امام علی علیه السلام آمده است، هنگامی که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله مبعوث شدند دنیا پر از تاریکی بود و جهان بشریت در ظلمات به سر می‌برد.
مردم به گونه‌ای خود را تصور می‌کردند که توهم محض بود و واقعیت درونی آن‌ها چیز دیگری بود. «وَ الدُّنیا کاسِفَةُ النّورِ ظاهِرَةُ الغُرور؛ [۵] روشنایی از جهان رخت بربسته و فریب و نادرستی آشکار گردیده بود.»
اینجا بود که خداوند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را مبعوث کرد تا دستگیر و راهنمای مردم برای خروج از این تاریکی‌ها و ظلمت‌ها باشند. «لِیُخرِجَکُم مِنَ الظُّلُماتِ اِلَی النُّور؛ [۶] تا شما را از ظلمات به سوی نور (ایمان و علم و تقوا) رهنمون گردد.» ظلمات آن دوره تا حدودی در تاریخ آمده است؛ خرافه، جهل و ناآگاهی، بی‌رحمی و خشونت، بی‌عدالتی، زورگویی و غیره. در چنین شرایطی خورشید اسلام طلوع کرد و بعثت رسول خدا صلی الله علیه و آله شروع یک دوره طلایی در تاریخ بود.
۳) احیای فکر و اندیشه:
یکی از مهم‌ترین اهداف پیامبران این بود که خرد و اندیشه مردم را زنده کرده و آن‌ها را به تفکر عادت دهند. امیرالمؤمنین علیه‌السّلام در نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «پیغمبران مبعوث شدند تا گنجینه‌های خرد را در دل و باطن انسان‌ها برآشوبند و آن‌ها را استخراج کنند .»[۷]
مقام معظم رهبری در این زمینه نکات جالبی می‌فرمایند: «ما آحاد بشر، برای اندیشیدن، استعداد عظیمی در خود نهفته داریم. وقتی فکر نمی‌کنیم، وقتی مطالعه نمی‌کنیم، وقتی در آیات الهی تدبر نمی‌کنیم، وقتی در تاریخ خود، در گذشته‌ی خود، در قضایای گوناگونی که برای بشریت پیش آمده است، در گرفتاری‌های گذشته، در عوامل پیروزی بزرگ برای ملت‌ها، تدبر نمی‌کنیم، از آن گنجینه‌ی معنوی که خدا در ما قرار داده است، محروم می‌مانیم .»[۸]
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله با توجه به این نکته که عقل، انسان را به دین می‌کشاند و در مقابل خدا به عبودیت وادار می‌کند و این عقل است که انسان را از اعمال سفیهانه و جهالت‌آمیز و دل بستگی به دنیا باز می‌دارد، به احیای این امر حیاتی پرداخته و زمینه‌ی رشد و پیشرفت را در بین مردم ایجاد کردند.
۴) برقراری صلح و آرامش:
یکی از نیازهای مهم و اساسی بشر، حاکمیت صلح و امنیت در جامعه است. انسان برای زندگی و پیشرفت نیاز به آسایش و آرامش دارد و اگر محیط امن و آرامی فراهم نباشد، رسیدن به اهداف با مشکل مواجه می‌شود. با بعثت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله این رحمت شامل حال بندگان شد. ایشان با نشان دادن راه‌های صلح و آرامش به مردم و توصیه به این نکات ناب و حیاتی، سلامت و امنیت را به جامعه هدیه کردند.
پی نوشت:
[۱] سوره آل عمران، آیه ۸۱
[۲] سوره شوری، آیه ۱۵
[۳] سوره حدید، آیه ۲۵
[۴] نهج‌البلاغه صبحی صالح، ص ۴۰۱
[۵] نهج‌البلاغه صبحی صالح، ص ۱۲۲
[۶] سوره احزاب، آیه ۴۳
[۷] نهج‌البلاغه صبحی صالح، ص ۴۳
[۸] بیانات در دیدار مسئولان نظام و سفرای کشورهای اسلامی، ۲۹ خرداد ۱۳۹۱