به گزارش خبرنگار مهر، منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در نشست خبری که بعدازظهر امروز در محل وزارت علوم برگزار شد، گفت: آموزش عالی کشور مجموعه‌ای است که تلاش می‌کند در زمینه آموزش، تحقیقات و فناوری خدماتی ارائه دهد و مجموعه این خدمات عمدتاً در ۴۰ سال پس از انقلاب شکل گرفته است.
وی به توسعه مراکز آموزشی، تأسیس رشته‌ها و نیاز آموزش نیروی انسانی تحصیلکرده اشاره کرد و گفت: در دهه اول پس از پیروزی انقلاب اسلامی، حرکت جامعی برای تأمین نیاز نیروی انسانی تحصیلکرده انجام شد به طوری که ما در اوایل دهه ۷۰ نیازهای آموزش عالی در سطوح کارشناسی و کارشناسی ارشد را تأمین کردیم ولی در دوره دکتری نیاز بود که برای تأمین استاد و محققین ارشد، اعزام به خارج وجود داشته باشد و همین حرکت باعث شد در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ دوره رشد پژوهش در کشور مشاهده شود. در سال ۲۰۱۹ بیش از ۶۰ دانشگاه کشورمان که شامل دانشگاه‌های علوم پزشکی می‌شد، زیر رتبه ۱۰۰۰ در دنیا قرار گرفته و در رتبه‌بندی‌های بین‌الملی رشد بسیار خوبی داشتیم. همچنین در طول ۴۰ سال مجموعه آموزش عالی در حوزه آموزش و پژوهش توانسته مأموریت خود را به خوبی انجام دهد.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: در اوایل دهه ۸۰ به سمت کاربردی کردن نتایج پژوهش‌ها حرکت کردیم و انتظار جامعه نیز همین بود البته سئوال‌هایی می‌شود که این همه رشد در جهت حل مشکلات کشور چقدر مؤثر بوده است؛ این سوال درستی است و ما در این دهه به سمت استفاده از نتایج تحقیقات پژوهشی و کاربردی کردن پایان‌نامه‌ها حرکت کردیم. یکی از آثار تحقیقات دانشگاهی و پژوهشی ما، تبدیل آنها به فناوری‌ها است.
غلامی افزود: رفته‌رفته مراکز رشد تشکیل شد که این مراکز محلی است برای پشتیبانی ایده‌های علمی جدید. همچنین جریان توسعه علمی در حوزه آموزش روند خوبی پیدا کرده است. به طور کلی حوزه پژوهش پختگی یافته و در بخش توسعه فناوری‌ها و آوردن نتایج یافته‌های علمی برای توسعه سطح پایدار، کارهای خوبی انجام شده است.
وی اظهار داشت: در این راستا باید به نکاتی توجه شود. ما باید به علوم انسانی بیشتر از گذشته توجه کنیم. متأسفانه در فضای اجتماعی ما علوم انسانی چندان مورد توجه قرار نگرفته است. به ندرت خانواده‌ای فرزندش را برای ادامه تحصیل در علوم انسانی تشویق می‌کند. برای بازگرداندن جایگاه حوزه علوم انسانی، به یک عزم ملی نیاز است. پس از علوم تجربی، علوم انسانی بیشترین متقاضی را دارد که می‌تواند مورد اقبال و علاقه بیشتر ورودی‌های دانشگاه باشد.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری به علوم پایه اشاره کرد و گفت: در این زمینه نیز باید کارهای بیشتری انجام شود. همچنین به برخی از علوم علمی و آموزشی ما، نگاه مادی و اشتغال رو به آینده شده و بر این اساس مورد هجوم دانشجویان قرار گرفته؛ این خود آسیب است که در حوزه علوم تجربی دچار آن شده‌ایم.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در بخش دیگری از صحبت‌های خود به شیوع کرونا اشاره کرد و گفت: سال گذشته با شیوع کرونا، آموزش عالی دچار بحران جدی شد و دانشگاه‌های ما را در طول یک هفته به تعطیلی کشاند ولی خوشبختانه با برنامه‌ریزی دانشگاه‌ها، آموزش ما تعطیل نشد به طوری که بیش از ۹۰ درصد کلاس‌های ما در نیمه دوم فروردین ۹۹ از آموزش مجازی برخوردار بودند.
غلامی با بیان اینکه آموزش مجازی دانشگاه‌ها دوره موفقی را پشت سر گذاشت، گفت: البته به این معنی نیست که آموزش مجازی کم و کاستی‌هایی نداشته است.
وزیر علوم ضمن اشاره به اینکه توسعه دانش‌پایه یا دانش مبنا در کشور یکی از مباحث جدی است، خاطرنشان کرد: توسعه‌ای پایدار است که بر مبنای دانش شکل گرفته باشد. در همین راستا ما در کشور به سمت کاربست نتایج پژوهش‌ها حرکت کردیم و تاکنون کارهای خوبی انجام گرفته است و در موارد مختلفی شاهد کارهای شاخص از سوی دانشگاه بودیم؛ مثلاً در سیل خوزستان و گلستان گروهی از دانشگاه‌ها کارهای مطالعاتی خوبی در خصوص چگونگی مدیریت صورت گرفت.
وی با اشاره به شکل گیری خوشه‌های علمی در سال ۹۶_۹۷، گفت: دانشگاه‌های ما کار مطالعاتی تخصصی در حوزه‌های مختلفی انجام داده و می‌دهند و نتایج آن به دولت منتقل می‌شود.
وزیر علوم با بیان اینکه ما از اعزام کننده دانشجو به خارج از کشور به سمت فعالیت‌های علمی مشترک حرکت کردیم، گفت: قبل از شیوع کرونا با خیلی از دانشگاه‌های خارجی کارهای پژوهشی مشترک انجام شد و در سال ۹۸ بیش از ۵۰ هزار مقاله مشترک میان ایران و بسیاری از کشورهای دنیا به چاپ رسید. همچنین تعداد زیادی تحقیقات مشترکی با سرمایه گذاری دیگر کشورها انجام شد و رفت و آمد محققان نیز به خوبی انجام گرفت.
وی افزود: یکی دیگر از برنامه‌های ما این بود که اعزام طولانی مدت دانشجویان برای اخذ دوره دکتری را کاهش دادیم جز برای رشته‌های ضروری. برای دانشجویان، فرصت مطالعاتی در دوره‌های تا یکسال را فراهم کردیم که در عین تحقیق بر روی رساله، کار پژوهشی خود را ادامه دهند.
غلامی ضمن تاکید بر اینکه هیچ گروهی در دنیا نمی‌تواند خود را بی‌نیاز از علوم دیگران اعلام کند، ادامه داد: مبادلات علمی و بین المللی در پژوهش جزو ضروریات دنیاست و در این چند سال اخیر کارهای خوبی انجام شد.
وزیر علوم به موضوع اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی اشاره کرد و گفت: خیلی از مواقع در این رابطه از ما سوال می‌شود. اشتغال فارغ التحصیلان دغدغه مسولان کشور است و در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌های یکجانبه شرایط اقتصادی به گونه‌ای است که جذب نیروی کار به راحتی صورت نمی‌گیرد خصوصاً تحصیل کرده‌ها.
وی ادامه داد: ما در این رابطه چند کار انجام دادیم؛ به طور مثال در دروسی که در دانشگاه‌ها تدریس می‌شد بازنگری انجام دادیم و در رشته‌های فنی مهندسی، کشاورزی، علوم انسانی و علوم پایه بازنگری شد که هم رشته‌ها به روز شود و هم‌کاربردی تر. از سوی دیگر از سال ۹۷ مهارت افزایی دانشجویان در حین تحصیل آغاز شد و دانشگاه‌ها کارگاه‌های مهارتی برگزار کردند و استقبال دانشجویان هم بسیار خوب بوده است. در برگزاری دوره‌های مهارتی دانشگاه علامه طباطبایی که یک دانشگاه علوم انسانی است، بیش از بقیه دانشگاه‌ها موفق بوده است. اشتغال فارغ التحصیلان حین و بعد از تحصیل دغدغه ما بوده و در این راستا تلاش می‌کنیم.
وی ضمن تاکید بر اینکه تلاشمان این است که همخوانی و سازگاری فارغ التحصیلان با بخش‌های فعال اقتصادی و صنعتی بالاتر رود، گفت: در بخش کشاورزی شاهد گسترش گلخانه‌های پیشرفته هستیم و بخش زیادی از دانش آموختگان فنی مهندسی و کامپیوتر در این گلخانه‌ها به کار گرفته می‌شوند بدون اینکه‌نیاز به دانش آموخته کشاورزی باشد. چرا که براساس فناوری کار را جلو می‌برند.
وزیر علوم افزود: یکی از آفت‌های اقتصادی ما بحث واردات است و اگر جلوی واردات بی رویه گرفته شود، کمتر از ۱۰ سال فارغ التحصیلان و اساتید دانشگاه‌های ما پیشرفته‌ترین صنایع را علم خواهند کرد.
غلامی ادامه داد: یکی از آفت‌هایی که گریبان آموزش عالی ما را گرفت، گسترش کمی مطالعه نشده بود که این موضوع نیاز به بازنگری در سیاست‌ها وجود داشته و دارد. در همین راستا طرح شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۹۴ تحت عنوان ساماندهی و آمایش آموزش عالی به تصویب رسید. پس از آن بلافاصله در وزارت علوم گروه‌های کارشناسی تشکیل شد. بیش از یکسال بر روی طرح کار کردیم. طرح را به شورا بردیم و مجدداً روی آن تاییدیه گرفتیم و در نهایت به وزارت علوم برای اجرا ابلاغ شد.
وی ادامه داد: ما از هر مؤسسه‌ای برنامه می‌خواستیم می‌گفتند می‌خواهیم دانشگاه تهران بشویم، اما مگر چند دانشگاه تهران نیاز داریم؟
وزیر علوم با اشاره به طرح ساماندهی مؤسسات و دانشگاه‌ها گفت: ما قرار نیست چند ده هیأت علمی را در یکجا جا کنیم و برای کیفی سازی از تشکیل مؤسسات ضعیف جلوگیری می‌کنیم و آنها را به دانشگاه‌های بزرگ استان یا شهرشان وصل می‌کنیم.
وی افزود: ما دانشگاهی داریم که فقط ۵ هیأت علمی دارد و اسمش را هم گذاشتند دانشگاه. گفتن این موضوع برای من به عنوان وزیر شرم دارد. برای من واقعاً گفتنش شرم دارد. در واکنش به الحاق این مؤسسه برخی مسولان می‌گویند می‌خواهند دانشگاه شهر ما را تعطیل کنند. این مؤسسه ۶۰۰ دانشجو دارد و نمی‌گذارند دانشگاه محل استان به آنجا سرویس بدهد.
غلامی تاکید کرد: ما برای رفع این مشکلات به طور جدی ایستاده ایم. هدف، تقویت این مراکز است و این مؤسسات در آینده هر وقت از نظر کارشناسی مورد تأیید قرار گرفتند و به این نتیجه رسیدند که جای دیگر مستقل کار کنند، هیچ‌مانعی ندارد.
وزیر علوم ادامه داد: بعضاً در بعضی موارد ورودهایی در اجرای طرح ساماندهی می‌شود که اذهان مردم را دچار تشویش می‌کند که گروهی آمدند که دانشگاه‌های ما را تعطیل کنند. هیچ واحدی در بخش دولتی تعطیل نشده است و جزو برنامه هم نیست.
غلامی خاطرنشان کرد: البته مراکز علمی کاربردی وابسته به دستگاه‌های دولتی تعطیل شد مگر آن‌هایی که در تاسیسشان قانون وجود داشته است، مانند مراکز وابسته به وزارت دفاع نفت و صدا و سیما.
وی افزود: در بحث پذیرش دانشجو به خصوص تحصیلات تکمیلی و ظرفیت پذیرش در هر دانشگاه شاخص‌های وضع شده اند که از سال ۱۴۰۰ اجرای می‌شود.
کنکور ۱۴۰۱ ممکن است تغییراتی داشته باشد
غلامی با اشاره به آخرین وضعیت ساماندهی کنکور گفت: کنکور در سال ۱۴۰۰ هیچ تغییر نخواهد داشت البته تغییر روش کنکور در برنامه هست. کار کارشناسی انجام شده و به صورت لایحه به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شده است. شورا این لایحه را در ستاد نقشه جامع علمی کشور و شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها بررسی کرده و در حال کار کارشناسی بر روی برخی از موارد خاص این موضوع است.
وی افزود: ۸۵ درصد دانشجویان از طریق سوابق تحصیلی در حال حاضر پذیرش می‌شوند و مشکل ما روی ۱۵ درصد مابقی است. ۶۰ درصد دانشجویان خواستار ورود به آن ۱۵ درصد هستند که البته باید کار دقیق‌تری صورت گیرد. دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی پیش از این اعلام کرده بود که برای سال ۱۴۰۱ ممکن است در کنکور تغییراتی ایجاد شود که اگر رخ دهد وزارت علوم از آن استقبال می‌کند.
۲۵۰ مجوز استخدام هیئت علمی نخبه برای بنیاد ملی نخبگان صادر شد
وزیر علوم در خصوص مهاجرت رفت و آمد نخبگان گفت: رفت و آمد نخبگان یک جریان طبیعی است و خیلی از نخبگان از طریق کانال بنیاد ملی نخبگان با توجه به کمک‌هایی که این بنیاد به آنها می‌کند وارد کشور می‌شوند. در سال جاری ۲۵۰ مجوز استخدام هیئت علمی نخبه برای بنیاد ملی نخبگان صادر شده است که به جذب آنها کمک می‌کند.
غلامی به رفت و آمد اعضای هیئت علمی شاغل در دانشگاه‌ها اشاره کرد و گفت: بر اساس آمار سال ۹۸ وزارت علوم ۷۴۰ عضو هیئت علمی از دانشگاه‌های ما خارج شده اند که تعدادی از آنها مرخصی بدون حقوق داشته اند، برخی به فرصت‌های مطالعاتی رفته و دیگر بازنگشته اند و تعدادی نیز کار را رها کرده و بازنگشته اند.
وی به دلایل این موضوع اشاره کرد و گفت: دلایل زیادی وجود دارد که می‌توان به جاذبه‌های کشورهای دیگر اشاره کرد و همچنین جاذبه‌های مالی که برای این افراد در کشورهای دیگر وجود دارند و کم بودن حقوق اعضای هیئت علمی نیز می‌توان از دیگر دلایل آن نام برد که ما به کمک مجلس و دولت به دنبال ترمیم حقوق اعضای هیئت علمی و غیر هیئت علمی هستیم.
وزیر علوم در خصوص سهمیه‌ها و ساماندهی آن نیز گفت: بخشی از سهمیه‌ها قانون دارد و تغییر آنها نیاز به تغییر از طریق قانونگذار دارد. در سال جاری تغییر رشته فرزندان هیئت علمی برداشته شد ولی انتقال آنها به دانشگاه‌های دیگر تغییر نکرد.
رتبه بندی دانشگاه‌ها در روزهای آخر سال اعلام می‌شود
غلامی در ادامه به رتبه بندی دانشگاه‌ها اشاره کرد و تصریح کرد: رتبه بندی دانشگاه‌ها در روزهای آخر سال اعلام می‌شود. پیش از رتبه بندی دانشگاه‌ها سطح بندی می‌شد که به دلیل نارضایتی و اختلافات طبقاتی که ایجاد می‌کرد لغو شد.
وی درباره تقلب علمی نیز خاطرنشان کرد: یکی از دلایل آن این است که برخی از مراکز ما بدون هیئت علمی گسترش پیدا کرده است و این باعث می‌شد که نظارت از روی دانشجویان برداشته شود و به سمت تقلب بروند و اگر دانشجویی مدرکی از طریق این تقلب بدست آورد لغو اعتبار شده و اگر امتیاز کتاب و یا مقاله‌ای ثبت کرده نیز لغو می‌شود و با دانشجویان و اعضای هیئت علمی برخورد انضباطی می‌شود. اگر لازم باشد به قوه قضائیه ارجاع داده می‌شود. خدمات دهندگان به این افراد نیز به قوه قضائیه معرفی می‌شوند.
اولویت‌های سال آینده
وزیر علوم درباره برنامه‌های سال آینده نیز گفت: ساماندهی آموزش عالی، اصلاح آئین نامه ارتقا اعضای هیئت علمی و پذیرش دانشجویان بر اساس شاخص‌های کیفی نظام مند از اولویت‌های وزارت علوم برای سال آینده است.