خبرگزاری مهر، گروه استانها: شاهرود بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهرستان استان سمنان با دارا بودن ظرفیت‌های عظیم گردشگری، کشاورزی، میراث فرهنگی و حمل و نقل و… به زعم کارشناسان و صاحب نظران نتوانسته آنطور که باید و شاید توسعه پیدا کند و دلیل آن نیز میزان بسیار اندک سرمایه گذاری معدنی، بیکاری زیاد در این شهرستان، خالی شدن روستاها، خام فروشی معادن و… بیان می‌شود.
سوال اساسی اما این است که دلیل فقدان تمرکز بر روی داشته‌های شهرستان شاهرود از گردشگری تا معدن و صنعت چیست؟ مدیران مختلف در شهرستان شاهرود نشان داده‌اند که حتی اگر عزم جدی هم برای توسعه داشته باشند، در فقدان برنامه‌ریزی و مزیت شناسی، موفق نبوده‌اند. شاهرود بر اساس همین عقب ماندگی‌ها است که این روزها یکی از بالانشین آمارهای بیکاری را به گفته مسئولانی مانند نماینده شاهرود و میامی در مجلس دارد.
عده‌ای از جمله فرماندار شاهرود، تصدی‌گری دولتی را یکی از موانع توسعه شهرستان‌هایی ماند شاهرود می‌داند و عده‌ای دیگر معتقد هستند که مدیران حتی مزیت‌های شهرستان را در بخش‌های مختلف توسعه اقتصادی، هنوز نمی‌شناسند چه برسد به اینکه بخواهند بر روی آن برنامه‌ریزی کنند. در ادامه نظرات ابوطالب جلالی فرماندار شاهرود و گروهی از صاحب نظران بخش‌های مختلف و فعالان اجتماعی شاهرود شامل محسن صنحتی فعال اجتماعی و رسانه‌ای، محسن شریعتی فعال حوزه گردشگری، میراث فرهنگی و محیط زیست و همچنین سید حسن موسوی فعال بخش سازمان‌های مردمی نهاد را در قالب یک میزگرد می‌شنویم.
تصدی‌گری دولت زیاد است
جلالی: با تصدی‌گری که دولت دارد، با داشتن منابع، پس از ۵۰ سال هم نمی‌توانیم آنچه که مد نظر مردم است و باید اتفاق بیفتد را داشته باشیم. امروز اگر در دنیا اتفاقات مثبت می‌بینیم به دلیل کاهش تصدی‌گری است. از ۵۰ سال قبل تاکنون از پنج لایه دولتی که در کشور وجود دارد مانند خدمات، امنیت و … مهمترین بخش‌ها حتی امنیت هم در کشورهایی مانند فرانسه به بخش خصوصی واگذار شده است.
در کشور ما هنوز لایه‌های پنجم و بیرونی مانند خدمات هم در اختیار دولت قرار دارد لذا تا زمانی که همین ساختار باشد، بخش عمده‌ای نیازهای مردم اصلاح شدنی نیست و یا با کندی پیش می‌رود. امیدواریم که این ساختار اصلاح شود تا اتفاقات خوبی رخ دهد. ما پنجمین کشوری هستیم که ثروت طبیعی خوبی داریم و لذا امیدواریم با اصلاح ساختارها از این ظرفیت‌ها هم به خوبی بهره ببریم.
گاهی مسائل به فقدان برنامه‌ریزی باز می‌گردد ما اگر دارای طرح جامع، طرح تفصیلی و … هستیم هیچ وقت شاخص‌های برنامه‌ریزی‌مان را بر حسب این طرح‌ها قرار نداده‌ایم. امروز همچنین برخی از مدیران ما یک حاشیه امن دارند زیرا ترک فعل در کشورمان رخ داده و هر فعالیتی که در کشور انجام داده می‌شود که باید پاسخگوی مطالبه به ثانیه شهروندان باشد، بر طبق ابزاری به نام قانون سنجیده می‌شود که دست کم متعلق به ۳۰ سال قبل است.
حضور بخش خصوصی
از ۷۰ هزار پروژه نیمه تمام در سطح کشور ۱۰ هزار پروژه با جذابیت برای سرمایه گذاران شناسانده شد تا از وضعیت بلاتکلیف بیرون بیایند از این تعداد در سال ۹۶ علی رغم تمام جذابیت‌های قانونی، چند پروژه انجام شد؟ مشکل اما اینجا است که هر مدیری هم داوطلب واگذاری این طرح‌ها شد، مورد بازخواست قرار گرفت به جای اینکه از او تقدیر شود. لذا این امر سبب شده تا بعضاً مدیران مصلحت طلبی‌هایی را نیز لحاظ کنند و نگران باشند در نتیجه به سمت املای نانوشته یا همان ترک فعل می‌روند که دردسر نداشته باشد.
از سوی دیگر مشکل اینجا است که همیشه ما با شاخص‌های کمی سر و کار داشته و لذا مدیران در تریبون‌ها اعلام می‌کنند که همیشه متراژهای زیادی ساختمان بنا کرده و پروژه‌های متعددی را انجام داده‌اند زیرا شاخص‌ها کمی هستند نه کیفی؛ آن هم با اعتباراتی که مشخص است لذا باید گفت فقدان شاخص کیفی که بتوانیم دریابیم این طرح‌ها چه اثرات کیفی بر روی جامعه داشته، احساس می‌شود.
باید از خودمان بپرسیم که اگر در زمان خودمان رونق اقتصادی فراهم کرده‌ایم پس چرا تا این حد و اندازه بیکاری، طلاق، مشکلات اقتصادی و کم بهره‌وری و … در جامعه رخ داده است؟ ما شاخص کیفی در کشورمان نداریم و همان بهانه‌ای است که مدیران آمار عملکرد متراژ ساختمان‌ها را بدهند که این یک مشکل جدی ما است.
ظرفیت‌های عظیم در شاهرود
شریعتی: شاهرود دارای رکوردها و ترین های بسیاری در زمینه میراث فرهنگی و گردشگری است که شاخص‌ترین آنها کهن سال ترین جنگل دنیا یا همان جنگل ابر است خارتوران وسیع‌ترین منطقه حفاظت شده خاورمیانه محسوب می‌شود و تپه تاریخی بسطام مهمترین سایت میراث است و شاهوار رفیع‌ترین قله البرز شرقی و همچنین زیباترین آسمان شب در طرود است و مجن طویل‌ترین شهر پلکانی نا م دارد.
از سوی دیگر بافت تاریخی شاهرود سال‌ها است که مغفول باقی مانده و موزه‌های بسیار ارزشمندی در این شهرستان قرار دارد. همچنین پایتخت عرفان جهان در بسطام است و ابوالحسن خرقانی و بایزید در دنیا شهره است. از سوی دیگر دسته یا عباس یا عباس در روز پنجم محرم ثبت ملی شده است و این مسائل در کنار صنایع دستی فراوانی که دارد، ظرفیت‌های بسیاری است که شاهرود را پایتخت سفال هنری کشور نامیده اما از این ظرفیت‌ها بهره برداری درستی نشده است.
نگاه به تأسیسات گردشگری
تأسیسات گردشگری و زنجیره تأمین در این بخش دچار ضعف است ما به واسطه همین ظرفیت‌ها و کنشگری بخش خصوصی توانسته‌ایم ظرفیت‌های گردشگری را برای تأمین رفاه گردشگر فراهم کنیم که واحدهای بوم‌گردی در آن نقش مهمی داشته‌اند. از سوی دیگر فرودگاه بین‌المللی و مدیریت راه آهن شمال شرق (۱) کشور در شاهرود سبب شده تا توقع برای ارتقای گردشگری در این شهرستان وجود داشته باشد.
یکی از مشکلات در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری شاهرود نقش بخش دولتی است که منحصر به برگزاری برخی برنامه‌ها و جشن‌های روتین است. ما در زمینه گردشگری شهرستان شاهرود شاهد رشد خوبی بوده‌ایم اما از خودمان سوال نکرده‌ایم که بخش دولتی در کجای این رشد تأثیر گذار بوده است؟
رشدی که شاهرود در زمینه گردشگری داشته به واسطه احساس نیازی و برنامه‌ریزی بوده که بخش خصوصی داشته است. و حتی بعضاً سنگ اندازی هایی نیز شده که نمونه آن مقوله گردشگری کشاورزی است که مدتی پیگیر آن بودیم و به دلیل سنگ اندازی ها اصلاً از ادامه آن پشیمان شدیم لذا باید گفت ما توقع داریم که بخش گردشگری به جایگاه اصلی خودش برسد.
تخریب شاهوار در شاهرود
صنحتی: تخریب و معدن کاری یکی از مشکلات بزرگی است که شاهوار را به مخاطره جدی انداخته و مورد تخریب قرار داده است در کجای کشورمان در یک قله کوه در یک شهر تابلویی قرار داده و زنجیری کشیده‌اند و به افراد آن شهر را اجازه استفاده از کوهی که خدا آن را خلق کرده نمی‌دهند؟ رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند که تخریب محیط زیست و منابع آبی و جنگل‌ها و کوه‌ها به دست افراد سودجو ممنوع است تخریب محیط زیست بلای بزرگی است که آینده شاهرود را به مخاطره انداخته است. آیت الله رئیسی در دستگاه قضائی دستور رسیدگی به موضوع شاهوار را اعلام کرد اما آیا رسیدگی شده است؟ توقع ما از مسئولان این است که به این موضوع رسیدگی کنند. مردم باید در کنار مسئولان امروز در برابر تخلفات افراد سودجو بایستند.
دانشگاه آزاد شاهرود به مشکل و بحران برخورده و به دلیل مدیریت ضعیفی که در سابق داشته و کاهش دانشجو با مسائل نامناسبی روبرو است از سوی دیگر چناران یک منطقه گردشگری در شاهرود است که نیاز به یک آسفالت ساده و چند سرویس بهداشتی داشته تا بتواند از مردم و گردشگران پذیرایی کند.
دیگر موضوع در این شهرستان پالایشگاه پیروزی است که مشکلات عدیده‌ای دارد که سبب شده تا مدیران آن نتوانند جذب نیرو داشته و حقوق کارکنان را بدهند در حالی که این پالایشگاه یک سرمایه برای اشتغال‌زایی در شرق استان سمنان محسوب می‌شود که امروز درگیر و دار مشکلات قرار گرفته است.
جاده‌ای نا امن
دیگر مشکلی که در شهرستان شاهرود وجود دارد موضوع سه راهی مجن و تلفات جاده‌ای فراوانی است که هنوز مردم نمی‌دانند به چه دلیل این طرح اجرا نمی‌شود. امروز همچنین درباره راه‌های خاکی و فرعی شهرستان مشکلات عدیده‌ای وجود دارد که نیازمند رسیدگی مسئولان است.
از جمله این محورها می‌توان به محور طرود اشاره کرد که روزانه هزاران تردد در آن صورت گرفته و واقعاً ترددها با عرض کم و نامناسب بودن جاده به کشته شدن افراد منجر می‌شود. از سوی دیگر طرح‌های بزرگی مانند کاغذ سنگی و ذوب آهن شاهرود با حضور سرمایه گذاران در دست انجام بود اما سرنوشت این طرح‌ها امروز مشخص نیست لذا امیدواریم که مسئولان دولتی در این زمینه نیز ورود کرده و مشکلات و موانع بر سر راه این طرح‌ها را نیز کاهش دهند.
مشکل دیگری که در شاهرود است تعطیلی فرودگاه بین‌المللی این شهرستان در حالی است که فرودگاه‌های استان‌های مجاور روزانه تا ۲۵ سورتی پروازی دارند و مردم نمی‌دانند که دلیل تعطیلی این فرودگاه چیست؟ از سوی دیگر فرشی که در طرود بافته می‌شود و یا محصولات و تولیدات دیگر شهرستان به راحتی می‌تواند از طریق این فرودگاه صادر شود. مشکل دیگر در شاهرود این است که دانشکده بیمارستان خاتم الانبیا (ص) با ۲۰۰ عضو هیئت علمی امروز با دارا بودن نیروهای متخصص متأسفانه توسط یک پزشک بازنشسته غیر بومی و اهل یکی از شهرستان‌های استان، اداره می‌شود که نه تخصص آن را دارد و نه توانسته جلوی مشکلات تحول رشته‌های پزشکی را بگیرد.
بی توجهی به سمن‌ها
سید حسن موسوی: متأسفانه مجموعه فرمانداری و مسئولان ارشد شهرستان شاهرود توجهی به جمع‌های مردمی و عمومی مانند تشکل‌های مردمی ندارند. در طول مدیریت سابق فرمانداری هم بخش معاونت اجتماعی و ارتباط با سمن‌ها نیز ضعیف بود در حالی که سمن‌ها خیلی می‌توانند به دولت کمک کنند.
ارتباط خوب بین سمن‌ها و دولت می‌تواند به بیان مطالبات مردم به مدیران نیز منجر شود و از مشکلات نیز بکاهد. این ارتباط می‌تواند به کاهش معضلات اجتماعی و امنیتی نیز در زیر پوست شهر بیانجامد. رسانه‌ها و سمن‌ها هر کدام به اندازه خودشان در راستای مطالبات کار می‌کنند و لذا ارتباطات خوب با جمع‌های مردمی شامل سمن‌ها می‌تواند اثرات مثبت داشته باشد.
امیدواریم سمن‌ها به یک پایگاه اجتماعی مردمی بدل شوند همچنین مقوله خانه جوانان یکی از مطالباتی است که می‌تواند ارتباطات جوانان با مسائل مرتبط با شهرستان و موضوعات فرهنگی را بیشتر کند اما سال‌ها است که درگیر حواشی شده است.
ورود شرق استان به استارتاپ‌ها
از سوی دیگر در حوزه استار تا پی باید گفت موضوع کارخانه‌های نوآوری شامل جوانانی که با ایده‌های نوآورانه می‌توانند نیازی از شهرستان و کشور را پوشش دهند، امروز مطرح است که این امر نیز نیازمند توجه مسئولان ارشد شهرستانی و استانی را دارد.
ورود شرق استان سمنان به خصوص مسئولان به حوزه استار تاپ ها ضعیف بوده و این شهرستان به خصوص در بخش زیرساختی مانند کتابخانه مرتبط با مسائل نوآوری دچار ضعف‌هایی است. این در حالی است که کارخانه‌های نوآوری درصد اشتغال قابل توجهی داشته و نقش آفرینی خوبی در زمینه جوانان دارند.
آمار بیکاری در شهرستان و استان فقط به کسانی اطلاق و استناد می‌شود که در کاریابی‌ها ثبت نام کرده‌اند لذا آمار دقیقی نخواهد بود این در حالی است که اشتغال‌های ضعیف، شغل‌هایی که بیمه و درآمد درستی ندارند و.. معضلات بزرگی در شرق استان سمنان محسوب می‌شوند. آمارهای متناقض سبب می‌شود تا مسئولان و مردم نیز گمراه شوند و مسائل به صورت دومینو وار به نادرستی در جامعه بیان شود.
واقف به مشکلات هستیم
جلالی: همه واقف به مشکلات هستیم یکی از مشکلاتی که شهرستان‌هایی مانند شاهرود دارند، اعتبارات است؛ تا چهار سال قبل ۹۰ درصد منابع کشور با توزیع ملی انجام می‌شد یعنی چانه زنی افراد در حوزه مسئولیت‌ها، به دلیل نداشتن شاخص‌ها به واقع کارساز بود و امروز که خیلی وضعیت بهتر شده ۷۵ درصد منابع همچنان به صورت ملی توزیع می‌شود و ۲۵ درصد در سطح شهرستان‌ها؛ این امر متأسفانه به دلیل نداشتن شاخص ما را مجبور کرده که چانه زنی کنیم و چقدر در این امر موفق بوده‌ایم باید مردم قضاوت کنند.
امروز با اعتراضات فراوان از سوی نانوایان، مرغ فروشان و … مواجه هستیم که معتقدند سود کمی دارند و باید قیمت بالا برود اما ما ساختاری به نام صمت داریم که ساختارهای صنفی دارند که باید به کمک دولت آمده و مدافع مردم باشد اما چه اتفاقی رخ داده که شرایط امروز اینگونه است؟ مشکل اینجا است که نتوانسته‌ایم مشاغل مرتبط را ایجاد کنیم و ما هنوز دغدغه بیکاری را داریم لذا افراد مراجعه می‌کنند که مثلاً می‌خواهند نانوایی تأسیس کنند آن هم بدون هیچ برآورد.
در نتیجه این عملکرد، فرد نانوایی را باز می‌کند اما چون ما به او راهنمایی نداده و نگفته‌ایم که مثلاً در شهر شاهرود ۹۰ تا نانوایی با این پراکندگی کفایت می‌کند و به تعداد بیشتری نانوایی نیاز ندارد در نتیجه آرد و… کاهش یافته در نتیجه کار توجیه خود را از دست می‌دهد و نانوا معترض می‌شود این موضوع در بسیاری مشاغل از جمله مرغ و تخم مرغ هم دیده می‌شود. مشاغل خدمات همگی دچار مشکلات هستند زیرا نتوانسته‌ایم داشته‌ها را ارزیابی و ظرفیت‌ها را شناسایی کنیم.
کارهای خوبی انجام شده است
در طول سال‌های مختلف کارهای خوبی هم اجرا شده اما حتی برای مقام مسئول ما هم ظرفیت‌ها مشخص نیست مشخصاً اینکه در شهرستان چه امکانات و زیرساخت‌هایی وجود دارد و در قیاس کشور در چه موقعیتی قرار داشته و چه اقداماتی باید درباره سهم شهرستان در سطح ملی انجام شود در هیچ سندی دیده نشده است و فقط ما در این اسناد آدرس داده‌ایم! در کشورمان کسی خیلی جرأت برنامه‌ریزی عملیاتی که پایبند برنامه باشد و پاسخگویی نیز داشته و شاخص‌های نظارتی ما هم با آن موضوع رصد کنندگی داشته باشد، نداریم.
کم دقتی‌های جدی در شاهرود رخ داده است و در حوزه اجتماعی نیز نگرانی‌های جدی وجود دارد. اینها مسائلی هم نیستند که ظرف یک سال و دو سال رخ داده‌اند لذا در این شهرستان کم دقتی‌های بسیاری رخ داده است. زمانی می‌تواند این نگرانی موجه باشد که برای رفع آن برنامه‌ریزی شود، دست به اقدام زد و جرأت تصمیم‌گیری داشت. امروز در دوره‌ای هستیم که مدیر باید دغدغه مردم را کاهش دهد چرا که چالش‌ها بزرگ و عمیق شده‌اند.
یکی از مشکلات این است که ما قدرت گفتگو نداریم و دعواهای درون مجموعه وقت ما را گرفته است و حتی دعواهای بین مسئولان، شخصی، صنفی و … در شاهرود وجود دارد و شاید برخی جاها قرار بوده مردم سرگرم شوند حال با هدف و یا بی هدف؛ این باعث شده نتوانیم به ظرفیت‌های جلوی چشممان بپردازیم. ایجاد فضای گفتگو یکی از وظایف ما است. اینگونه نیست که برخی یا نیت قبلی قصد تخریب داشته باشد اما ندانستگی برخی مسئله ساز می‌شود.